Μετά τις σημαντικές και αναπάντεχες επιτυχίες των ουκρανικών δυνάμεων στο πεδίο, ο Πούτιν βρέθηκε με την πλάτη στον τοίχο, υποστηρίξε ο Μαρκ Γκαλεότι, καθηγητής στο Πανεπιστημιακό Κολέγιο του Λονδίνου και συνεργάτης του Royal United Services Institute με ειδίκευση στη Ρωσία. Η ανάλυσή του, λίγο πριν το διάγγελμα Πούτιν την Τετάρτη το οποίο άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο στη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, προσφέρει σημαντικές διαστάσεις σε ό,τι αφορά τον τρόπο σκέψης του πιεσμένου ρώσου Προέδρου.

Στην ανάλυσή του στους λονδρέζικους Times, ο συγγραφέας του βιβλίου «Οι πόλεμοι του Πούτιν: από την Τσετσενία στην Ουκρανία» που θα κυκλοφορήσει τον ερχόμενο Νοέμβριο, σημείωσε πως η πληροφορία ότι οι Ρώσοι τράπηκαν σε άτακτη φυγή στο μέτωπο του Χαρκόβου αποτελεί γεγονός αλλά είναι η μισή αλήθεια. Οι ρωσικές δυνάμεις στην περιοχή κινδύνευαν είτε να περικυκλωθούν είτε να αιχμαλωτιστούν από τους Ουκρανούς, οπότε το να υποχωρήσουν άρον άρον ήταν απόλυτα λογικό. «Η πραγματική αποτυχία δεν ανήκε στους άντρες στο πεδίο», οι οποίοι σε ορισμένες περιοχές υστερούσαν σημαντικά αριθμητικά.

Η αποτυχία σύμφωνα με τον Γκαλεότι ανήκει σε όλους όσοι στη Μόσχα έλαβαν αποφάσεις που άφηναν εξαρχής ανυπεράσπιστο το μέτωπο, παρότι επί ένα δεκαπενθήμερο κυκλοφορούσαν αναφορές για συγκέντρωση ουκρανικών δυνάμεων στην περιοχή. Και δεδομένου του βαθμού άμεσης εμπλοκής του ίδιου του προέδρου της Ρωσίας στη λήψη αποφάσεων, όσον αφορά τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Ουκρανία, ο ειδικός από τη Βρετανία έκανε λόγο για προσωπική αποτυχία του Βλαντίμιρ Πούτιν.

Πώς έχασε το παιχνίδι ο Τσάρος Νικόλαος Β’

Μάλιστα τον συνέκρινε με τον Τσάρο Νικόλαο Β΄, ο οποίος λίγο μετά το ξέσπασμα του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου, ανέλαβε και χρέη αρχιστρατήγου, ευελπιστώντας πως χάρη στις νίκες που θα σημείωναν οι δυνάμεις του, θα ανακτούσε την χαμένη του αίγλη. Αντιθέτως το όνομά του συνδέθηκε με μια σειρά από ήττες στο πλαίσιο ενός πολέμου που η Ρωσία δεν ήταν σε θέση να κερδίσει. «Η προθυμία με την οποία ο Πούτιν – ένας άνθρωπος χωρίς ουσιαστική στρατιωτική εμπειρία – επιβεβαίωσε τον εαυτό του ως αρχιτέκτονα της εισβολής στην Ουκρανία, επιστρέφει και τον στοιχειώνει», συνόψισε ο Γκαλεότι.

Υπενθύμισε επίσης πως τα μέλη μιας πολυπληθούς κοινότητας σκληροπυρηνικών φιλοπόλεμων ρώσων εθνικιστών (στην οποία ανήκουν από πρωτοστάτες της εισβολής στο Ντονμπάς το 2014 έως μισθοφόροι της διαβόητης Ομάδας Βάγκνερ) επέκριναν όχι τον πόλεμο αυτόν καθαυτό, αλλά τον ερασιτεχνικό, όπως εύλογα υποστήριξαν, τρόπο με τον οποίο διεξαγόταν. Απαιτούσαν την καρατόμηση της στρατιωτικής ηγεσίας, περιλαμβανομένου και του υπουργού Αμυνας Σεργκέι Σοϊγκού, την κήρυξη γενικής επιστράτευσης, ακόμη και τη χρήση πυρηνικών.

Πριν από το διάγγελμα Πούτιν, την Τετάρτη το πρώι, επικρίσεις για τον πόλεμο και ανησυχίες για την εξέλιξή του εκφράζονταν, διακριτικά και πάντα με τη δέουσα προσοχή, ακόμη και στην κρατική τηλεόραση και στην κεντρική πολιτική σκηνή της Ρωσίας. Μέχρι και ο διορισμένος από τον Πούτιν ηγέτης της Τσετσενίας Ραμζάν Καντίροφ σημείωνε πως η κατάσταση στο πεδίο ήταν χαοτική και κάτι πρέπει άμεσα να αλλάξει. Προσφέρθηκε, μάλιστα, να εξηγήσει ο ίδιος στην ηγεσία του ρωσικού υπουργείου Αμυνας αλλά και στον ίδιο τον Πούτιν ποια ήταν η πραγματικότητα στην Ουκρανία.

Το Κρεμλίνο έσπευσε να εξηγήσει πως ο ρώσος πρόεδρος δεν προλάβαινε να συναντηθεί με τον Καντίροφ ενώ ο εκπρόσωπός του Ντμίτρι Πέσκοφ απηύθυνε μια κάθε άλλο παρά κεκαλυμμένη προειδοποίηση προς πάσα κατεύθυνση, δηλώντας ξεκάθαρα ότι οι επικριτικές απόψεις βρίσκονται ακόμη «εντός του πλαισίου του νόμου» αλλά ότι «η γραμμή είναι πολύ, πολύ λεπτή»…

Οι καταστροφικές επιδόσεις των ρωσικών δυνάμεων στην Ουκρανία πρόσφεραν σε (τάχα) επικριτές του Κρεμλίνου και καιροσκόπους στη Μόσχα την ευκαιρία να βάλλουν κατά του καθεστώτος Πούτιν, στο όνομα της πατρίδας τους. Την προηγούμενη εβδομάδα ο Γκενάντι Ζιουγκάνοφ, ο επικεφαλής του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ρωσίας, απηύθυνε έκκληση για «γενική επιστράτευση» στο πλαίσιο ενός «ολικού πολέμου» κατά των Ουκρανών.

«Καιροσκόποι όπως ο Ζιουγκάνοφ θα αποπειραθούν να εκμεταλλευτούν στιγμές αδυναμίας του Κρεμλίνου, κυρίως για να αυξήσουν την αμοιβή για τις υπηρεσίες τους. Δεν θέλει να ρίξει το καθεστώς, αλλά όταν είναι αδύναμο, ξέρει ότι θα πρέπει να του προσφέρει περισσότερα προνόμια και κύρος για να τον κρατήσει πιστό», έγραψε ο Γκαλεότι, χαρακτηρίζοντας τον ρώσο κομμουνιστή ως «υποχείριο του Κρεμλίνου που αρέσκεται να υποδύεται τον ρόλο της ψεδοαντιπολίτευσης».

Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει ότι ο Βλαντίμιρ Πούτιν αντιμετωπίζει «μια πολιτική υπαρξιακή απειλή». Δεν υπάρχει καμιά προτροπή ή διάθεση για ανοιχτή αντιπαράθεση ενώ πολλά από τα μέλη των ρωσικών ελίτ γνωρίζουν πως ενδέχεται να χάσουν τα πάντα σε περίπτωση εναντίωσής τους στον επικεφαλής του Κρεμλίνου, ειδικά ενώ δεν υπάρχει καμιά ένδειξη ότι ο Πούτιν έχει απολέσει τον έλεγχο των δυνάμεων ασφαλείας της Ρωσίας.

«Αλλά αξίζει να αναρωτηθεί κανείς πόσο ασφαλής νιώθει ο ίδιος ο ηγέτης. Η πρόσφατη δήλωση του Πεσκόφ υποδηλώνει ότι ο πρόεδρος και οι ημέτεροί του είναι αναστατωμένοι και κρατούν αμυντική στάση», σημείωσε ο Γκαλεότι. «Στις καλύτερες στιγμές, δεν είναι ποτέ σε θέση να θεωρεί τον εαυτό του πραγματικά ασφαλή. Ξέρει ότι οι άνθρωποι που τον επαινούν και τον υπηρετούν σήμερα θα μπορούσαν να είναι αυτοί που θα στραφούν εναντίον του αύριο», ανέφερε σχετικά ρώσος πολιτικός αναλυτής με διασυνδέσεις στο Κρεμλίνο.

Ο Γκαλεότι υπενθύμισε πως ο Πούτιν βίωσε την κατάρρευση δύο αυταρχικών καθεστώτων πριν ανέλθει στην εξουσία, της Ανατολικής Γερμανίας αρχικά, όπου υπηρετούσε ως πράκτορας της KGB, και της ΕΣΣΔ έπειτα από μία διετία. «Η πρόσφατη κηδεία του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, τον οποίο ο Πούτιν κατηγόρησε για την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, πρέπει να του θύμισε πόσο γρήγορα ένας ηγέτης μπορεί να χάσει τον έλεγχο των γεγονότων, ενώ το μέγεθος του πλήθους που θρήνησε τον μεταρρυθμιστή σοβιετικό πρόεδρο έδειξε ότι εξακολουθεί να υπάρχει μια ομάδα Ρώσων με ένα διαφορετικό όραμα για τη χώρα τους από αυτό που προσφέρει ο Πούτιν», πρόσθεσε.

Εκρινε επίσης ότι ο Πούτιν πρέπει να είναι ιδιαίτερα ανήσυχος επειδή δεν έχει πλέον καλές επιλογές. Τουλάχιστον αυτό συνέβη κατά το παρελθόν, το 2012 όταν δεν ήξερε πώς να αντιμετωπίσει τις πρωτοφανείς μαζικές πορείες διαμαρτυρίας κατά του κόμματός του και του ίδιου προσωπικά, και το 2015, όταν κλήθηκε να αντιμετωπίσει τη λαϊκή οργή για τη δολοφονία του ηγέτη της αντιπολίτευσης Μπορίς Νεμτσόφ.

Μέσα σε αυτές τις περιστάσεις η κήρυξη γενικής επιστράτευσης, αντί για μερική που επελέγη τελικά, θα θορυβούσε ακόμη περισσότερο έναν πληθυσμό ο οποίος έως τώρα «γνώριζε» πως η «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» εξελισσόταν ομαλά και βάσει σχεδίου. Μέχρι σήμερα στην Ουκρανία για λογαριασμό του Κρεμλίνου πολεμούν κυρίως μέλη εθνοτικών μειονοτήτων της Ρωσίας αλλά στο πλαίσιο ακόμη και της μερικής επιστράτευσης στα μέτωπα θα βρεθούν αναπόφευκτα και Ρώσοι.

Οσον αφορά την πυρηνική απειλή, ο επικεφαλής του Κρεμλίνου γνωρίζει πως η χρήση ενός τακτικού πυρηνικού όπλου ή ενός πυρηνικού όπλου μικρής ισχύος, θα ωθήσει αναπόφευκτα τη Δύση να υιοθετήσει μια στρατηγική για την αποπομπή ή την εξόντωσή του. Συγχρόνως θα θυμώσει την Κίνα και την Ινδία (την προηγούμενη εβδομάδα τις ανησυχίες αμφότερων των χωρών για τον πόλεμο στην Ουκρανία τις αναγνώρισε ο ίδιος ο Πούτιν) ενώ και στη Ρωσία, μέλη των ελίτ κατά πάσα πιθανότητα θα αισθανθούν την ανάγκη να αντιδράσουν. «Εάν οι στρατηγοί αρνούνταν να ακολουθήσουν τις σχετικές εντολές, πού πρέπει να φοβάται ότι θα κατέληγε ο Πούτιν;», διερωτήθηκε ο Γκαλεότι.

Την ώρα που ο Πούτιν κλιμακώνει τον πόλεμο, οι Ουκρανοί συνεχίζουν να σημειώνουν σημαντικές επιτυχίες στο πεδίο και εμφανίζονται απρόθυμοι να καταλήξουν σε κάποια συμβιβαστική λύση. Και στο εσωτερικό της Ρωσίας παρατηρείται «μια απεγνωσμένη προσφορά άρτου και θεαμάτων», σημείωσε ο Γκαλεότι αναφερόμενος στις πομπώδεις εορταστικές εκδηλώσεις του προπερασμένου Σαββατοκύριακου για την ίδρυση της Μόσχας και στα 30.000 πυροτεχνήματα που φώτισαν τον ουρανό της ρωσικής πρωτεύουσας στο πλαίσιο «μιας ασυνείδητης παρωδίας του πολέμου». Την ίδια ώρα η ρωσική κυβέρνηση στηρίζει οικονομικά επιχειρήσεις που παραπαίουν και αυξάνει τις συντάξεις και τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων. Αυτά, ωστόσο, αποτελούν ημίμετρα τα οποία, μάλιστα, κοστίζουν ακριβά.

«Το εντυπωσιακό είναι ότι δεν φαίνεται να υπάρχει βιώσιμη διέξοδος από αυτήν την κρίση για τον Πούτιν, και η συνειδητοποίηση του γεγονότος αυτού αυξάνεται, τουλάχιστον εντός της ελίτ», κατέληξε ο Γκαλεότι. Και επιστρέφοντας στο παρελθόν, στον Μάρτιο του 1917, υπενθύμισε πως, όταν στρατηγοί και λοιποί μεγαλόσχημοι ανάγκασαν τον Τσάρο Νικόλαο Β’ να παραιτηθεί, ο κύριος λόγος ήταν επειδή αισθάνονταν ότι ο αρχιστράτηγός τους δεν είχε τίποτα να προσφέρει, πέρα από τη μάταιη ελπίδα ότι «μία ακόμη ώθηση» θα μπορούσε κάπως να ανατρέψει έναν πόλεμο που προφανώς έχανε η Ρωσία. «Εκατόν πέντε χρόνια μετά, ο Πούτιν δεν φαίνεται να είναι ικανός να προσφέρει τίποτα παραπάνω ο ίδιος».