Από το 1999 μέχρι σήμερα όλος ο κόσμος ακολουθεί μια συγκεκριμένη θεραπευτική «διαδρομή» μετά τη διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας: ένα σχήμα CRT (chemoradiation), δηλαδή ταυτόχρονη «επίθεση» κατά του καρκίνου με χημειοθεραπεία και ακτινοβολία.
Σήμερα, ύστερα από 25 χρόνια, μια διεθνής επιστημονική μελέτη έρχεται να προτείνει μια διαφοροποίηση του θεραπευτικού σχήματος, με έναν κύκλο χημειοθεραπείας πριν από το CRT. Οπως γράφουν οι Times του Λονδίνου, η μελέτη διαπίστωσε ότι αυτή η τροποποίηση μπορεί να βελτιώσει το προσδόκιμο επιβίωσης των ασθενών, μειώνοντας σημαντικά τη θνητότητα.
Η έρευνα ξεκίνησε από το University College του Λονδίνου (UCL) και περιέλαβε συνολικά 500 ασθενείς με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας σε νοσοκομεία στο Ηνωμένο Βασίλειο, στο Μεξικό, στην Ινδία, στην Ιταλία και στη Βραζιλία.
«Αυτή η σύντομη χημειοθεραπεία, που χορηγείται αμέσως πριν από την τυπική CRT, μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο υποτροπής του καρκίνου ή πρόωρου θανάτου κατά 35%. Είναι η μεγαλύτερη πρόοδος που έχει σημειωθεί στην αντιμετώπιση αυτής της μορφής καρκίνου εδώ και τουλάχιστον δύο δεκαετίες» δήλωσε στους Times η δρ Μέρι ΜακΚόρμακ, ογκολόγος εξειδικευμένη στους γυναικολογικούς καρκίνους και επικεφαλής της έρευνας για λογαριασμό του Ινστιτούτου Καρκίνου του UCL.
Η έρευνα, με την ονομασία Interlace, διήρκεσε δέκα ολόκληρα χρόνια και οι ασθενείς –με μέσο όρο ηλικίας μόλις τα 46– κατανεμήθηκαν τυχαία, έτσι ώστε οι μισές περίπου να λάβουν την τυπική CRT, ακτινοθεραπεία με χορήγηση χημειοθεραπευτικών φαρμάκων σε εβδομαδιαία βάση, και οι υπόλοιπες να υποβληθούν αρχικά σε χημειοθεραπεία έξι εβδομάδων (με καρβοπλατίνη και πακλιταξέλη) και στη συνέχεια σε CRT.
Υστερα από πέντε χρόνια, το 80% των ασθενών που είχαν υποβληθεί στην επιπλέον χημειοθεραπεία είχαν επιβιώσει. Στην ομάδα ελέγχου το ποσοστό επιβίωσης στην πενταετία ήταν 72%.
Η θεραπεία που προτείνεται δεν αποτελεί καινοτομία ούτε χρησιμοποιεί κάποια ιδιαίτερα πολύπλοκη τεχνική ή κάποιο δυσεύρετο πειραματικό και πανάκριβο φάρμακο. Τα παραπάνω χημειοθεραπευτικά φάρμακα είναι από καιρό εγκεκριμένα, σχετικά φθηνά και ευρέως χρησιμοποιούμενα στην Ογκολογία.
Γι’ αυτό και οι ερευνητές θεωρούν ότι η νέα θεραπευτική προσέγγιση μπορεί σχετικά εύκολα να ενσωματωθεί στις κατευθυντήριες οδηγίες για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.
Ο ρόλος του timing
Ο Τζόναθαν Λέντερμαν, καθηγητής Κλινικής Ογκολογίας στο UCL που μετείχε στην ερευνητική ομάδα, αναφέρει στους Times: «Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας συχνά προσβάλλει γυναίκες ηλικίας 30 ετών ή και νεότερες. Η τοπικά προχωρημένη νόσος έχει σχετικά υψηλές πιθανότητες υποτροπής, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την επιβίωση των ασθενών. Με αυτά τα δεδομένα, τα αποτελέσματα της μελέτης Interlace είναι μια σημαντική πρόοδος στη θεραπεία».
