Ο Ρίτσαρντ Σκόλιερ είναι πολύ γνωστός γιατρός στην Αυστραλία, και όχι μόνο, κυρίως για τη δουλειά του πάνω στη θεραπεία του μελανώματος, του πιο επικίνδυνου καρκίνου του δέρματος. Είναι ένας από τους διευθυντές του Ινστιτούτου Μελανώματος της Αυστραλίας.
Η έρευνά του θεωρείται ότι συνέβαλε καθοριστικά στην ανάπτυξη της ανοσοθεραπείας, η οποία τα τελευταία χρόνια έχει βελτιώσει θεαματικά την επιβίωση των ασθενών με προχωρημένο (μεταστατικό) μελάνωμα, αυξάνοντας τα ποσοστά ίασης από 10% σε περίπου 50%. Η ανοσοθεραπεία κινητοποιεί τον οργανισμό να αναπτύξει άμυνα εναντίον του καρκίνου, ενώ εκτός από το μελάνωμα χρησιμοποιείται και σε άλλες μορφές της νόσου.
Τον Ιούνιο του 2023 ο Σκόλιερ διαγνώστηκε με γλοιοβλάστωμα (πρόκειται για έναν από τους πιο επιθετικούς καρκίνους του εγκεφάλου και θεωρείται ανίατος). Οι γιατροί του έδιναν λιγότερο από 12 μήνες ζωής.
Τα όπλα για τη μάχη που έπρεπε να δώσει για τη ζωή του ήταν περιορισμένα. Τότε, μαζί με την πιο στενή συνεργάτιδά του, συνοδοιπόρο του στην έρευνα, σκέφτηκε να δοκιμάσει την ανοσοθεραπεία που ο ίδιος είχε αναπτύξει για τον καρκίνο του δέρματος.
Στο μελάνωμα, ο Σκόλιερ και οι συνεργάτες του ανακάλυψαν ότι η ανοσοθεραπεία λειτουργεί καλύτερα όταν χρησιμοποιείται ένας συνδυασμός φαρμάκων και όταν αυτά χορηγούνται πριν από οποιαδήποτε επέμβαση για την αφαίρεση όγκου.
Στο γλοιοβλάστωμα, οι νευροχειρουργοί προτείνουν άμεση αφαίρεση του όγκου, αφού ακόμη και μία εβδομάδα καθυστέρησης μπορεί να αλλάξει προς το ακόμη χειρότερο την πρόγνωση του ασθενούς.
Οπως μεταδίδει το BBC, το ίδιο πρότειναν και στον Σκόλιερ, εκφράζοντας την ανησυχία ότι τα φάρμακα της ανοσοθεραπείας όχι μόνο δεν θα είχαν αποτέλεσμα, αλλά θα μπορούσαν να τον σκοτώσουν πιο γρήγορα από το γλοιοβλάστωμα. Τα φάρμακα της ανοσοθεραπείας είναι τοξικά και θα μπορούσαν να του προκαλέσουν επικίνδυνο εγκεφαλικό οίδημα.
Ομως ο Σκόλιερ αποφάσισε να πάρει αυτό το ρίσκο, καθυστερώντας την αφαίρεση του όγκου κατά δυόμισι εβδομάδες, ώστε να πάρει πρώτα μια δόση ανοσοθεραπείας.
Γιατρός και «πειραματόζωο» μαζί
Ετσι, ο καθηγητής Σκόλιερ έκανε τον εαυτό του «ασθενή 0» σε μια πρωτοφανή «κλινική δοκιμή». Εγινε πέρυσι ο πρώτος παγκοσμίως ασθενής με γλοιοβλάστωμα που υποβλήθηκε σε συνδυαστική προεγχειρητική ανοσοθεραπεία. Είναι επίσης ο πρώτος που έλαβε ένα εξατομικευμένο εμβόλιο το οποίο ενισχύει την ικανότητα των φαρμάκων να εντοπίζουν και να καταπολεμούν τον καρκίνο.
Η πρώτες εξετάσεις μετά από αυτό το παράτολμο εγχείρημα εξέπληξαν τους πάντες: Εντοπίστηκαν ίχνη των φαρμάκων στον όγκο –απόδειξη ότι είχαν φτάσει στον εγκέφαλό του– και παρατηρήθηκε μεγάλη αύξηση ενεργών κυττάρων του ανοσοποιητικού, ένδειξη ότι η θεραπεία «δούλευε».
Ακολούθησαν όλα τα κλασικά βήματα αντιμετώπισης του γλοιοβλαστώματος: αφαίρεση του όγκου και ακτινοθεραπεία έξι εβδομάδων, παράλληλα με την ανοσοθεραπεία. Ο ασθενής έχει ολοκληρώσει ήδη 12 συνεδρίες ανοσοθεραπείας και οκτώ δόσεις του εξατομικευμένου εμβολίου.
Κατά μέσο όρο, το γλοιβλάστωμα υποτροπιάζει (δηλαδή επανεμφανίζεται) στους έξι μήνες μετά την αφαίρεσή του. Εχει περάσει σχεδόν ένας χρόνος από τη διάγνωσή του και ο Σκόλιερ είναι ελεύθερος καρκίνου!
«Σίγουρα αυτό δεν σημαίνει ότι ο καρκίνος μου έχει θεραπευτεί… Αλλά νιώθω καλά και είναι ωραίο να γνωρίζω ότι δεν έχει επιστρέψει ακόμα, οπότε έχω ακόμα λίγο χρόνο για να απολαύσω τη ζωή» λέει ο ίδιος στο BBC. Ηδη, μαζί με την ομάδα του, ετοιμάζει σχετική εργασία προς δημοσίευση, ενώ το επόμενο βήμα θα είναι μια «κανονική» κλινική μελέτη.
Ο καθηγητής Σκόλιερ δεν ισχυρίζεται βέβαια ότι βρήκε τη θεραπεία για το γλοιοβλάστωμα. «Δεν είμαστε εκεί. Αλλά έχουμε δεδομένα που δείχνουν ότι μπορούμε να στηρίξουμε μια κλινική μελέτη, ώστε να δείξουμε αν αυτή η προσέγγιση προεγχειρητικής, συνδυασμένης ανοσοθεραπείας λειτουργεί και σε άλλους ασθενείς» αναφέρει.
Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, το γλοιοβλάστωμα αντιπροσωπεύει το 14,5% όλων των όγκων του κεντρικού νευρικού συστήματος και το 48,6% των κακοήθων όγκων του κεντρικού νευρικού συστήματος. Η επίπτωση του γλοιοβλαστώματος υπολογίζεται παγκοσμίως σε τρία έως πέντε περιστατικά ανά 100.000 ενήλικου πληθυσμού.