«Ο Ρόμπιν είχε πεθάνει πριν… αυτοκτονήσει», λέει η χήρα του αξέχαστου Γουίλιαμς

Ο Ρόμπιν Γουίλιαμς αυτοκτόνησε τον Αύγουστο του 2014, σε ηλικία 63 ετών, και τότε πολλοί άνθρωποι άρχισαν να μιλούν για τον θάνατό του. Από τη μία υπήρχε η αναμενόμενη σπέκουλα για τους λόγους που οδήγησαν έναν πολύ αγαπημένο και φαινομενικά υγιή σταρ του Χόλιγουντ να βάλει τέλος στη ζωή του, με ορισμένους να δηλώνουν με σιγουριά ότι η αυτοκτονία οφειλόταν σε κατάθλιψη ή γιατί είχε υποκύψει σε παλιούς εθισμούς.

Άλλοι, πάλι, μίλησαν (με πολλές αποδείξεις) για τον ιδιοφυή κωμικό (στην κωμική σειρά «Mork & Mindy» και τις κωμωδίες «Κυρία Ντάουτφαϊρ», «Φτερά και πούπουλα», «Αλαντιν»), για έναν λαμπρό δραματικό ηθοποιό («Ο κύκλος των χαμένων ποιητών», «Ξυπνήματα», «Ο ξεχωριστός Γουίλ Χάντινγκ», «Σκοτεινός θάλαμος») ή και τα δύο («Καλημέρα, Βιετνάμ», «Ο βασιλιάς της μοναξιάς»). Και όλοι συμφώνησαν ότι είχε ένα εξαιρετικό μυαλό. Αλλοι κωμικοί ηθοποιοί είπαν ότι κανείς δεν σκεφτόταν τόσο γρήγορα στη σκηνή όσο ο Ρόμπιν Γουίλιαμς. Και όσοι γύρισαν ταινίες μαζί του είπαν ότι δεν έκανε ποτέ το ίδιο πράγμα δύο φορές, πάντα αυτοσχεδίαζε, και κάθε φορά ήταν πιο αστείος.

Ο Γουίλιαμς το γνώριζε αυτό. Στο ντοκιμαντέρ του 2018 «Come Inside My Mind» της Μαρίνα Ζενόβιτς για το HBO, ακούγεται μια παλιά συνέντευξη, στην οποία τον ρωτούν αν έχει φόβους. Ο Γουίλιαμς απαντά: «Υποθέτω ότι φοβάμαι μήπως η συνείδησή μου γίνει όχι μόνο βαρετή, αλλά πετρώσει κιόλας».  Μόνο μετά τον θάνατό του, όμως, οι γιατροί μπόρεσαν να δουν ότι οι χειρότεροι φόβοι του είχαν γίνει πραγματικότητα: η αυτοψία έδειξε ότι υπέφερε από σοβαρή άνοια με σωμάτια Lewy (LBD).

Σε συνέντευξή της στον Guardian, η χήρα του ηθοποιού, Σούζαν Σνάιντερ Γουίλιαμς, λέει πως μετά την αυτοψία οι γιατροί τη ρώτησαν αν της είχε προκαλέσει έκπληξη το γεγονός ότι ολόκληρος ο εγκέφαλός του ήταν γεμάτος με σωμάτια Lewy: «Δεν ήξερα καν τι ήταν τα σωμάτια Lewy αλλά είπα “Όχι, δεν με εκπλήσσει”. Το γεγονός ότι κάτι είχε διεισδύσει σε κάθε μέρος του εγκεφάλου του συζύγου μου ήταν απόλυτα κατανοητό».

Τα σωμάτια Lewy είναι μικρές συστάδες φυσιολογικών πρωτεϊνών που, για άγνωστους λόγους συσσωρεύονται ανώμαλα στα εγκεφαλικά κύτταρα, και πιστεύεται ότι ευθύνονται για το 10% – 15% των περιπτώσεων της άνοιας. Τα άτομα με LBD παρουσιάζουν, μεταξύ άλλων, άγχος, απώλεια μνήμης, ψευδαισθήσεις και αϋπνία, συμπτώματα που γενικά συνοδεύονται ή ακολουθούνται και από τα συμπτώματα της νόσου του Πάρκινσον. Από τότε που έγινε αυτή η διάγνωση, η Σνάιντερ Ουίλιαμς έχει κάνει σκοπό της ζωής της να διορθώσει παρανοήσεις σχετικά με το θάνατο του συζύγου της, να κάνει γνωστή αυτή την σπάνια και ελάχιστα γνωστή εγκεφαλική νόσο, και να ανακαλύψει τι υπέστη ο σύζυγός της ενώ έπασχε –χωρίς να το γνωρίζει κανένας από τους δύο– από LBD.

