Ενα διαστημόπλοιο εκτοξεύθηκε από τη Φλόριντα για να αναζητήσει ενδείξεις εξωγήινης ζωής. Προορισμός του είναι η Ευρώπη – ένας βαθιά μυστηριώδης δορυφόρος που περιφέρεται γύρω από τον μακρινό πλανήτη Δία.
Παγιδευμένος κάτω από την παγωμένη του επιφάνεια θα μπορούσε να είναι ένας απέραντος ωκεανός με διπλάσια ποσότητα νερού από αυτή της Γης. Το BBC αναφέρει ότι το «Europa Clipper» θα ακολουθήσει μια ευρωπαϊκή αποστολή που εκτοξεύθηκε πέρυσι, αλλά ακολουθώντας μια διαφορετική κοσμική διαδρομή, θα την προσπεράσει και θα καταφθάσει πρώτο.
Αυτό θα συμβεί μετά το 2030, αλλά τα ευρήματα της αποστολής της NASA θα μπορούσαν να αλλάξουν όλα όσα γνωρίζουμε για τη ζωή στο ηλιακό μας σύστημα. Με την αποστολή σχεδιασμένη εδώ και χρόνια, η εκτόξευση του Europa Clipper αναβλήθηκε την περασμένη εβδομάδα λόγω του τυφώνα Μίλτον, που έπληξε τη Φλόριντα.
Το διαστημόπλοιο μεταφέρθηκε εσπευσμένα σε εσωτερικό χώρο για να προστατευθεί, και αφού ελέγχθηκε το σημείο εκτόξευσης στο Ακρωτήριο Κανάβεραλ για πιθανές ζημιές, οι μηχανικοί της αποστολής έδωσαν το πράσινο φως για απογείωση τη Δευτέρα 14 Οκτωβρίου.
«Αν ανακαλύψουμε ζωή τόσο μακριά από τον Ηλιο, αυτό θα δώσει νέα τροπή στη γνώση για την προέλευση της ζωής στη Γη. Και αν υπάρχει ζωή και αλλού εκτός από τη Γη στο ηλιακό μας σύστημα, τότε αυτό ίσως να είναι κάτι πιο συνηθισμένο για τον γαλαξία μας, από όσο νομίζουμε», λέει στο BBC ο Μαρκ Φοξ-Πάουελ, πλανητικός μικροβιολόγος στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο της Αγγλίας.
Σε απόσταση 628 εκατομμυρίων χιλιομέτρων από τη Γη, η Ευρώπη είναι λίγο μεγαλύτερη από τη Σελήνη, αλλά εκεί τελειώνουν οι συγκρίσεις. Αν βρισκόταν στον ουρανό μας, θα έλαμπε πέντε φορές πιο φωτεινά, καθώς ο πάγος του νερού της θα αντανακλούσε πολύ περισσότερο ηλιακό φως. Ο παγωμένος φλοιός της φτάνει σε πάχος έως και τα 25 χιλιόμετρα και από κάτω ίσως υπάρχει ένας τεράστιος ωκεανός αλμυρού νερού – μαζί με χημικές ουσίες, συστατικά της πιο απλής μορφής ζωής.
Οι επιστήμονες κατάλαβαν για πρώτη φορά ότι η Ευρώπη θα μπορούσε να υποστηρίξει ζωή στη δεκαετία του 1970, όταν, κοιτάζοντας μέσα από ένα τηλεσκόπιο στην Αριζόνα, είδαν το στρώμα πάγου. Τα διαστημόπλοια Voyager 1 και 2 κατέγραψαν τις πρώτες κοντινές εικόνες της, και στη συνέχεια, το 1995, το διαστημόπλοιο Galileo της NASA πέταξε δίπλα από την Ευρώπη, τραβώντας μερικές βαθιά αινιγματικές φωτογραφίες.
Οι εικόνες έδειχναν μια επιφάνεια γεμάτη με σκούρες, κοκκινοκαφέ ρωγμές – που ίσως περιέχουν άλατα και θειούχες ενώσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να υποστηρίξουν τη ζωή. Το τηλεσκόπιο Τζέιμς Γουέμπ έχει από τότε τραβήξει φωτογραφίες από πιθανά νέφη νερού, που εκτινάσσονται 160 χιλιόμετρα πάνω από την επιφάνεια του δορυφόρου. Αλλά καμία από αυτές τις αποστολές δεν πλησίασε αρκετά στην Ευρώπη για αρκετό καιρό, ώστε να τη μελετήσει πραγματικά.
