Ολες οι έρευνες που έχει στα χέρια του το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών αποκαλύπτουν ότι το μέγεθος των επιχειρήσεων και η φοροδιαφυγή είναι μεγέθη αντιστρόφως ανάλογα:
Οσο μεγαλύτερη είναι μια επιχείρηση, τόσο λιγότερο φοροδιαφεύγει (π.χ., από τη μία μια αλυσίδα σουπερμάρκετ και από την άλλη 100 συνοικιακά μίνι μάρκετ ή ο στόλος της Uber στην Ελλάδα και 1.000 ελεύθερα ταξί) και το κυριότερο, δεν έχει κανένα λόγο να μην αποδίδει τον ΦΠΑ, καθώς τον συμψηφίζει με τις επενδύσεις που επιδιώκει να κάνει κάθε χρόνο προκειμένου να κερδίσει μερίδιο αγοράς.
Η ανομολόγητη αυτή πραγματικότητα –που οδήγησε την κυβέρνηση στην επιλογή να επιβάλει ελάχιστη βάση φορολογίας εισοδήματος στους 700.000 επαγγελματίες– είναι ο πιο ισχυρός λόγος που επέβαλε την αλλαγή στο φορολογικό καθεστώς των ατομικών επιχειρήσεων και των ελεύθερων επαγγελματιών.
Οι μεγάλες αλλαγές
Οπως επισημαίνουν έγκυρες πηγές, οι οποίες συμμετέχουν στον σχεδιασμό της νέας πολιτικής, μεγαλύτερη αλλαγή και από την αύξηση του φόρου εισοδήματος που θα πληρώνουν οι ελεύθεροι επαγγελματίες με βάση τα τεκμήρια που θα ισχύσουν από το 2024 είναι όσα φέρνει η νέα πορεία σε ό,τι αφορά το μείζον θέμα της ανάγκης αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής.
Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης, μιλώντας στη Βουλή τόνισε: «Ενα μόνο ερώτημα υπάρχει: υπό το φως των διατάξεων του Συντάγματος, αλλά και της κοινής πείρας, θέλουμε όλοι να αντιμετωπίσουμε τη φοροδιαφυγή ή προχωρούμε με ψηφοθηρική λογική; Σας πληροφορώ ότι και με ψηφοθηρική λογική να προχωρείτε, όσοι προχωρούν κάνουν λάθος».
Από την τοποθέτησή του προκύπτει ότι γνωρίζει πολύ καλά πως η στάση αυτή έχει πολιτικό κόστος (από την πλευρά των θιγομένων, οι οποίοι για πρώτη φορά στα περίπου πέντε χρόνια διακυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας βγήκαν στους δρόμους), αλλά θα έχει και πολιτικό όφελος (από την πλευρά των αδικημένων μισθωτών και συνταξιούχων), όπως δείχνουν όλες οι μετρήσεις της κοινής γνώμης που έχει διενεργήσει το Μέγαρο Μαξίμου.
Οι κρυφές πτυχές
Ο αρμόδιος υφυπουργός Οικονομικών, Χάρης Θεοχάρης, ο οποίος έχει μια ευθύνη περισσότερη, καθώς είναι αυτός που εισηγήθηκε το πλέγμα των τεκμηρίων, μιλώντας στη Βουλή είπε ότι με τις παρεμβάσεις που προβλέπει το νέο πλαίσιο, στοχεύει στον περιορισμό της μεγάλης φοροδιαφυγής σε ορισμένα επαγγέλματα και στην καταπολέμηση του «ξεπλύματος» μαύρου χρήματος μέσω των αγοραπωλησιών ακινήτων με χρηματικές συναλλαγές σε μετρητά.
Ο τρίτος στόχος είναι η σταδιακή και σε βάθος τετραετίας αύξηση των ελάχιστων δηλωθέντων εισοδημάτων. Στο διάστημα αυτό τα τεκμήρια ελάχιστου εισοδήματος θα αυξάνονται χρόνο με τον χρόνο για τους ελεύθερους επαγγελματίες, ενώ παράλληλα θα αυξάνεται και η πίεση, προκειμένου να οδηγηθούν σε ένα πιο υγιές φορολογικό περιβάλλον, συστήνοντας εταιρείες, προχωρώντας σε συγχωνεύσεις γραφείων, δημιουργώντας συνεταιρισμούς ταξί κ.ο.κ.