Η Σούζαν Σνάιντερ Γουίλιαμς εξηγεί λεπτομερώς στη δημοσιογράφο του Guardian Χάντλεϊ Φρίμαν τη σχέση μεταξύ της νόσου του Parkinson, του LBD και του Αλτσχάιμερ, και πώς το LBD μπορεί συχνά να διαγνωστεί εσφαλμένα ως μία από τις άλλες δύο νόσους. Αναφέρεται επίσης στο «Robin’s Wish», ένα πολύ συγκινητικό ντοκιμαντέρ σχετικά με την εμπειρία του συζύγου της από την ασθένεια. «Αν ο σύζυγός μου δεν ήταν διάσημος, δεν θα υπέβαλα τον εαυτό μου σε κάτι τόσο δύσκολο. Αλλά υπήρχαν πάρα πολλές παρανοήσεις για το τι του είχε συμβεί και για τα σωμάτια του Lewy. Έτσι, έπρεπε να γίνει», λέει. (Δείτε το trailer στο τέλος του κειμένου)

Η Σνάιντερ Γουίλιαμς δεν είναι ούτε νευρολόγος ούτε σκηνοθέτις, αλλά graphic designer και ζωγράφος. «Μας άρεσε να πηγαίνουμε μαζί σε μουσεία», λέει για τον Ρόμπιν. «Ηταν μεγάλος λάτρης της Ιστορίας, οπότε εκείνος έφερνε την Ιστορία και εγώ την τέχνη και έτσι διπλασιάζαμε τη απόλαυσή μας. Οι άνθρωποι έχουν την τάση να υποθέτουν ότι όπως ήταν στη σκηνή ήταν και στο σπίτι, αλλά επιτρέψτε μου να το ξεκαθαρίσω: Δεν θα παντρευόμουν ποτέ κάποιον τέτοιο», λέει με έμφαση. «Στο σπίτι, ο σύζυγός μου ήταν ήσυχος, στοχαστικός, ένας διανοούμενος. Το standup και η ηθοποιία ήταν η δουλειά του».

Το ζευγάρι γνωρίστηκε στα τέλη του 2007, σε ένα κατάστημα της Apple. Τον είδε την ώρα που έμπαινε μέσα και σκέφτηκε: «Νομίζω ότι είναι ο Ρόμπιν Γουίλιαμς». Βγαίνοντας, τον ξανακοίταξε: «Μου χαμογέλασε και κάτι μέσα μου είπε: “Απλώς πήγαινε και πες γεια”. Φορούσε κάτι με σχέδια καμουφλάζ, και του είπα: “Πώς τα πάτε με αυτό το καμουφλάζ;” Και είπε “Όχι πολύ καλά, με βρήκατε”»… Τέσσερα χρόνια αργότερα παντρεύτηκαν –ήταν ο τρίτος γάμος του και ο δεύτερος δικός της– και ζούσαν στην κομητεία Μαρίν, στην Καλιφόρνια μαζί με τους δύο γιους της από προηγούμενη σχέση. Μόλις δύο χρόνια μετά τον γάμο τους, άρχισαν τα συμπτώματα.

Αρχικά, ο Γουίλιαμς παραπονέθηκε για πόνους στο στομάχι. Μετά άρχισε να τρέμει το χέρι του και είχε φοβερή αϋπνία. Ακόμα πιο αισθητό στην Σνάιντερ Γουίλιαμς ήταν το άγχος του:  «Ήταν εντελώς έξω από τον χαρακτήρα του Ρόμπιν να είναι τόσο παρανοϊκός. Και αυτή ήταν η αρχή ενός δεκάμηνου με όλο και περισσότερα νέα συμπτώματα. Το θέμα με το LBD είναι ότι τα συμπτώματα δεν εμφανίζονται όλα μαζί ταυτόχρονα. Αλλάζουν. Και, προκαλούν απίστευτη σύγχυση στον ασθενή και τον φροντιστή του», λέει.