Τώρα οι επιστήμονες ελπίζουν ότι τα όργανα στο διαστημόπλοιο Clipper της NASA θα χαρτογραφήσουν σχεδόν ολόκληρη την Ευρώπη, θα συλλέξουν σωματίδια σκόνης, και θα πετάξουν μέσα από τα νέφη του νερού. Η Μπρίτνι Σμιτ, αναπληρώτρια καθηγήτρια επιστημών της γης και της ατμόσφαιρας στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ των ΗΠΑ, βοήθησε στον σχεδιασμό ενός λέιζερ επί του σκάφους, που θα μπορεί να βλέπει μέσα από τον πάγο.
«Είμαι πολύ ενθουσιασμένη για την κατανόηση των “υδραυλικών εγκαταστάσεων” της Ευρώπης. Πού είναι το νερό; Η Ευρώπη έχει την εκδοχή πάγου των ζωνών βύθισης της Γης, των θαλάμων μάγματος και των τεκτονικών πλακών – θα προσπαθήσουμε να μελετήσουμε αυτές τις περιοχές και να τις χαρτογραφήσουμε», εξηγεί η ίδια στο BBC.
Το λέιζερ, το οποίο ονομάζεται «Λόγος» (Reason), έχει δοκιμαστεί στην Ανταρκτική. Αλλά σε αντίθεση με τη Γη, όλα τα όργανα στο Clipper θα εκτεθούν σε τεράστιες ποσότητες ακτινοβολίας – κάτι που η Σμιτ χαρακτηρίζει ως «βαθιά ανησυχητικό». Το διαστημόπλοιο θα πρέπει να πετάξει γύρω από την Ευρώπη περίπου 50 φορές, και κάθε φορά θα εκτοξεύεται προς το μέρος της ακτινοβολία ισοδύναμη με ένα εκατομμύριο ακτίνες Χ.
«Μεγάλο μέρος των ηλεκτρονικών οργάνων του σκάφους βρίσκεται μέσα σε μια κρύπτη που είναι βαριά θωρακισμένη για να κρατά μακριά την ακτινοβολία», εξηγεί η δρ Σμιτ στο BBC. Το διαστημόπλοιο είναι το μεγαλύτερο που κατασκευάστηκε ποτέ για να επισκεφτεί έναν μακρινό πλανήτη, έχοντας τόσο μεγάλο ταξίδι μπροστά του.
Ταξιδεύοντας σε απόσταση 2,9 δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων, το σκάφος θα περιστραφεί τόσο γύρω από τη Γη, όσο και τον πλανήτη Αρη, για να προωθηθεί περαιτέρω προς τον Δία – μέσω μιας διαδικασίας που αποκαλείται «διαστημική σφεντόνα». Με δεδομένο ότι δεν μπορεί να μεταφέρει αρκετά καύσιμα για τον τελικό προορισμό του, θα χρησιμοποιήσει την ορμή της βαρυτικής έλξης της Γης και του Αρη.
Με αυτό τον τρόπο θα ξεπεράσει το JUICE – το διαστημόπλοιο της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας που θα επισκεφθεί επίσης την Ευρώπη, καθ’ οδόν προς έναν άλλο δορυφόρο του Δία, που ονομάζεται Γανυμήδης. Μόλις το Clipper πλησιάσει την Ευρώπη το 2030, θα ενεργοποιήσει ξανά τους κινητήρες του για να κινηθεί με προσοχή στη σωστή τροχιά.
Οι επιστήμονες του Διαστήματος είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί όταν μιλούν για τις πιθανότητες να ανακαλύψουν ζωή – δεν έχουν καμία προσδοκία ότι θα βρουν πλάσματα, ή ζώα που θα μοιάζουν με ανθρώπους. Αναζητούν τη δυνατότητα συντήρησης της ζωής στο δορυφόρο, που απαιτεί υγρό νερό, μια πηγή θερμότητας και οργανικό υλικό. Αυτά τα τρία συστατικά πρέπει να είναι σταθερά για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, ώστε να επιτρέψουν την ανάπτυξη κάποιου είδους ζωής.
Παράλληλα, ελπίζουν ότι αν κατανοήσουν καλύτερα τους τρόπους λειτουργίας της επιφάνειας του πάγου, θα βρουν το καταλληλότερο σημείο όπου θα προσγειώσουν ένα σκάφος μιας μελλοντικής αποστολής. Μια διεθνής ομάδα επιστημόνων από τη NASA, το Jet Propulsion Lab και το Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Φυσικής Τζονς Χόπκινς, θα επιβλέπουν την οδύσσεια του εξαετούς ταξιδιού.