Προκειμένου, όμως, να γίνει αυτός ο μεγάλος μετασχηματισμός, τον οποίο επιδιώκει η Ευρωπαϊκή Ενωση και έχει υιοθετήσει η κυβέρνηση –οι μικροί να γίνουν μεσαίοι και οι μεσαίοι να γίνουν μεγάλοι–, απαιτούνται κίνητρα που θα λειτουργήσουν ως οδηγός. Κάτι ανάλογο με τις επιδοτήσεις και τις φοροαπαλλαγές που παρέχονται στις επιχειρήσεις με περισσότερα από 100 άτομα προσωπικό, μέσω του ταμείου Ανάκαμψης, προκειμένου να συγχωνευθούν και να προχωρήσουν παράλληλα στην ψηφιακή τους αναβάθμιση.
Τα αντικίνητρα
Προς το παρόν υπάρχουν μόνο αντικίνητρα, καθώς κανείς δεν έχει χαμηλότερη φορολογία από όσους έχουν ατομική επιχείρηση, βιβλίο εσόδων εξόδων, και κόβουν (ή δεν κόβουν) αποδείξεις παροχής υπηρεσιών.
Η επόμενη λύση για τους μικρούς είναι η σύσταση από δύο, τρείς ή και περισσότερους επαγγελματίες μιας ετερόρρυθμης εταιρείας ή μιας ΙΚΕ, οι οποίες, ως κεφαλαιουχικές εταιρείες, δεν αγγίζονται από τα τεκμήρια, αλλά τις «δαγκώνουν» ο φόρος, η προκαταβολή φόρου και το ετήσιο τέλος επιτηδεύματος.
Σε αναλύσεις ειδικών επισημαίνονται τα εξής:
Η ατομική επιχείρηση συμφέρει, καθώς ιδρύεται από ένα μόνο φυσικό πρόσωπο, ενώ για την ίδρυση ετερόρρυθμης εταιρείας χρειάζονται τουλάχιστον δύο φυσικά ή νομικά πρόσωπα. Οι εταίροι της ετερόρρυθμης εταιρείας, εφόσον είναι φυσικά πρόσωπα, είναι υπόχρεοι καταβολής ασφαλιστικών εισφορών, ενώ στην ατομική επιχείρηση οι ασφαλιστικές εισφορές που υποχρεωτικά καταβάλλονται είναι αυτές του υπεύθυνου φυσικού προσώπου.
Η ευθύνη του ομόρρυθμου εταίρου για τα χρέη της εταιρείας είναι απεριόριστη, όπως και η ευθύνη του φυσικού προσώπου-ιδιοκτήτη της ατομικής επιχείρησης. Στην περίπτωση του ετερόρρυθμου εταίρου η ευθύνη είναι περιορισμένη, δηλαδή μέχρι του ποσού της αρχικής εισφοράς του στην εταιρεία.
Εκτός από τη σύμπραξη δύο οι περισσοτέρων προσώπων, το συνηθέστερο κίνητρο για το οποίο επιλέγεται η ετερόρρυθμη εταιρεία (ΕΕ) ή ΙΚΕ, αντί της ατομικής επιχείρησης, είναι ο σταθερός φορολογικός συντελεστής 22%. Ενώ η ατομική επιχείρηση φορολογείται με την κλίμακα που ξεκινά με συντελεστή 9% για τις πρώτες 10.000 ευρώ κερδών, και προοδευτικά ανεβαίνει στο 44% για εισοδήματα πάνω από 40.000 ευρώ.
Η ετερόρρυθμη εταιρεία φορολογείται με 22% από το πρώτο μέχρι το τελευταίο ευρώ.
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς, λοιπόν, το ποσό των κερδών πάνω από το οποίο συμφέρει περισσότερο η φορολογία της ΕΕ ή της ΙΚΕ αντί της ατομικής επιχείρησης είναι τα 35.000 ευρώ.
Από τις συγκρίσεις φαίνεται ξεκάθαρα ότι στα ποσά κάτω των 35.000 ευρώ η ατομική επιχείρηση φορολογείται χαμηλότερα στα κέρδη της από την ΕΕ. Στο ποσό των 35.000 ευρώ ο φόρος για την ατομική επιχείρηση και την ΕΕ είναι 7.700 ευρώ.
Οσο αυξάνεται το ποσό των κερδών άνω των 35.000 ευρώ, τόσο περισσότερο συμφέρει η δημιουργία εταιρείας που θα αντικαταστήσει την ατομική δραστηριότητα.