Τι μπορεί να ενδιέφερε τον Σι Τζινπίνγκ και τα ηγετικά στελέχη του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας το 2021 περισσότερο από τον κορονοϊό; Η Ιστορία, απαντάει ο Economist, αναφέροντας ενδεικτικά ότι στο τελικό ανακοινωθέν, μετά την ολοκλήρωση του ετήσιου συνεδρίου της ελίτ του κόμματος, οι αναφορές στην Ιστορία ήταν τριπλάσιες από τις αναφορές στην πανδημία.
«Για τον ηγέτη της Κίνας, το να πείσει το κόμμα να συμφωνήσει με την εκδοχή του για το παρελθόν δεν ήταν λιγότερο πιεστικό», γράφει ο (πάντα ανώνυμος) συντάκτης του έγκριτου βρετανικού περιοδικού. Μας πληροφορεί πως η ερμηνεία της ιστορίας του κόμματος και, ως εκ τούτου, της Κίνας από τον κινέζο πρόεδρο χώρεσε τελικά σε ένα έγγραφο 36.000 χαρακτήρων, με ανώτερους και ανώτατους αξιωματούχους να κάνουν λόγο για ένα «υπέροχο έπος», ένδοξο αποκορύφωμα του οποίου αποτελεί η «νέα εποχή» του Σι.
Οπως αναμενόταν, στις «φρικαλεότητες» σύμφωνα με τον Economist, «λάθη» σύμφωνα με το κόμμα, που διαπράχθηκαν την περίοδο υπό τον Μάο Τσετούνγκ, όταν εκατομμύρια άνθρωποι πέθαναν από την πείνα και την πολιτική βία, αντιστοιχούσε μόλις μία παράγραφος. Και στην αιματηρή καταστολή (σφαγή) των διαδηλωτών της Πλατείας Τιενανμέν , που κόστισε τη ζωή εκατοντάδων, αν όχι χιλιάδων ανθρώπων, μόλις δύο προτάσεις.
Τα τραγικά γεγονότα που έλαβαν χώρα τη νύχτα μεταξύ 3ης και 4ης Ιουνίου του 1989 περιγράφονται ως «σοβαρή πολιτική αναταραχή» απέναντι στην οποία το κόμμα «κράτησε ξεκάθαρη στάση», ενώ περί επέμβασης του στρατού (πόσω μάλλον περί γαζώματος διαδηλωτών) δεν έγινε ουδεμία νύξη.
Ομως για τον κινέζο πρόεδρο, το να πείσει το κόμμα να συμφωνήσει με το εν λόγω αφήγημα δεν ήταν απλά μια θεωρητικού, περισσότερο συμβολικού παρά πρακτικού, τύπου επιδίωξη. «Αποσκοπούσε στο να επιδείξει την ισχύ του και να φιμώσει οποιονδήποτε θα μπορούσε να επιχειρήσει να υπονομεύσει την εξουσία του ή του κόμματός του, σκαλίζοντας αποτυχίες και βαρβαρότητες του παρελθόντος» αναφέρει ο Economist, επικαλούμενος το «Sparks: China’s Underground Historians and their Battle for the Future», ένα βιβλίο που μόλις κυκλοφόρησε και υπογράφει ο Ιαν Τζόνσον, πρώην (βραβευμένος με Πούλιτζερ) δημοσιογράφος και νυν συνεργάτης της αμερικανικής δεξαμενής σκέψης Council on Foreign Relations, με ειδίκευση στην Κίνα.
Στις σελίδες του ο συγγραφέας εξηγεί ότι ο κινέζος πρόεδρος θεωρεί αυτό που ο ίδιος χαρακτηρίζει «αντι-ιστορία» –δηλαδή την απόπειρα ορισμένων στην Κίνα να διορθώσουν το επίσημο «αποστειρωμένο» αφήγημα αποκαλύπτοντας την αλήθεια– ως «υπαρξιακή απειλή».
Οι «αντεργκράουντ ιστορικοί», όπως τους αποκαλεί ο Ιαν Τζόνσον, είναι μια ετερόκλητη ομάδα ακαδημαϊκών, καλλιτεχνών, κινηματογραφιστών και δημοσιογράφων, που συχνά υποκινούνται από προσωπικές εμπειρίες. Οι περισσότεροι έχουν οικογένειες τις οποίες εκθέτουν επίσης, πέρα από τους ίδιους, σε τεράστιους κινδύνους κάθε φορά που επιστρέφουν στις φρικαλεότητες του παρελθόντος και συνομιλούν με επιζώντες.
Μοιράζονται τα ευρήματά τους μέσω σαμιζντάτ (σ.σ.: τα αντικαθεστωτικά έντυπα που διακινούνταν χέρι με χέρι στην προεπαναστατική Ρωσία, τα οποία όμως συνέχισαν τον βίο τους και στη μετέπειτα Σοβιετική Ενωση) και τις δημοσιεύουν ή τις μεταδίδουν στο εξωτερικό, μερικές φορές διαδικτυακά, χρησιμοποιώντας λογισμικά ικανά να παρακάμπτουν το μεγάλο κινεζικό «τείχος προστασίας».
Ενα αντεργκράουντ έντυπο με την ονομασία «Ανάμνηση» κυκλοφορεί ως pdf κάθε δύο εβδομάδες. Οι συντάκτες του αποφεύγουν προσεκτικά τα πιο ευαίσθητα θέματα, όπως η σφαγή στην Τιενανμέν, αλλά στον Μάο δεν χαρίζονται. Ολα όσα γράφει ο συγγραφέας για τη δράση των κινέζων «αντεργκράουντ ιστορικών» αποκαλύπτουν μια σημαντική πτυχή της ζωής στη χώρα, η οποία όμως παραμένει ουσιαστικά άγνωστη, κυρίως επειδή η προσέγγιση και η μελέτη της είναι εξαιρετικά δύσκολες και επικίνδυνες, εάν όχι αδύνατες.
«Η αστυνομία παρακολουθεί στενά τις συναντήσεις και τις επικοινωνίες των επικριτών του κόμματος. Η ικανότητα του Ιαν Τζόνσον να αποφεύγει τους ελέγχους και να κερδίζει την εμπιστοσύνη των συνομιλητών του είναι εμφανής στο συναρπαστικό έργο του» αναφέρει ο βιβλιοκριτικός του Economist, προσθέτοντας ότι το βιβλίο προσφέρει «μια σπάνια εικόνα των ασυνήθιστων κινδύνων που διατρέχουν ορισμένοι Κινέζοι για να φωτίσουν τις πιο σκοτεινές γωνιές του κομμουνισμού».
Σύμφωνα με τον συγγραφέα, οι «αντεργκράουντ ιστορικοί» της σύγχρονης Κίνας συσπειρώνονται γύρω από «κοινές ιδέες και πεποιθήσεις που εξακολουθούν να είναι ευρέως διαδεδομένες σε όλη την Κίνα – τόσο πολύ που δεν είναι υπερβολή να μιλάμε κίνημα».