Μερικά από τα πιο συγκινητικά μέρη του «Robin’s Wish» είναι οι συνεντεύξεις με ανθρώπους με τους οποίους ο Γουίλιαμς συνεργάστηκε μέχρι το τέλος. Ο Ντέιβιντ Κέλι δημιουργός της κωμικής σειράς «The Crazy Ones», στην οποία πρωταγωνιστούσε ο καλός ηθοποιός, περιγράφει πώς έπρεπε να κρύβει το χέρι του που έτρεμε στην τσέπη του. Και ο Σον Λέβι σκηνοθέτης του τελευταίου μέρους της τριλογίας «Night at the Museum», θυμάται ότι ο Γουίλιαμς του είχε πει: «Δεν είμαι πια εγώ», προσθέτοντας «Ο εγκέφαλός του δεν έπαιρνε μπρος με την ίδια ταχύτητα, δεν υπήρχε πια χαρά».

Στις αρχές Μαΐου 2014, ο Ρόμπιν διαγνώστηκε με τη νόσο του Πάρκινσον και άρχισε να ενημερώνει τα παιδιά του (έχει έναν γιο, τον Ζακ, από τον πρώτο του γάμο, και μια κόρη και έναν γιο, τη Ζέλντα και τον Κόντι, από τον δεύτερο γάμο του). Αλλά η Πάρκινσον δεν μπορούσε να εξηγήσει πραγματικά την παράνοια, τις παραληρηματικές μεταπτώσεις, την ήπια κατάθλιψη και το άγχος, συμπτώματα, τα περισσότερα από τα οποία, λέει η Σνάιντερ Γουίλιαμς, αντιμετωπίστηκαν σαν «δορυφορικά ζητήματα», και όχι ως μέρος του ίδιου νευρολογικού προβλήματος. Η συμπεριφορά του Ρόμπιν γινόταν τόσο ακραία, που αυτός και η σύζυγός του πήραν την απόφαση να πάνε σε μια μονάδα νευροδιαγνωστικών εξετάσεων. Μια εβδομάδα πριν από το ραντεβού, ο ηθοποιός αυτοκτόνησε. «Νομίζω ότι δεν ήθελε να πάει. Νομίζω ότι σκέφτηκε: “Θα με κλειδώσουν και δεν θα ξαναβγώ ποτέ”», λέει η Σνάιντερ.

Μετά τον θάνατό του, διαδόθηκε ευρέως ότι υπέφερε από κατάθλιψη, αλκοολισμό ή και τα δύο, πράγμα που σύμφωνα με τη σύζυγό του δείχνει «ότι στην κουλτούρα μας δεν έχουμε το κατάλληλο λεξιλόγιο για την εγκεφαλική νόσο με τον τρόπο που το κάνουμε για την κατάθλιψη. Η κατάθλιψη είναι ένα σύμπτωμα της LBD και δεν αφορά την ψυχολογία, έχει τις ρίζες της στη νευρολογία. Ο εγκέφαλός του διαλύθηκε», λέει.

Η αλήθεια είναι ότι ο Γουίλιαμς είχε παλέψει με εθισμούς στο παρελθόν, που όμως αυτή τη φορά δεν είχαν σχέση με το πρόβλημά του. Ο Ρόμπιν ήταν καθαρός και νηφάλιος για οκτώ χρόνια πριν πεθάνει. Η Σνάιντερ Γουίλιαμς συνεχίζει: «Με εξόργισε όταν έγραψαν πως έπινε, γιατί ξέρω ότι εκεί έξω υπάρχουν εθισμένοι σε απεξάρτηση που τον παρακολουθούσαν, άτομα με κατάθλιψη που τον παρακολουθούσαν, και αξίζει να μάθουν την αλήθεια».

Τα νέα για την αυτοκτονία του προκάλεσαν παγκόσμια θλίψη, που ξεπερνούσε τη συνηθισμένη αντίδραση στον θάνατο κάποιου διάσημου. Εν μέρει προήλθε από το σοκ. Κυρίως όμως είχε να κάνει με τον Ρόμπιν Γουίλιαμς, που σε αντίθεση με άλλους επιτυχημένους κωμικούς εξέπεμπε πάντα μια εξαιρετικά γοητευτική γλύκα, έμοιαζε ευάλωτος, και σε συνδυασμό με την ευφυΐα και την αυτογνωσία του, σοφός και ταυτόχρονα παράξενος. Τα αποφθέγματά του για την εξάρτηση («Η κοκαΐνη είναι ο τρόπος του Θεού να σας πει ότι έχετε πάρα πολλά χρήματα») και για την κατάθλιψη («Θυμηθείτε, η αυτοκτονία είναι μια μόνιμη λύση σε ένα προσωρινό πρόβλημα») αγαπήθηκαν τόσο πολύ που έχουν γίνει παροιμίες.

