Καλλιτεχνική απεικόνιση του LSST που αναμένεται να φέρει επανάσταση στην αστρονομία και την κοσμολογία εντοπίζοντας όχι μόνο ότι είναι ορατό στο Σύμπαν αλλά και ότι είναι... αόρατο | LSST.org
Θέματα

O κυνηγός του… σκοτεινού Σύμπαντος

Στην τελική φάση κατασκευής του βρίσκεται ένα σούπερ τηλεσκόπιο που θα εξερευνήσει το Σύμπαν με στόχο να αποκαλύψει στοιχεία για την μυστηριώδη σκοτεινή ύλη και την σκοτεινή ενέργεια
Protagon Team

Οι κοσμολόγοι πιστεύουν ότι υπάρχει ένα είδος ενέργειας που εκτείνεται παντού στο Σύμπαν και βοηθά στην επιταχυνόμενη διαστολή του. Η ενέργεια αυτή έχει ονομαστεί «σκοτεινή» και η ύπαρξή της είναι η πιο αποδεκτή υπόθεση για να εξηγήσει παρατηρήσεις από το 1990 και έπειτα που δείχνουν ότι το Σύμπαν διαστέλλεται με επιταχυνόμενο ρυθμό.

Εκτός από την σκοτεινή ενέργεια οι κοσμολόγοι έχουν υποδείξει και την ύπαρξη μιας μυστηριώδους ύλης στο Σύμπαν την οποία έχουν ονομάσει επίσης «σκοτεινή». Σύμφωνα με την κρατούσα θεωρία αυτή η σκοτεινή ύλη συνεισφέρει κατά μεγάλο ποσοστό στη συνολική μάζα του Σύμπαντος. Η σκοτεινή ύλη δεν μπορεί να παρατηρηθεί απευθείας από τηλεσκόπια. Δεν εκπέμπει ούτε απορροφά φως ή άλλη ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία σε σημαντικό βαθμό. Αντίθετα, η ύπαρξη και οι ιδιότητές της βασίζονται στις βαρυτικές επιδράσεις πάνω στην ορατή ύλη, στην ακτινοβολία και τη μεγάλης κλίμακας δομή του Σύμπαντος. Συνίσταται από υποθετικά σωματίδια ύλης άγνωστης σύνθεσης, τα οποία δεν εκλύουν ούτε αντανακλούν επαρκώς ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία ώστε να μπορούν να γίνονται άμεσα ανιχνεύσιμα από τα γνωστά αστρονομικά όργανα παρατήρησης.

Στο Καθιερωμένο Πρότυπο της Κοσμολογίας, η συνολική ύλη-ενέργεια του Σύμπαντος φαίνεται να περιέχει 4,9% συνήθη (ορατή) ύλη, 26,8% σκοτεινή ύλη και 68,3% σκοτεινή ενέργεια.

Το τηλεσκόπιο

Για να ρίξει λίγο φως στα δύο σκοτεινά μυστήρια του Σύμπαντος κατασκευάζεται ένα νέο πανίσχυρο τηλεσκόπιο. To LSST (Large Synoptic Survey Telescope) βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο κατασκευής και αν δεν υπάρξει κάποιο απρόοπτο θα ξεκινήσει να λειτουργεί στην Χιλή το 2022.

Δείτε ένα βίντεο για το τηλεσκόπιο LSST:

Για διάστημα δέκα ετών το LSST θα χαρτογραφήσει δισεκατομμύρια άστρα και γαλαξίες παρέχοντας έτσι στους επιστήμονες ένα όγκο δεδομένων. Τα δεδομένα θα επιτρέψουν στους αστρονόμους σε πρώτο επίπεδο να μελετήσουν την εξέλιξη των γαλαξιών, να εντοπίσουν δυνητικά επικίνδυνους αστεροειδείς, να παρατηρήσουν ετοιμοθάνατα άστρα να εκρήγνυνται και να αποκαλυφθούν νέα στοιχεία για διάφορα αντικείμενα του Διαστήματος αλλά και κοσμικά φαινόμενα. Η επιστημονική κοινότητα ευελπιστεί όμως ότι τα δεδομένα αυτά θα βοηθήσει τους ειδικούς να κατανοήσουν καλύτερα την λειτουργία της σκοτεινής ενέργειας και τον ρόλο της σκοτεινής ύλης.

Η κάμερα του τηλεσκοπίου, η οποία θα έχει μέγεθος αυτοκινήτου και βάρος σχεδόν τριών τόνων, θα κατασκευαστεί στο Εθνικό Εργαστήριο Επιταχυντή SLAC στην Καλιφόρνια. Ενα σύστημα μετακινούμενων φίλτρων μπροστά στην κάμερα θα επιτρέπει παρατηρήσεις σε ένα μεγάλο εύρος μηκών κύματος, από το εγγύς υπεριώδες μέχρι το εγγύς υπέρυθρο. Ο Πολ Ο’ Κόνορ, επιστήμονας του Εθνικού Εργαστηρίου Μπρουκχέιβεν των ΗΠΑ που συμμετέχει στην κατασκευή της κάμερας αναφέρθηκε στο νέο τηλεσκόπιο στην ιστοσελίδα Atlas Obscura.

Ο Πολ Ο’Κόνορ φωτογραφίζεται με ένα από τα μέρη της τεράστιας κάμερας του τηλεσκοπίου LSST (φωτό: Brookhaven National Lab)

«Ολα τα τηλεσκόπια που διαθέτουν κάμερες κατασκευάστηκαν πριν την ανακάλυψη της σκοτεινής ενέργειας. Περιμένουμε το LSST να χαρτογραφήσει οτιδήποτε υπάρχει στον ουράνιο θόλο της Γης και να βοηθήσει στον εντοπισμό της σκοτεινής ύλης. Η λειτουργία του τηλεσκοπίου όχι μόνο θα προσφέρει ένα τεράστιο όγκο νέων στοιχείων για το Σύμπαν αλλά ίσως αλλάξει δραματικά αυτά που θεωρούμε ως σταθερά και θεμελιώδη χαρακτηριστικά της λειτουργίας του» αναφέρει ο Ο’ Κονορ.