Είναι ο Μικ Τζάγκερ ο καλύτερος frontman όλων των εποχών; Αχ, να χαρείτε παιδιά, ήμουνα πιτσιρίκα που ξεκινήσαμε να την κάνουμε αυτή την κουβέντα και δεν θα τελειώσει ποτέ. Οι μπιτλικοί από τη μία, οι στοουνικοί από την άλλη, δεν βγάλαμε ποτέ άκρη, τι άκρη να βγάλεις; Δύο γκρουπ που άλλαξαν όχι τη μουσική –αυτό είναι το λιγότερο–, αλλά τη Δυτική κοινωνία όλη.
Προσωπικά ήμουν με τους Μπιτλς στο ντέρμπι αυτό, διότι μια μέρα που κοιτούσα τους δίσκους της μαμάς και του μπαμπά, ανάμεσα στους διάφορους Φρανκ Σινάτρα και τα συμπαρομαρτούντα, ανακάλυψα ένα «Satisfaction» σε 45άρι. Οπότε στράφηκα στο αντίπαλο δέος, πιο πολύ από αντίδραση.
Η αλήθεια είναι ότι κανένα από τα δύο συγκροτήματα δεν το άκουσα όπως έπρεπε όταν ήμουν μικρή. Τους μεν Beatles τους άκουσα κανονικά όταν βγήκε μετά από χρόνια το Remastered και είχα πλέον τα σωστά ακουστικά, τους δε Rolling Stones όταν έπαψα να τους κάνω πείσματα. Κι εκεί, κάπου ανάμεσα στο «Sympathy for the Devil» και το «Like a Rainbow», νομίζω ότι άλλαξε η ζωή μου.
Απαντώντας, πάντως, στο καίριο ερώτημα, ο 79χρονος πλέον Ρότζερ Ντάλτρεϊ των The Who είπε στην Telegraph ότι «υπήρχε ο Μικ και μετά κάπου από πίσω του ήμασταν όλοι εμείς». Ο Μπομπ Γκέλντοφ υπερθεμάτισε: «Ηταν, είναι, και πιστεύω θα είναι για πάντα ο καλύτερος σόουμαν του rock’n’roll, εις τους αιώνες των αιώνων».
Ο ίδιος ο Τζάγκερ αναμφίβολα τα διαβάζει όλα αυτά με μεγάλη χαρά· το έτερό του ήμισι στους Stones, ο Κιθ Ρίτσαρντς, έχει πει ότι «το Εγώ του Τζάγκερ είναι μεγαλύτερο από το σύμπαν». Και προφανώς είναι. Αν δεν έχεις τόσο τεράστιο Εγώ, δεν κάνεις όσα έκανε. Αλλο που ο Ρίτσαρντς δεν είναι και πολύ καλύτερος, οι καυγάδες των δύο είναι η μισή ιστορία του rock’n’roll. Σε αντίθεση με τους Beatles, όμως, παρέμειναν μαζί, σαν ζευγάρι που γέρασε παρέα μετά από έναν έντονο και δημιουργικότατο έρωτα δεκαετιών.
Στα 80 του σήμερα, 26 Ιουλίου, ο σερ Μικ Τζάγκερ συνεχίζει να κάνει ό,τι θέλει. Μας έχει γραμμένους όλους (με την καλή έννοια πάντα), παντρεύεται, χωρίζει, σπέρνει παιδιά, κάνει περιοδείες και παραμένει ένας πάρα πολύ ιδιωτικός άνθρωπος που αποκαλύπτει πολύ σπάνια λεπτομέρειες για τον εαυτό του.
Εχει πάρει ό,τι ναρκωτικό κυκλοφόρησε στον πλανήτη, έχει κοιμηθεί με τον μισό γυναικείο πληθυσμό, τη μια μέρα πάει σε ματς κρίκετ με (κάποιον) γιο του, την άλλη ανεβάζει στο Instagram φωτογραφίες ως τουρίστας στο Λούβρο και μετά ανεβαίνει στη σκηνή και μας τινάζει ξανά και ξανά τα μυαλά στον αέρα.
«Ξέρεις καλά τον Μικ Τζάγκερ;», ρώτησαν κάποτε τον Ρίτσαρντς, και εκείνος απάντησε «Ναι, ποιον απ’ όλους; Είναι διάφοροι τύποι αυτός ο τύπος. Και εξαρτάται από τον ίδιον ποιον απ’ όλους θα γνωρίσεις». Στα 18 του, ο Ρίτσαρντς –με τον οποίον ο Τζάγκερ ήταν συμμαθητής από το δημοτικό– έγραψε ένα γράμμα σε μια θεία του: «Ο Μικ είναι ο σπουδαιότερος τραγουδιστής της R&B (rhythm and blues σημαίνει αυτό, καμία σχέση με το σημερινό R&B) σε αυτήν την πλευρά του Ατλαντικού, και δεν εννοώ ίσως είναι, είναι».
