Ο ιστότοπος του αμερικανικού περιοδικού «Τhe Atlantic», με ένα εκτενές αφιέρωμα στον αρχηγό του γενικού επιτελείου των ενόπλων δυνάμεων των ΗΠΑ, στρατηγό Μαρκ Μίλεϊ, που συνταξιοδοτείται στις 30 Σεπτεμβρίου, φωτίζει πτυχές της πρόσφατης ιστορίας, και συγκεκριμένα της προεδρίας του Ντόναλντ Τραμπ, από τον Ιανουάριο του 2017 ως τον Ιανουάριο του 2021. Το ρεπορτάζ υπογράφει ο διευθυντής του περιοδικού, Τζέφρι Γκόλντμπεργκ, ένας «insider» της αμερικανικής πολιτικής και γνώστης της δομής εξουσίας στην Ουάσινγκτον.
Ο Γκόλντμπεργκ τονίζει ότι από τους είκοσι άνδρες που έχουν διατελέσει αρχηγοί του γενικού επιτελείου των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων από τότε που δημιουργήθηκε η θέση, μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, κανένας δεν είχε αναγκαστεί να αντιμετωπίσει την πιθανότητα ένας πρόεδρος να προσπαθήσει να υποκινήσει ή να προκαλέσει πραξικόπημα προκειμένου να παραμείνει παράνομα στην εξουσία.
Ετυχε στον Μάρκ Μίλεϊ στις 6 Ιανουαρίου του 2021. Εκείνες τις ημέρες και καθ’ όλη τη διάρκεια των 16 μηνών που συνυπήρξε με τον Τραμπ, η στάση του θεωρείται καθοριστική. Συμπεριλαμβανομένης της διασφάλισης ότι η αλυσίδα της ιεραρχίας θα τον ενημέρωνε και θα τηρούσε κάθε διαδικασία αν ο Τραμπ ζητούσε τη χρήση πυρηνικών όπλων. Πιο απλά, είχε εξασφαλίζει μιλώντας σε όλους τους αρμόδιους αξιωματικούς ότι τίποτε δεν θα γινόταν αυτόματα.
Σύμφωνα με τον Ντέιβιντ Ιγκνάτιους της Washington Post, οι κακές σχέσεις του στρατηγού με τον Τραμπ, που προσπάθησε να εκμεταλλευτεί την παρουσία δίπλα του ως μιλιταριστικό ντεκόρ σε περιστάσεις που αφορούσαν την εσωτερική πολιτική, «ήταν ένα περίεργο ατύχημα της ιστορίας». Ενα «ατύχημα» όμως που λειτούργησε υπέρ της αμερικανικής δημοκρατίας.
«Στη χαοτική περίοδο πριν και μετά τις εκλογές του 2020, ο Mίλεϊ έκανε όσα ή περισσότερα από οποιονδήποτε άλλο Αμερικανό για να υπερασπιστεί τη συνταγματική τάξη, να αποτρέψει την ανάπτυξη του στρατού εναντίον του αμερικανικού λαού και να προλάβει την έκρηξη πολέμων με τους πυρηνικά εξοπλισμένους αντιπάλους της Αμερικής», τονίζεται στο ρεπορτάζ του The Atlantic..
Ωστόσο υπάρχει και μια ακόμη όψη σε αυτή τη διαπίστωση, ένα flipside που αφορά την αμερικανική δημοκρατία. Ο Μίλεϊ και άλλοι αξιωματικοί αξίζουν επαίνους για την προστασία της δημοκρατίας. Αλλά όσα χρειάστηκε να κάνουν αποτελούν και πηγή ανησυχίας. Οπως επισημαίνει ο Γκόλντμπεργκ «στο αμερικανικό σύστημα, οι ψηφοφόροι, τα δικαστήρια και το Κογκρέσο είναι που προορίζονται να λειτουργούν ως δικλίδες ασφαλείας για τη συμπεριφορά ενός προέδρου, όχι οι στρατηγοί».
Οι πρώτοι 16 μήνες της θητείας του Μίλεϊ, περίοδος που έληξε όταν ο Τζο Μπάιντεν διαδέχθηκε τον Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία, δεν ήταν φυσιολογικοί, επειδή ο Τραμπ ήταν εξαιρετικά ακατάλληλος για το αξίωμα, τονίζεται στο αφιέρωμα του The Atlantic.
