Είναι γνωστό πως παρότι είχαν έναν κοινό εχθρό, τον στρατηγό Φρανθίσκο Φράνκο και τις δυνάμεις του, οι λεγεώνες των κομμουνιστών, των σοσιαλιστών, των επαναστατών και των αναρχικών που τον αντιμάχονταν, συγχρόνως πολεμούσαν και μεταξύ τους, στο πλαίσιο εσωτερικών συγκρούσεων αλλά και μιας γενικευμένης παράνοιας που επικρατούσε στην Ισπανία του εμφυλίου πολέμου, κατά τη δεκαετία του 1930.
Τώρα νέα στοιχεία αποκαλύπτουν πως ένας από τους πιο διάσημους αλλοδαπούς εθελοντές που πολέμησαν στο πλευρό των Δημοκρατικών Δυνάμεων, παρακολουθούνταν στενά από στελέχη της περιβόητης NKVD (Λαϊκό Κομισαριάτο Εσωτερικών Υποθέσεων) του Στάλιν.
Για τον Τζορτζ Οργουελ ο λόγος, ο οποίος βρέθηκε στη εμπόλεμη Ισπανία ως ανταποκριτής από τη Βρετανία αλλά και για να πολεμήσει στην πρώτη γραμμή κατά του φρανκικού φασισμού και να γράψει στη συνέχεια το «Φόρο τιμής στην Καταλονία», ένα μοναδικό ιστορικό του Ισπανικού Εμφύλιου Πολέμου.
Την άνοιξη του 1937, περίοδο κατά την οποία οι Δημοκρατικοί μαστίζονταν από έριδες εσωτερικές, τόσο ο Οργουελ όσο και η πρώτη σύζυγός του Αϊλίν παρακολουθούνταν από πράκτορες που δρούσαν για λογαριασμό των Σοβιετικών. Τις σχετικές αναφορές για τις όποιες κινήσεις του ζεύγους ανακάλυψε στη Μόσχα ο συγγραφέας και δημοσιογράφος, ανταποκριτής του Guardian στην Ισπανία, Ζιλ Τρέμλετ, στο πλαίσιο των ερευνών που διεξήγαγε για να γράψει το «The International Brigades: Fascism, Freedom and the Spanish Civil War» (Διεθνείς Ταξιαρχίες: Φασισμός, Ελευθερία και ο Ισπανικός Εμφύλιος Πόλεμος) το τελευταίο του συγγραφικό πόνημα που θα κυκλοφορήσει την Πέμπτη από τον εκδοτικό οίκο Bloomsbury.
«Τα έγγραφα αποδεικνύουν πως όχι μόνον ο Οργουελ αλλά και η γυναίκα του παρακολουθούνταν στενά. Ενισχύουν τη θεωρία που ο Οργουελ ανέπτυξε στο “Φόρο τιμής στην Καταλονία” και μετά στη “Φάρμα των Ζώων” και το “1984”, σύμφωνα με την οποία στόχος του Στάλιν ήταν να μετατρέψει τον κομμουνισμό από ένα κοινωνικό και πολιτικό ιδεώδες σε μια τυραννία με έναν μόνον επικεφαλής», ανέφερε ο συγγραφέας μιλώντας στον Observer.
Ο Οργουελ, το πραγματικό όνομα του οποίου ήταν Ερικ Μπλερ, συγκαταλεγόταν μεταξύ των 35.000 ιδεολόγων από 80 χώρες του κόσμου (συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας) που μετέβησαν στην Ισπανία για να συνδράμουν τους υπερασπιστές – φιλελεύθερους αστούς, αναρχικούς, σοσιαλιστές και κομμουνιστές – της δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης της χώρας κατά της οποίας εκδηλώθηκε κίνημα τον Ιούλιο του 1936 με επικεφαλής τον μετέπειτα δικτάτορα (έως το 1975) της Ισπανίας Φρανθίσκο Φράνκο.
Αρχικά ο Οργουελ σκόπευε να καταταγεί στις κομμουνιστικές και προσκείμενες στη Μόσχα Διεθνείς Ταξιαρχίες (Brigadas Internacionales) αλλά τον απέρριψαν εξαιτίας της σύγκρουσης του με τον Χάρι Πόλιτ, τον επικεφαλής του Κομμουνιστικού Κόμματος της Βρετανίας. Οπότε ο Οργουελ στράφηκε στο Ανεξάρτητο Εργατικό Κόμμα της Βρετανίας το οποίο, στα πλαίσια του ισπανικού εμφύλιου πολέμου, στήριζε το αντι-σταλινικό, τροτσκιστικό POUM (Εργατικό Κόμμα Μαρξιστικής Ενοποίησης).
Τον Μάιο του 1937, λόγω των οξύτατων εσωτερικών αντιπαραθέσεων στους κόλπους των Δημοκρατικών, μέλη του POUM στη Βαρκελώνη έστρεψαν τα όπλα τους κατά των κυβερνητικών στρατευμάτων. Οι συγκρούσεις ξέσπασαν κυρίως γιατί το POUM και οι αναρχικοί επέμεναν πως μια ολική επανάσταση στη δημοκρατική παράταξη ήταν εξίσου σημαντική με το να ηττηθεί ο Φράνκο και ο φασισμός, άποψη την οποία, ωστόσο, δεν συμμεριζόταν η κυβέρνηση.
Στο «Φόρος Τιμής στην Καταλονία» ο Οργουελ περιέγραψε την «φρικτή ατμόσφαιρα» που επικρατούσε τότε στη Βαρκελώνη, απόρροια «φόβου, καχυποψίας, μίσους, λογοκριμένων εφημερίδων, γεμάτων φυλακών, τεράστιων ουρών για φαγητό και περιφερόμενων συμμοριών ενόπλων ανδρών».