«Οταν πολεμάς τον καρκίνο, το timing είναι το παν. Η προσθήκη μιας απλής χημειοθεραπείας έξι εβδομάδες πριν από το τυπικό σχήμα χημειοακτινοβολίας φαίνεται ότι κάνει τη διαφορά στη θεραπεία» δήλωσε, επίσης στους Times, o δρ Iain Foulkes, εκτελεστικός διευθυντής έρευνας και καινοτομίας στo Cancer Research UK, που υποστήριξε την έρευνα.
Οπως πρόσθεσε ο ίδιος, «υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις που αναδεικνύουν την αξία της χημειοθεραπείας πριν από άλλες θεραπείες ή χειρουργικές επεμβάσεις για τον καρκίνο. Φαίνεται ότι αυτή η προσέγγιση, που μπορεί να εφαρμοστεί πολύ εύκολα και γρήγορα λόγω της ευρείας διαθεσιμότητας των χημειοθεραπευτικών φαρμάκων, μειώνει τον κίνδυνο υποτροπής της νόσου και βελτιώνει το ποσοστό επιβίωσης. Και αυτό δεν αφορά μόνο τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας».
Τα ευρήματα της μελέτης Interlace παρουσιάστηκαν πριν από μερικές ημέρες στο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Κλινικής Ογκολογίας (ESMO) στη Μαδρίτη. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, μπορεί να επιτεύχθηκε ένα ισχυρό πλήγμα κατά της θνητότητας από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.
Πρόληψη με ένα τεστ 95 ετών
Σύμφωνα με την Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ), ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα καρκίνου για τον οποίο μπορεί να υπάρξει πρόληψη και πρώιμη διάγνωση.
Και τα δύο βασίζονται σε ένα κλασικό ελληνικό τεστ, που δεν είναι άλλο από το Τεστ Παπανικολάου (ΠΑΠ). Ο Γεώργιος Παπανικολάου δημοσίευσε τα πρώτα αποτελέσματα των ερευνών του για την αναγνώριση καρκινικών κυττάρων στο κολπικό επίχρισμα πριν από 95 χρόνια, το 1928.
Αυτά όμως παρέμειναν στην… αφάνεια της επιστημονικής κοινότητας έως το 1941, οπότε και αναγνωρίστηκε ευρέως η αξία της κυτταρολογικής ανάλυσης στη διάγνωση του γυναικολογικού καρκίνου. Το 1943 εκδόθηκε το εμβληματικό βιβλίο «Διάγνωση του Καρκίνου της Μήτρας με Κολπικό Επίχρισμα».
Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ό,τι πρέπει για προσυμπτωματικό έλεγχο: Σύμφωνα με στοιχεία που παραθέτει η ΕΟΠΕ, τα τελευταία 50 χρόνια το τεστ ΠΑΠ μείωσε την επίπτωση και τη θνητότητα εξαιτίας αυτού του καρκίνου κατά 75% στις αναπτυγμένες χώρες, στις οποίες εφαρμόστηκε στο πλαίσιο πληθυσμιακού ελέγχου.
Μεταξύ 1950 και 1960 οι γιατροί προσπάθησαν να ανακαλύψουν παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, συγκρίνοντας τον τρόπο ζωής υγιών και ασθενών γυναικών. Κατάφεραν να συσχετίσουν τον σεξουαλικώς μεταδιδόμενο ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) ως αιτιολογικό παράγοντα του συγκεκριμένου καρκίνου.
Η λοίμωξη με τον ιό HPV είναι πολύ συχνή. Εχουν ταυτοποιηθεί περισσότεροι από 40 τύποι ιών HPV που προσβάλλουν την περιοχή των γεννητικών οργάνων. Από αυτούς οι 13 θεωρούνται υψηλού κινδύνου για καρκίνο. Ο ιός ανιχνεύεται επίσης με το τεστ ΠΑΠ και ταυτοποιείται με μοριακές αναλύσεις.
Σύμφωνα με στοιχεία που παραθέτει ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), o καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ο τέταρτος πιο συχνός καρκίνος στις γυναίκες παγκοσμίως, με περίπου 600.000 νέες περιπτώσεις και 340.000 θανάτους ετησίως. Οκτώ στα δέκα περιστατικά και εννιά στους δέκα θανάτους από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας αφορά τον αναπτυσσόμενο κόσμο, όπου η πρόσβαση σε προληπτικό έλεγχο είναι περιορισμένη.