«Με βασάνιζε για έξι ώρες», είπε, αγέλαστος, ο Βλαντίμιρ Πούτιν κατά τη διάρκεια της νυχτερινής συνέντευξης Τύπου που παραχώρησε από κοινού με τον Εμανουέλ Μακρόν στο Κρεμλίνο το βράδυ της περασμένης Δευτέρας. Ο ρώσος πρόεδρος παραπονιόταν για όλα όσα έχει υποστεί – κατά τη γνώμη του – η Ρωσία από το ΝΑΤΟ, αλλά δεν παρέλειψε να θίξει και την επιμονή που επέδειξε ο γάλλος ομόλογός του κατά την πολύωρη συνάντησή τους που μόλις είχε ολοκληρωθεί.
Κατά πόσο οι συνομιλίες που είχαν οι δύο πρόεδροι ήταν όντως «χρήσιμες, ουσιαστικές και επιχειρηματικές», όπως τις χαρακτήρισε ο Πούτιν, θα φανεί σύντομα. Αλλά το ότι ο Μακρόν προσπαθεί και είναι ιδιαίτερα δραστήριος στο πλαίσιο της ρωσοουκρανικής κρίσης αποτελεί γεγονός.
Ο Στέφανο Μοντεφιόρι, ανταποκριτής της Corriere della Sera στο Παρίσι, κάνει λόγο σε ανάλυσή του για «αχαλίνωτο ακτιβισμό» ο οποίος δικαιολογεί το σχόλιο του Πούτιν περί βασανισμού του. Συγχρόνως η έντονη κινητικότητα του Μακρόν φέρνει σε άβολη θέση, όλους όσοι ερμηνεύουν τις πρωτοβουλίες του μέσα από το πρίσμα του γνωστού αλλά παρωχημένου, κατά τη γνώμη τους, «μεγαλείου» (la grandeur) της Γαλλίας, το οποίο, πλέον, δεν αποτελεί τίποτα παραπάνω – υποστηρίζουν – από μια αβάσιμη αξίωση της χώρας να ενεργεί ωσάν υπερδύναμη ενώ δεν έχει πια, εδώ και πολλές δεκαετίες, τα απαραίτητα προσόντα.
Κατά τη διάρκεια της εβδομάδας ο Εμανουέλ Μακρόν αυτούς που συμμερίζονται την εν λόγω άποψη, τους διέψευσε με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο, υποστηρίζει ο Μοντεφιόρι. Μέσα σε τρεις ημέρες ταξίδεψε στη Μόσχα, στο Κίεβο και στο Βερολίνο και συνομίλησε τρεις φορές με τον Τζο Μπάιντεν, καταρχήν ως πρόεδρος της Γαλλίας αλλά και εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Επωφελούμενος από τη γαλλική προεδρία στο Συμβούλιο της ΕΕ, «ο Μακρόν δείχνει αποφασισμένος να καλύψει το κενό» που έχουν δημιουργήσει οι όποιες πολλές καθυστερήσεις όσον αφορά την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Σε διπλωματικό επίπεδο αυτό σημαίνει ότι την ώρα που τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα περιορίζονται στο γραφειοκρατικό και ασαφές αξίωμα του Υπάτου Εκπροσώπου της Ενωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας (Ζοζέπ Μπορέλ), ο Μακρόν αποπειράται να δώσει στην Ευρώπη τη φωνή που δεν έχει, μια φωνή δυνατή και καθαρή, ειδικά όσον αφορά διεθνή ζητήματα. «“Η Ευρώπη είναι απούσα”, είναι αυτή, η χιλιοειπωμένη τα τελευταία χρόνια, φράση που ο Μακρόν αποπειράται πάση θυσία να αντικρούσει», εξηγεί ο ιταλός δημοσιογράφος.
Εως τον προηγούμενο μήνα, για τις τύχες της Ουκρανίας συνομιλούσαν σχεδόν αποκλειστικά οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ρωσία, τηλεφωνικά οι πρόεδροι των δύο χωρών, και πρόσωπο με πρόσωπο, στη Γενεύη, οι υπουργοί Εξωτερικών τους, ο Αντονι Μπλίνκεν και ο Σεργκέι Λαβρόφ. Εως πριν από λίγες ημέρες ο Βλαντίμιρ Πούτιν αναγνώριζε ως συνομιλητή του μόνον τον Τζο Μπάιντεν, παρόλο που η Ουκρανία βρίσκεται στην Ευρώπη και η σχέση της με τη Ρωσία σχετίζεται άμεσα με την ασφάλεια ολόκληρης της ευρωπαϊκής επικράτειας.