Οι εκθέσεις για τη δράση των μελών του POUM συντάχθηκαν από στελέχη των Διεθνών Ταξιαρχιών που εργάζονταν στη στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών, επικεφαλής της οποίας ήταν μέλη της Κομιντέρν. Σύμφωνα με τον Guardian οι εν λόγω αναφορές αποκαλύπτουν «το επίπεδο της παράνοιας» που επικρατούσε μεταξύ ενός σκληρού πυρήνα σταλινικών, τόσο στον στρατό των Δημοκρατικών όσο και στις Διεθνείς Ταξιαρχίες.
Οι πράκτορες της Μόσχας θεωρούσαν πως η «αγγλική ομάδα» του POUM, στην οποία ανήκε ο Οργουελ, είχε ενταχθεί σε ένα δίκτυο δήθεν ύποπτων ομάδων και ατόμων (τροτσκιστών, αναρχικών, γάλλων πρακτόρων και κατασκόπων του Μουσολίνι και της Γκεστάπο) που είχαν επαφές στις κομμουνιστικές Διεθνείς Ταξιαρχίες.
Οσον αφορά την Αϊλίν Μπλερ, την πρώτη σύζυγο του Οργουελ, άρχισε να απασχολεί τους εντεταλμένους του Κρεμλίνου για έναν πολύ συγκεκριμένο λόγο. Οταν ο άνδρας της πολεμούσε στο μέτωπο της Αραγωνίας, εκείνη βρισκόταν στη Βαρκελώνη και εργαζόταν για το βρετανικό Ανεξάρτητο Εργατικό Κόμμα το οποίο στήριζε τους τροτσκιστές του POUM. Σύμφωνα με μια έκθεση γραμμένη στα γερμανικά είχε σχέσεις με τον διοικητή του Οργουελ, τον βέλγο Ζορζ Κοπ. «Εχουν πολύ οικεία σχέση. Για αυτόν τον λόγο του στέλνει φαγητό, βιβλία, εφημερίδες, κτλ. στη φυλακή».
Οι πράκτορες της στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών των προσκείμενων στη Μόσχα Διεθνών Ταξιαρχιών, παρακολουθούσαν και έναν άλλο Βρετανό, ονόματι Ντέιβιντ Κροκ, που είχε επίσης ενταχθεί στο POUM. Δεν γνώριζαν, ωστόσο, ότι εκείνος εργαζόταν ήδη για το υπουργείο Εσωτερικών της ΕΣΣΔ.
Ο Οργουελ επέστρεψε από την Αραγωνία μετά τις συγκρούσεις του Μαΐου ανάμεσα στα μέλη του POUM και τις κυβερνητικές δυνάμεις στη Βαρκελώνη σύντομα, ωστόσο, μια σφαίρα τον βρήκε στο λαιμό, τραυματίζοντάς τον βαριά, οπότε και νοσηλεύτηκε σε νοσοκομείο της καταλανικής μητρόπολης.
Κατά την απουσία του, η εξέγερση των πολιτοφυλάκων του POUM είχε κατασταλεί και πολλοί αλλοδαποί εθελοντές συμμαχητές του βρίσκονταν ήδη στη φυλακή. Μάλιστα η αστυνομία πραγματοποίησε επιδρομή στο δωμάτιο του ξενοδοχείου όπου διέμενε ο Οργουελ με τη σύζυγό του, και κατάσχεσαν ένα ημερολόγιο του και αποκόμματα εφημερίδων. Το ζευγάρι κατάφερε τελικά να περάσει στη Γαλλία σιδηροδρομικώς, ταξιδεύοντας στην τραπεζαρία της πρώτης θέσης ούτως ώστε να φαίνονται ως εύποροι βρετανοί ταξιδιώτες.
Ο Οργουελ δεν γνώριζε για τις δολοφονίες χιλιάδων ιερέων από τους αναρχικούς συμμάχους του POUM που είχαν αμαυρώσει την εικόνα των Δημοκρατικών και ούτε είχε αντιληφθεί πόσο πολύ χρειάζονταν τα όπλα του Στάλιν, εξήγησε ο Τρέμλετ. «Ο Οργουελ ήταν απλά έναν στρατιώτης της πρώτης γραμμή. Δεν κατανοούσε πλήρως πως το POUM και οι αναρχικοί φίλοι του έβλαπταν τον αγώνα κατά του Φράνκο», σημείωσε.
Πάντως αρνητικά για τους εθελοντές των Διεθνών Ταξιαρχιών (2.500 εκ των οποίων ήταν Βρετανοί και Ιρλανδοί) ο Οργουελ δεν εκφράστηκε ποτέ. «Η Διεθνής Ταξιαρχία κατά κάποιο τρόπο μάχεται για όλους μας – μια λεπτή γραμμή ταλαιπωρημένων και συχνά ανεπαρκώς οπλισμένων ανθρώπων που στέκονται ανάμεσα στη βαρβαρότητα και την λιγότερο σχετική αξιοπρέπεια», έγραψε δύο μήνες μετά την επιστροφή του στη Βρετανία. To «Φόρος Τιμής στην Καταλονία» εκδόθηκε τον Απρίλιο του 1938 αλλά κατά την πρώτη έκδοσή του πούλησε μόλις 800 αντίτυπα με το βιβλίο να γίνεται τελικά ευρέως γνωστό μετά τον θάνατο του συγγραφέα το 1950.