Είναι δύσκολο να φανταστούμε ότι ο Κιθ Ρίτσαρντς έγραφε τέτοια πράγματα στη θεία του ή ότι είχε καν θεία, αλλά αυτοί είναι οι Αγγλοι· έτσι τους γνωρίσαμε, έτσι τους αγαπήσαμε.
Η θεία του Κιθ, στο μεταξύ, στάνταρ είχε ονειρευτεί απρεπώς τον Μικ κάποιο βράδυ: Παρότι κακάσχημος και ξερακιανός, ο Τζάγκερ είχε τεράστιο γκελ στο γυναικείο πληθυσμό και όχι, αυτό δεν οφειλόταν αποκλειστικά στα χρήματά του και στο γεγονός ότι ήταν διάσημος. Ηταν πάντα –και παραμένει, ο άθλιος, στα 80 του– πάρα πολύ σέξι και γοητευτικός. Κι όλα αυτά ίσως αδίκησαν την τεράστια μουσικότητά του, το θάρρος του να ξεπερνάει τα όρια στη σκηνή, το θράσος του να πηγαίνει πάντα τη φωνή του εκεί που δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να την πάει, και τη συνθετική του δεινότητα.
Ο Ντέιβιντ Μπόουι θυμήθηκε κάποτε ότι σε μια από τις πρώτες συναυλίες των Stones ένας άντρας στο κοινό φώναξε στον Τζάγκερ ότι πρέπει να κουρευτεί. «Και τι, να γίνω σαν εσένα;» απάντησε εκείνος. «Τότε σκέφτηκα ότι αυτό είναι το μέλλον στη μουσική» είπε ο Μπόουι. «Δεν είχα δει ποτέ κάτι τόσο επαναστατικό». Ο Μπόουι το είπε αυτό, ξαναλέω.
Το βασικό θέμα όταν σου λένε «γράψε κάτι για τον Τζάγκερ» δεν είναι ότι δεν έχεις τι να πεις. Εχεις τα άπαντα να πεις. Το πρόβλημα είναι ότι αυτός ο τύπος δεν τελειώνει ποτέ. Είναι αυτοανατροφοδοτούμενος. Και όταν τελειώνουν οι κύκλοι –μουσικοί, δημοσιότητας, προσωπικοί, τα πάντα όλα– και λες «το τερμάτισε», αυτός πολύ απλά κι εύκολα τους επανεφευρίσκει. Και πάλι από την αρχή.
Από τις εκατοντάδες, ίσως και χιλιάδες, γυναίκες που πέρασαν από τη ζωή του, ο Τζάγκερ παντρεύτηκε μόνο μία, την Μπιάνκα. Ολες όσες επέλεγε για συντρόφους, όμως, ήταν δυναμικές, αυτόνομες και είχαν μακροπρόθεσμα επίδραση πάνω στο γενικότερο στιλ των Stones. Επειδή τους το επέτρεπε.
«Κάτω από τη σκηνή υπάρχει μια πολύ ενδιαφέρουσα, διαβασμένη, ευφυής και ευγενική προσωπικότητα», είχε πει η Μαριάν Φέιθφουλ το 2013. Και εξήγησε ότι δεν πρόκειται να πουλήσει την ερωτική τους αλληλογραφία, «η διακριτικότητα ήταν πολύ σημαντική στη σχέση μας». Ο ίδιος, εξάλλου, αρνήθηκε προκαταβολή ενός εκατομμυρίου λιρών για να γράψει την αυτοβιογραφία του. «Πολλά συναισθήματα που πρέπει να ξαναζήσω» είχε πει τότε. «Δεν το ευχαριστιέμαι σαν διαδικασία».
Ισως επειδή είναι πολύ απασχολημένος να συνεχίζει να ζει. Και να ανεβαίνει στη σκηνή όπου «όλοι οι Μικ γίνονται ένας. Ολες οι αντιφάσεις γίνονται μουσική και κίνηση, όλα έρχονται και συνδέονται με το κοινό, που έρχεται ξανά και ξανά για να δει τη σπουδαιότερη παρέα στην ιστορία του rock’n’roll».
Μικ, αν με διαβάζεις, είμαι διαθέσιμη. Αν πάλι δεν με διαβάζεις, δεν πειράζει καλό μου παιδί. Συνέχισε ό,τι κάνεις· μας κρατάς με τον τρόπο σου νέους και φρέσκους και αυτό είναι το πιο σημαντικό.