Λαμβάνοντας αυτά υπόψη ο Εμανουέλ Μακρόν τόλμησε να αποπειραθεί να βγάλει (επιτέλους) την Ευρωπαϊκή Ενωση από το περιθώριο. Και γνωρίζοντας πως διέτρεχε τον κίνδυνο να φανεί ότι ενεργούσε ωσάν «μοναχικός καβαλάρης», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Μοντεφιόρι, πολλαπλασίασε τις επαφές του με τους ευρωπαίους εταίρους του και διαβουλεύτηκε δεκάδες φορές με όλους τους ηγέτες, από τον Μάριο Ντράγκι έως τον Πολωνό Ντούντα και τους προέδρους των τριών χωρών της Βαλτικής, ούτως ώστε να είναι σίγουρος ότι θα έχει τη στήριξη των είκοσι επτά κρατών-μελών της ΕΕ.
Ο δημοσιογράφος της Corriere σημειώνει πως ο πρωταγωνιστικός ρόλος που διεκδικεί ο Μακρόν στους κόλπους της Ενωμένης Ευρώπη συνάδει τρόπον τινά προς τη φύση γάλλου προέδρου «που δεν είναι ακριβώς ταπεινή». Ομως περισσότερο σχετίζεται με την κατάσταση που επικρατεί στο εσωτερικό της Γαλλίας: σε δύο μήνες, την 10η Απριλίου, πρόκειται να διεξαχθεί ο πρώτος γύρος των προεδρικών εκλογών και δεν υπάρχει αμφιβολία πως ο Μακρόν επιθυμεί να επιδειχθεί στους γάλλους ψηφοφόρους ως ένας ηγέτης ο οποίος σε μια περίοδο που η ατμόσφαιρα στη διεθνή σκηνή είναι ιδιαίτερα ή μάλλον επικίνδυνα τεταμένη, εκείνος διαβουλεύεται με τους ισχυρούς του κόσμου ενώ οι αντίπαλοί του προσπαθούν να βελτιώσουν τα ποσοστά τους.
Ενδεικτικό επ’ αυτού είναι το γεγονός πως επίσημα ο Μακρόν δεν έχει ανακοινώσει ακόμα την υποψηφιότητά του, θέλοντας να επωφεληθεί όσο το δυνατόν περισσότερο από το αξίωμά του: «Εσείς διοργανώνετε προεκλογικές συγκεντρώσεις, εγώ προσπαθώ να πείσω τον Πούτιν να μην εισβάλει στην Ουκρανία», συνοψίζει ο Μοντεφιόρι. Ο οποίος ολοκληρώνοντας την ανάλυσή του, επιδοκιμάζει τη ριψοκίνδυνη στάση του γάλλου ηγέτη, υπενθυμίζοντας πως «δίχως μια δόση απερισκεψίας» ενδέχεται να μην είχε κατέβει (για πρώτη φορά στη ζωή του) στις εκλογές το 2017 και να μην είχε, κατ’ επέκταση, εκλεγεί στην ηλικία των 39 ετών πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας.
Οσον αφορά τα αποτελέσματα του διπλωματικού ακτιβισμού του, ο γάλλος πρόεδρος μπόρεσε να επαναφέρει την Ευρώπη στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων μέσω της επανέναρξης των συνομιλιών (μεταξύ Ρωσίας, Ουκρανίας, Γαλλίας και Γερμανίας) στο πλαίσιο του αποκαλούμενου «Σχήματος της Νορμανδίας». Και πέτυχε τον στόχο του δίχως να δυσαρεστήσει τις ΗΠΑ και τον Τζο Μπάιντεν ενώ την Τετάρτη και το Κρεμλίνο έκανε λόγο για «θετικά σημάδια».
Κατά πόσο, όμως, οι πρωτοβουλίες του Μακρόν θα μπορούσαν να αποτελέσουν τα πρώτα βήματα της Ευρώπης προς την «στρατηγική αυτονομία» της, προς το παρόν δεν μπορεί να προβλεφθεί. Πάντως ο Μοντεφιόρι και πολλοί ακόμη το εύχονται.