Ο Τραμπ έχει κατηγορήσει τον Μίλεϊ για προδοσία. Τον Νοέμβριο του 2021 ο πρώην πρόεδρος δήλωσε ότι ο στρατηγός θα έπρεπε να «δικαστεί για προδοσία» -ένα έγκλημα που τιμωρείται με τη θανατική ποινή- επειδή έλαβε μέτρα για να αποτρέψει έναν πόλεμο με την Κίνα κατά τη διάρκεια της προεδρίας του. Αφορμή υπήρξε το βιβλίο «Peril» (Κίνδυνος) των Μπομπ Γούντγουορντ και Ρόμπερτ Κόστα που αποκάλυψε ότι ο Μίλεϊ, φοβόταν τόσο τη διανοητική κατάσταση του πρώην προέδρου που είχε τηλεφωνήσει δύο φορές στον κινέζο ομόλογό του για να τον διαβεβαιώσει ότι οι ΗΠΑ δεν θα επιτεθούν.
Ο Μίλεϊ, από την πλευρά του, φρόντισε να αποφύγει να σχολιάσει δημοσίως την ακαταλληλότητα του Τραμπ για το αξίωμα πράγμα που φαίνεται να πιστεύει. Σε συνεντεύξεις του έλεγε ότι δεν είναι η θέση των αξιωματικών των ΕΔ να συζητούν τις επιδόσεις των πολιτικών ηγετών του έθνους.
Ο Γκόλντμπεργκ του The Atlantic, πριν γράψει το κείμενο, συνόδευσε τον Μίλεϊ στις πυρηνικές εγκαταστάσεις των ΗΠΑ για να καταλάβει πώς λαμβάνονται οι αποφάσεις. «Η ιεραρχία εκτείνεται από τον πρόεδρο στον υπουργό Άμυνας μέχρι αυτόν τον εδώ» του είπε ο στρατηγός δείχνοντας ένα από τα στελέχη. «Εχουμε εξαιρετικούς επαγγελματίες σε όλο το σύστημα».
Στη συνέχεια ο Μίλεϊ θυμήθηκε ότι «η Νάνσι Πελόζι (η πρώην πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων) ανησυχούσε γι’ αυτό. Της είπα ότι δεν χρειάζεται να ανησυχεί, ότι διαθέτουμε συστήματα». Αναφερόταν προφανώς στις ημέρες μετά την επίθεση στο Καπιτώλιο, στις 6 Ιανουαρίου του 2021.
Σύμφωνα με τους Μπομπ Γούντγουορντ και Ρόμπερτ Κόστα, οι οποίοι εξιστόρησαν τη συζήτηση Πελόζι – Μίλεϊ στο βιβλίο τους «Peril» (Κίνδυνος) η ανταλλαγή ήταν η εξής:
-Νάνσι Πελόζι: «Είναι τρελός (ο Τραμπ). Ξέρετε ότι είναι τρελός. Είναι τρελός εδώ και πολύ καιρό. Οπότε μην λέτε ότι δεν ξέρετε ποια είναι η ψυχική του κατάσταση».
-Μαρκ Μίλεϊ: «Κυρία Πρόεδρε, συμφωνώ μαζί σας σε όλα (…) Μπορώ να σας εγγυηθώ 110% πως σε ό,τι αφορά τον στρατό, τη χρήση στρατιωτικής ισχύος, είτε πρόκειται για πυρηνικά είτε για χτύπημα σε ξένη χώρα οποιουδήποτε είδους, δεν πρόκειται να κάνουμε τίποτα παράνομο ή τρελό».
Οταν ο Γκόλντμπεργκ ανέφερε στον Μίλεϊ την άποψή του ότι ο Τραμπ ήταν διανοητικά και ηθικά ανεπαρκής για να λάβει αποφάσεις σχετικά με τον πόλεμο και την ειρήνη, εκείνος απάντησε: «Ο πρόεδρος αποφασίζει μόνος του για την εκτόξευση πυρηνικών όπλων, αλλά δεν τα εκτοξεύει μόνος του». Σε ιδιωτικές περιστάσεις, το είχε πει πιο λαϊκά: «Ο πρόεδρος δεν μπορεί να ξυπνήσει στη μέση της νύχτας και να αποφασίσει να πατήσει ένα κουμπί. Ένας λόγος γι’ αυτό είναι ότι δεν υπάρχει κουμπί για να πατήσει». Ο βασικός λόγος βέβαια ήταν ότι ο Μίλεϊ ήλεγχε τη διαδικασία από το ένα άκρο έως το άλλο.
Μιλώντας σήμερα για τον Τραμπ, για τους στενότερους συμβούλους του και για τα συμβάντα του Ιανουαρίου του 2021, ο Μίλεϊ λέει: «Δεν πρόκειται να πω αν πίστευα ότι υπήρξε πολιτικό πραξικόπημα ή όχι. Θα το αφήσω αυτό να το αποφασίσει ο αμερικανικός λαός και ένα δικαστήριο, και αυτό το βλέπετε να συμβαίνει καθημερινά. Το μόνο που λέω είναι ότι το καθήκον μου ως ανώτερος αξιωματικός του στρατού των Ηνωμένων Πολιτειών ήταν να μείνω έξω από την πολιτική».