Υπάρχει κάτι περίεργα σαγηνευτικό στο μετρό του Παρισιού, και όσοι έχουν επιβιβαστεί σε αυτό το γνωρίζουν: Η χαρακτηριστική ζεστασιά του, οι λουλουδένιες αρτ-νουβό είσοδοι, σχεδιασμένες από τον Εκτόρ Γκιμάρ το 1900. Η λέξη «Métropolitain» (Μητροπολιτικό) κρέμεται στο επίπεδο του δρόμου, πάνω από τα σκαλοπάτια που κατεβαίνουν στους σταθμούς του.
Από το πρώτο επιτυχημένο τραγούδι του Σερζ Γκενσμπούρ «Le Poinçonneur des Lilas», του 1958, για έναν ελεγκτή εισιτήριων, μέχρι την ταινία του Φρανσουά Τριφό «The Last Metro» του 1980, ο υπόγειος σιδηρόδρομος του Παρισιού και η εικονογραφία του έχουν σημαδέψει τη σύγχρονη γαλλική κουλτούρα.
Το βιβλίο με τίτλο «Metropolitain», μια ωδή του συγγραφέα Αντριου Μάρτιν στο μετρό του Παρισιού, είναι ένα στοργικό και ευπρόσδεκτο αντίδοτο στην επικρατούσα γαλλική γκρίνια για τις γεμάτες σκουπίδια πλατφόρμες και τα υπερπλήρη βαγόνια στο Παρίσι, αναφέρει κριτική που δημοσιεύει ο Economist.
Τόσο ενθουσιώδης είναι η αγάπη του συγγραφέα για το γαλλικό μετρό, που η γραφή του φέρνει σε φανατικό σπασικλάκι των σιδηροδρόμων. Κανένα τούνελ δεν μένει χωρίς επίσκεψη, κανένα κομμάτι χωρίς επιθεώρηση. Ο Μάρτιν αφιερώνει έξι σελίδες στα εισιτήρια του μετρό και δέκα κεφάλαια σε μεμονωμένες γραμμές του δικτύου – ξεκινώντας, προφανώς, από τη Γραμμή 1.
Το βιβλίο ξεχειλίζει από δοκούς και μετρητές, καρφωτό χαλκό, πλευρικούς τροχούς-οδηγούς από χάλυβα, και λεπτομέρειες σχετικά με την ηλεκτροδότηση τρίτης ράγας των γραμμών, αναφέρει ο Economist. Είναι ένα εκλεκτικό μείγμα μηχανικής ανάλυσης και ταξιδιωτικού οδηγού, πολεοδομικού σχεδιασμού και ιστορικών ανεκδότων.
Αυτό που λάμπει πάνω από όλα, είναι η αίσθηση δέους του συγγραφέα. Περιλαμβάνει τη θαυμάσια ησυχία των βαγονιών του μετρό του Παρισιού με τους τροχούς με ελαστικά, σε σύγκριση με την «κουδουνίστρα» που προσφέρει το μετρό του Λονδίνου. Και, φυσικά, περιλαμβάνει και την απόλυτη πυκνότητά του, σχεδόν σε όλες τις ώρες της ημέρας.
Ο υπόγειος σιδηρόδρομος της γαλλικής πρωτεύουσας καλύπτει 225 χιλιόμετρα σε ράγες, σε σύγκριση με 400 χιλιόμετρα του μετρό του Λονδίνου, ωστόσο, επισημαίνει ο Economist, εξυπηρετεί 304 σταθμούς, σύμφωνα με την καταμέτρηση του συγγραφέα – 32 περισσότερους από το ιστορικό λονδρέζικο Tube.
Τα ονόματα των σταθμών του μετρό ζωντανεύουν τη γαλλική ιστορία σε κάθε στροφή: «Πυραμίδες», «Ιενά» (τόποι ναπολεόντειων μαχών) και Μονπαρνάς Μπιανβενί (που αποτίει φόρο τιμής στον αρχιμηχανικό του δικτύου, Φουλγένς Μπιανβενί). Ακόμη και οι σταθμοί που παίρνουν το όνομά τους από τις γεμάτες βοή διασταυρώσεις των δρόμων του Παρισιού, αποκτούν μια λυρική ποιότητα.
Και, φυσικά, πολλά περίεργα πράγματα συμβαίνουν υπογείως. Η πρώτη καταγεγραμμένη δολοφονία στο μετρό, σημειώνει ο Μάρτιν, έγινε το 1937 στο Πορτ ντε Τσαρεντόν. Η Λετίσια Τουρό, μια Ιταλίδα μετανάστης, ύποπτη για κατασκοπεία, εργαζόταν σε ένα εργοστάσιο κεριών την ημέρα και, στον ελεύθερο χρόνο της, ως χορευτική παρτενέρ προς ενοικίαση, σε ένα τοπικό μιούζικ χολ.
Σε μια στάση του μετρό, την είδαν να μπαίνει σε μια άμαξα. Στην επόμενη, βρέθηκε με ένα μαχαίρι 23 εκατοστών στο λαιμό της, μας θυμίζει το βιβλίο, σύμφωνα με την ανάλυση του Economist. Είναι ξεκάθαρο ότι ο Μάρτιν έκανε μια εξαντλητική και πολύπλευρη ιστορική μελέτη πριν τη συγγραφή του.
Μπορεί το βιβλίο να μην αποτελεί λογοτεχνικό έργο, όπως ίσως παραδεχόταν και ο ίδιος ο συγγραφέας, αν κρίνουμε από το αυτοσαρκαστικό ύφος γραφής του. Ο Μάρτιν αγνοεί εσκεμμένα ορισμένες γαλλικές συμβάσεις – αρνούμενος, για παράδειγμα, να αναφερθεί στα ζευγαράκια που συχνάζουν στη δεξιά και την αριστερή όχθη του Σηκουάνα.
Παράλληλα, σύμφωνα με τον Economist, ο συγγραφέας δεν δείχνει ιδιαίτερα ενημερωμένος για την πολιτική του μελλοντικού πολεοδομικού σχεδιασμού στη γαλλική πρωτεύουσα. Αλλά ως ένα ειλικρινές ερωτικό γράμμα από έναν Βρετανό προς ένα γαλλικό δίκτυο δημόσιων μεταφορών υπό πίεση, είναι μια έγκαιρη υπενθύμιση του τι κάνει τους επιβάτες του γαλλικού μετρό χαρούμενους, όταν περνούν χρόνο υπογείως.