«Το να περπατάς στον δρόμο με τον Ρόμπιν ήταν, μα τον Θεό, σαν να περπατάς με τη Μητέρα Τερέζα, έτσι αντιδρούσαν οι άνθρωποι όταν τον έβλεπαν», λέει στον Guardian η ηθοποιός Τζούλι Κάβνερ, που είχε συνεργαστεί με τον Ρόμπιν Γουίλιαμς στις ταινίες «Ξυπνήματα» και «Διαλύοντας τον Χάρι». Και θυμάται ότι οι άνθρωποι τον πλησίαζαν όχι για να του ζητήσουν αυτόγραφο ή φωτογραφία, αλλά απλά για να τον αγγίξουν, «Μου έρχεται να κλάψω όταν το σκέφτομαι», λέει.

Ανάλογη εμπειρία είχε και ο σκηνοθέτης της ταινίας «Ο ξεχωριστός Γουίλ Χάντινγκ», Γκας Βαν Σαντ: «Οι άνθρωποι ήταν πολύ χαρούμενοι όταν τον έβλεπαν. Και τον αγκάλιαζαν χωρίς καν να ρωτήσουν. Δεν έχω ξαναδεί ποτέ κάτι τέτοιο με άλλον διάσημο. Ο Σον Κόνερι (ο Βαν Σαντ τον σκηνοθέτησε στο «Ανακαλύπτοντας τον Φόρεστερ») θα έλεγε “Προς Θεού, αξιοπρέπεια δεν έχετε;” Αλλά ο Ρόμπιν τους ανταπέδιδε την αγκαλιά. Είχε αυτή την τρυφερή πλευρά, ήταν καταδεκτικός με τους ανθρώπους και τα πράγματα γύρω του», λέει ο αμερικανός σκηνοθέτης και προσθέτει ότι ο Γουίλιαμς «διέκοπτε συνεχώς τα γυρίσματα, απλώς για να κάνει τους ηθοποιούς και το συνεργείο να γελάσουν».

«Στα “Ξυπνήματα”, συχνά κάναμε γυρίσματα όλη τη νύχτα στο έρημο μέρος ενός ψυχιατρείου», λέει η Καβνερ, «Κάπου εκεί υπήρχε μια τηλεόραση χωρίς ήχο, και στα διαλείμματα ο Ρόμπιν αυτοσχεδίαζε διασκεδάζοντάς μας στις τρεις το πρωί με έναν φανταστικό διάλογο τηλεοπτικής εκπομπής. Ήταν ένας πολύ σκληρός ρόλος για τον οποίο είχε κάνει εκπληκτική έρευνα, αλλά στα διαλείμματα δεν κλεινόταν στον εαυτό του, ήταν εκεί έξω, προσφέροντας σε όλους».

Οταν πέθανε, οι γιατροί σοκαρίστηκαν από την έκταση της συγκέντρωσης των σωματίων του Lewy στον εγκέφαλό του, μάλιστα ένας από αυτούς είπε ότι ήταν μια από τις χειρότερες περιπτώσεις που είχε δει ποτέ. Η Σνάιντερ Γουίλιαμς είναι σίγουρη ότι το LBD οδήγησε τον άντρα της στην αυτοκτονία όμως ειδικοί στην άνοια με τους οποίους μίλησε η Χάντλεϊ Φρίμαν, λένε ότι είναι αδύνατο να γίνει άμεση σύνδεση μεταξύ των δύο. «Το LBD μπορεί να είναι μια απελπιστική διάγνωση, αλλά εάν οι άνθρωποι έχουν τη σωστή υποστήριξη και θεραπεία, τότε μπορούν να έχουν καλή ποιότητα ζωής για αρκετά χρόνια», δήλωσε στον Guardian η Ρέιτσελ Τόμπσον από την Dementia UK και την Lewy Body Society. Δυστυχώς για τον Γουίλιαμς, δεν έγινε ποτέ η διάγνωση όσο ζούσε, επομένως δεν πήρε ούτε την κατάλληλη αγωγή και έτσι ήταν, για λόγους που δεν μπορούσε να καταλάβει, ανίκανος να δώσει όσα θα ήθελε στους ανθρώπους γύρω του.

«Ο Ρόμπιν εμφανίζεται όταν τον χρειάζομαι. Περίπου μια ώρα πριν από τη συνέντευξη, είδα κοκκινολαίμηδες (robins) στον κήπο», λέει η Σνάιντερ, «Αλλά όταν δεν είναι εκεί, σκέφτομαι τον φίλο μου, την αγάπη μου, και μου λείπει».