Οταν ο Α.Β. στην Ισπανία διαγνώστηκε με όγκο στον εγκέφαλο και βρέθηκε αντιμέτωπος με τη χειρουργική του αφαίρεση, ένα πράγμα ρώτησε τους γιατρούς: «Θα συνεχίσω να είμαι καλός στο σκάκι;». Χάρη σε μια νέα μέθοδο χαρτογράφησης του εγκεφάλου, η απάντηση ήταν θετική.
Ο 45χρονος προγραμματιστής ηλεκτρονικών υπολογιστών –αναφέρεται με τα αρχικά Α.Β. για ευνόητους λόγους– υπέφερε από χρόνιους πονοκεφάλους και διαγνώστηκε με διηθητικό γλοιοβλάστωμα στην αριστερή πλευρά του εγκεφάλου. Είναι σκακιστής εδώ και 25 χρόνια με βαθμολογία 1.950, που τον φέρνει ένα βήμα πριν από το επίπεδο του expert, και η κύρια ανησυχία του για την επέμβαση στον εγκέφαλό του ήταν αν θα διατηρούσε τις σκακιστικές του ικανότητες, γράφουν οι Times του Λονδίνου.
Εβδομάδες πριν από την επέμβαση, ο Αντρέου Γαμπαρός, επικεφαλής της Νευροχειρουργικής στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Bellvitge στην Ισπανία, και η ομάδα του σχεδίασαν ένα πρωτόκολλο ειδικά για τον συγκεκριμένο ασθενή. Με τη βοήθεια της λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας και της ηλεκτρικής διέγερσης του εγκεφάλου κατάφεραν να χαρτογραφήσουν λεπτομερώς την περιοχή που ενεργοποιούσε ο εγκέφαλος την ώρα που ο ασθενής έπαιζε σκάκι και η οποία βρισκόταν στη «γειτονιά» του όγκου.
Με αυτόν τον «χάρτη» του εγκεφάλου και με τον ασθενή ξύπνιο στη διάρκεια της επέμβασης, η νευροχειρουργική ομάδα κατάφερε να αφαιρέσει το γλοιοβλάστωμα χωρίς να «ακουμπήσει» την περιοχή των σκακιστικών ικανοτήτων. Ο ασθενής βγήκε από το χειρουργείο το ίδιο καλός στο παιχνίδι όσο πριν. Οπως διαπιστώθηκε από τα μετεγχειρητικά τεστ, αν και ήταν λίγο πιο αργός στις κινήσεις του, εξακολουθούσε να «το έχει».
Η περίπτωση του Α.Β. δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Cortex, με τους επιστήμονες που ανέπτυξαν το μοντέλο χαρτογράφησης, να αναφέρουν στην εργασία τους ότι θα μπορούσε να αποτελέσει πρότυπο για πιο στοχευμένες παρεμβάσεις στον εγκέφαλο, με στόχο την ελαχιστοποιίηση των «παράπλευρων απωλειών».
Πάντως ο ασθενής δεν βγήκε εντελώς αλώβητος από το χειρουργείο αφαίρεσης του γλοιβλαστώματος. Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στο Cortex, η επακόλουθη νευροψυχολογική αξιολόγηση αποκάλυψε ήπια έκπτωση στην προσοχή, στη μνήμη εργασίας, στη νοητική ευελιξία και στη λεκτική κατανόηση.
Το γλοιβλάστωμα είναι ο συχνότερος πρωτοπαθής όγκος εγκεφάλου και ανήκει στα γλοιώματα υψηλής κακοήθειας (επιθετικός καρκίνος). H διεθνής βιβλιογραφία αναφέρει ότι αντιπροσωπεύει το 14,5% όλων των όγκων του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος και το 48,6% των κακοήθων όγκων του κεντρικού νευρικού συστήματος.
Η επίπτωση του γλοιοβλαστώματος υπολογίζεται παγκοσμίως σε τρία έως πέντε περιστατικά ανά 100.000 ενήλικου πληθυσμού – στα παιδιά είναι λιγότερο από ένα ανά 100.000 πληθυσμού, παρότι οι όγκοι του ΚΝΣ είναι οι πιο συχνοί συμπαγείς όγκοι σε παιδιά.
Στο επίκεντρο της θεραπείας του γλοιοβλαστώματος βρίσκεται η χειρουργική αφαίρεση του όγκου, η οποία όμως εξαρτάται από την περιοχή του εγκεφάλου όπου έχει αναπτυχθεί ο καρκίνος. Μετά την αφαίρεση χορηγείται χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία.