Ο Οτο φον Μπίσμαρκ ήταν της άποψης πως μόνο οι ανόητοι μαθαίνουν από τα λάθη τους. «Εγώ μαθαίνω από των άλλων» τα λάθη, είχε πει ο κορυφαίος γερμανός πολιτικός του 19ου αιώνα και πρώτος καγκελάριος της Γερμανικής Αυτοκρατορίας.
Σε αντίθεση με τον Μπίσμαρκ, από τα λάθη των άλλων φαίνεται πως δεν μαθαίνουν ούτε ο Βλαντίμιρ Πούτιν ούτε ο ρωσικός στρατός, ο οποίος υποπίπτει στα ίδια σφάλματα που υπέπεσε ο περιβόητος πρόγονός του, ο Κόκκινος Στρατός, κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Τον Απρίλιο του 1945 ο στρατάρχης Γκεόργκι Ζούκοφ, ο οποίος καλούνταν να δράσει αποτελεσματικά κάτω από την ασφυκτική πίεση του Στάλιν, έστειλε στο Βερολίνο τις μονάδες αρμάτων μάχης που διέθετε δίχως, όμως, να υποστηρίζονται από μονάδες πυροβολικού.
«Οι δυνάμεις του Βλαντίμιρ Πούτιν στην Ουκρανία όχι μόνο διέπραξαν το ίδιο λάθος. Αντέγραψαν ακόμη και τον τρόπο με τον οποίο οι πρόγονοί τους είχαν προσαρτήσει περίεργα κομμάτια σιδήρου – περιλαμβανομένων ακόμη και σκελετών κρεβατιών – στους πυργίσκους των τανκς τους με την ελπίδα ότι το πρόσθετο μέταλλο θα πυροδοτούσε πρόωρα τα αντιαρματικά όπλα», αναφέρει σε κείμενο του στο The Atlantic ο Αντονι Μπίβορ (Antony Beevor).
Ο διάσημος βρετανός ιστορικός με ειδίκευση στη στρατιωτική ιστορία και συγγραφέας πολλών βιβλίων για τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο («Κρήτη: H μάχη και η αντίσταση», «Βερολίνο: H πτώση 1945», «Στάλινγκραντ» κ.ά.) εξηγεί πώς το εν λόγω «κόλπο» όχι μόνον δεν έσωσε τα ρωσικά τανκς αλλά τα κατέστησε και πιο ορατά και, κατ’ επέκταση πιο ευάλωτα στις αντιαρματικές ομάδες του ουκρανικού στρατού, όπως εξαιρετικά ευάλωτα αποδείχθηκε ότι ήταν τα σοβιετικά τανκς απέναντι στα μέλη της Νεολαίας του Χίτλερ και στα SS που έβαλαν εναντίον τους με μπαζούκας κατά την είσοδό τους στο Βερολίνο.
Ο Μπίβορ, ο οποίος θεωρείται ειδήμων της σύγκρουσης ανάμεσα στη ναζιστική Γερμανία και την ΕΣΣΔ, υποστηρίζει πως η «στρεβλή εμμονή» του ρώσου προέδρου με την Ιστορία, ειδικά με τον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο κατά του Τρίτου Ράιχ, έχει επηρεάσει αρνητικά όχι μόνον τη ρητορική του, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζει αμιγώς στρατιωτικά ζητήματα.
«Τα τανκς αποτέλεσαν ένα μεγάλο σύμβολο δύναμης κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου», υπενθυμίζει ο Μπίβορ, αλλά αυτό δεν εξηγεί γιατί ο Πούτιν εξακολουθεί να πιστεύει ότι τα άρματα μάχης είναι εξίσου αποτελεσματικά και σήμερα.
Το ότι είναι, πλέον, ιδιαίτερα ευάλωτα στα αντιαρματικά όπλα και σε επιθέσεις από μη επανδρωμένα αεροσκάφη κατέστη ξεκάθαρο στη Λιβύη, πριν από περισσότερο από μία δεκαετία, ενώ πιο πρόσφατα, το φθινόπωρο του 2020, χάρη στα τουρκικά drones, ο στρατός του Αζερμπαϊτζάν έθεσε εύκολα εκτός μάχης τα τανκς των Αρμενίων, γεγονός που συνέβαλε σημαντικά στην επικράτησή του.
Παλιά… ψευδαίσθηση
Ομως ότι τον Πούτιν τον κατατρέχουν τα λάθη των Σοβιετικών, δεν το αποδεικνύουν μόνον τα πάμπολλα ρωσικά τανκς που έχουν τεθεί εκτός μάχης έπειτα από έναν μήνα πολέμου στην Ουκρανία. «Τον Αύγουστο του 1968, οι δυνάμεις του Συμφώνου της Βαρσοβίας που εισήλθαν στην Τσεχοσλοβακία είχαν ενημερωθεί από τους πολιτικούς τους αξιωματούχους ότι θα γίνονταν δεκτές ως δυνάμεις απελευθερωτικές. Κατέληξαν να αντιμετωπίζουν σοβαρότατα προβλήματα, χωρίς καύσιμα και τρόφιμα. Το ηθικό καταρρακώθηκε», υπενθυμίζει ο βρετανός ιστορικός.
Οτι πάρα πολλοί Ουκρανοί θα υποδέχονταν ως απελευθερωτές τους Ρώσους θεωρούσε και ο Πούτιν, ακούγοντας ή μην ακούγοντας όλα όσα είχαν να του πουν οι αρχικατάσκοποί του. Ωστόσο, η πραγματικότητα τον διέψευσε απότομα και ενώ το Κρεμλίνο εξακολουθεί να αποκρύπτει ή να παραποιεί τα γεγονότα από τον ρωσικό λαό, οι ρώσοι στρατιώτες γνωρίζουν πολύ καλά ποια είναι η κατάσταση στα πεδία των μαχών.
Αλλά ο Πούτιν αντιμετωπίζει ανηλεώς όχι μόνον τους όποιους εχθρούς του αλλά και τον ίδιο του τον λαό, υποστηρίζει ο Μπίβορ. Ενδεικτικά αναφέρει ότι στο πλαίσιο της ρωσικής εισβολής, στην Ουκρανία στάλθηκε ακόμη και κινητό κρεματόριο, ούτως ώστε να περιοριστεί ο αριθμός των ρώσων στρατιωτών που επιστρέφουν στην πατρίδα τους μέσα σε φέρετρα ή σάκους διακομιδής πτωμάτων.
«Οι σοβιετικοί προκάτοχοι του Πούτιν επιδείκνυαν ανάλογη αδιαφορία για τα συναισθήματα των στρατιωτών τους. Το 1945 ο Κόκκινος Στρατός αντιμετώπισε μια σειρά από ανταρσίες. Οι στρατιώτες, που αντιμετωπίζονταν συχνά με περιφρόνηση από αξιωματικούς και πολιτικούς, διατάσσονταν να εξέρχονται τη νύχτα στα πεδία των μαχών, όχι για να περισυλλέξουν τις σορούς των πεσόντων συντρόφων τους, αλλά να αφαιρέσουν τις στολές τους, ούτως ώστε να επαναχρησιμοποιηθούν από τους αντικαταστάτες τους», μας πληροφορεί ο βρετανός ειδικός.
Το μικρόβιο της διαφθοράς
Στο άρθρο του ο Αντονι Μπίβορ σημειώνει ότι «ο στρατός του Πούτιν σαφώς δεν είναι ο Κόκκινος Στρατός, όπως και η Ρωσία του Πούτιν δεν είναι η Σοβιετική Ενωση». Η διαφθορά βασιλεύει και στον στρατό, με αξιωματικούς να επωφελούνται από την πώληση ανταλλακτικών και να παραμελούν την υλικοτεχνική υποστήριξη υπέρ κινήσεων εντυπωσιασμού.
Σήμερα οι ουκρανικές δυνάμεις καταστρέφουν τα ρωσικά τανκς T-72 της εποχής του Ψυχρού Πολέμου «σαν πάπιες στη σειρά», αλλά τα προηγούμενα χρόνια προτεραιότητα των Ρώσων ήταν η εξασφάλιση των απαραίτητων πόρων για την ανάπτυξη της επόμενης γενιάς αρμάτων μάχης υψηλής τεχνολογίας Armata. Τα οποία είναι ιδανικά για τις παρελάσεις της 9ης Μαΐου (Ημερα της Νίκης) στην Κόκκινη Πλατεία αλλά στα πεδία των μαχών δύσκολα θα είχαν καλύτερη τύχη από τα ψυχροπολεμικά T-72.
Ο ρωσικός στρατός διαθέτει, φυσικά, επίλεκτες μονάδες, αλεξιπτωτιστές και ειδικές δυνάμεις, ωστόσο δεν μπορούν να επιτύχουν πολλά λόγω της κακοδιοίκησης. Η έλλειψη προνοητικότητας κατά την εισαγωγή του νέου συστήματος κρυπτογραφημένων επικοινωνιών του ρωσικού στρατού θα ήταν αδιανόητη κατά την αυστηρότερη σοβιετική εποχή, όταν τέτοια λάθη τιμωρούνταν αυστηρά. Η λειτουργία του εν λόγω συστήματος βασίζεται σε πύργους 3G, τους οποίους, όμως, οι ρωσικές δυνάμεις κατέστρεψαν όταν εισέβαλαν στην Ουκρανία, με αποτέλεσμα το σύστημα απλά να μην λειτουργεί και οι ρώσοι αξιωματικοί να αναγκάζονται να επικοινωνούν μεταξύ τους μέσω κινητών τηλεφώνων, με τους Ουκρανούς να υποκλέπτουν τα τηλεφωνήματά τους.
Το πάθημα δεν έγινε μάθημα
Η εισβολή των ρωσικών δυνάμεων στη Γεωργία το 2008, αποτέλεσε πλήγμα για τη μικρή πρώην Σοβιετική Δημοκρατία. Ταυτόχρονα, όμως, αποκάλυψε σημαντικές ρωσικές αδυναμίες που ώθησαν το Κρεμλίνο να προβεί στον επανεξοπλισμό και στη μεταρρύθμιση των ενόπλων δυνάμεών του.
Σύμφωνα με τον βρετανό ιστορικό «αυτές οι προσπάθειες έχουν προφανώς αποτύχει» και αυτό είναι ενδεικτικό της «έλλειψης ιδεαλισμού, αξιοπρέπειας και αίσθησης καθήκοντος» στους κόλπους του καθεστώτος Πούτιν. Το πώς θα μπορούσε να αλλάξει η κατάσταση σε ένα τόσο προχωρημένο και κρίσιμο στάδιο της εισβολής στην Ουκρανία «είναι πολύ δύσκολο να το φανταστούμε», γράφει ο Μπίβορ.
Στο Στάλινγκραντ, στα τέλη του 1942, ο Κόκκινος Στρατός εξέπληξε όλον τον κόσμο με μια ξαφνική ανατροπή και σήμερα υπάρχουν ενδείξεις ότι οι δυνάμεις του Πούτιν αναπροσαρμόζουν τις τακτικές τους και προετοιμάζονται για δύο στρατηγικούς ελιγμούς, γύρω από το Κίεβο και στην Ανατολική Ουκρανία.
«Μια σχεδόν σταλινική αποφασιστικότητα να διορθωθεί ο ρωσικός στρατός – συνοδευόμενη από την εκτέλεση λιποτακτών και αποτυχημένων αξιωματικών – θα μπορούσε κάλλιστα να επεκτείνει τη σύρραξη σε μια σφαγή αδυσώπητης και απόλυτης καταστροφής. Ομως ενάντια σε όλες τις προ του πολέμου εκτιμήσεις, μια ρωσική στρατιωτική κατάρρευση φαίνεται επίσης πιθανή. Μια πλήρης αποσύνθεση του ηθικού θα μπορούσε να οδηγήσει σε ταπεινωτική αποχώρηση, μια δυνητικά καταστροφική συνέπεια της αδυναμίας του Πούτιν να αποχωριστεί το σοβιετικό παρελθόν», καταλήγει ο διακεκριμένος ιστορικός.