Μελέτες που έχουν γίνει ανάμεσα σε πολλά μονογαμικά είδη, από τους κάστορες και τις κουκουβάγιες μέχρι τα αγγελόψαρα, αποκάλυψαν ένα σαφές πρότυπο: το ζευγάρι καλό είναι να μοιάζει. Γιατί όσο περισσότερο μοιάζει η συμπεριφορά των συντρόφων τόσο πιο ταιριαστοί θα είναι ενώ επίσης θα είναι υψηλότερη και η αναπαραγωγική τους ικανότητα.
Μπορεί άραγε αυτό το πρότυπο να ισχύει και για το ανθρώπινο είδος; Η αλήθεια είναι ότι εδώ και πολύ καιρό ψυχολόγοι και άλλοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι οι ομοιότητες είναι πιθανό να ωφελούν το ζευγάρι, στο κάτω-κάτω, είναι πιο πιθανό να απολαμβάνουν διάφορα πράγματα από κοινού, όταν οι σύντροφοι μοιράζονται τις ίδιες αξίες, ενδιαφέροντα και στάση ζωή. Αλλά ανεξάρτητα από το πόσο έξυπνη είναι αυτή η ιδέα, όλες οι μελέτες που είχαν γίνει στο παρελθόν δεν κατάφεραν να την αποδείξουν.
Τώρα, όμως, μια ομάδα ψυχολόγων στο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ ασχολήθηκε με πολύ πιο εξελιγμένο τρόπο φωτίζοντας την παραμικρή λεπτομέρεια, κάτι που δεν είχε γίνει σε προηγούμενες έρευνες, γράφει το BBC. Τα συμπεράσματά τους δείχνουν ότι είναι σημαντικό να μοιάζουν τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας των συντρόφων, ειδικά το χαρακτηριστικό της προσήνειας.
Η μελέτη των Ολλανδών δεν είναι η μοναδική. Άλλες πρόσφατες έρευνες που εξετάζουν και άλλους παράγοντες εκτός από την προσωπικότητα έχουν βρει ότι τα κοινά σημεία είναι σημαντικά και με άλλους τρόπους, όπως για παράδειγμα αν και οι δύο σύντροφοι είναι πρωινοί τύποι ή επίσης έχουν τις ίδιες πολιτικές πεποιθήσεις. Αλλά πάνω από όλα -και ίσως ακόμη πιο σημαντικό- είναι το κατά πόσο καταφέρνουν να αποκτήσουν μια αίσθηση κοινής ταυτότητας.
Η Μανόν βαν Σέπινγκεν επικεφαλής της ολλανδικής ερευνητικής ομάδας και οι συνεργάτες της εξηγούν ότι σχεδόν όλες οι προηγούμενες έρευνες είχαν την προσέγγιση «όλα ή τίποτα», χωρίς να υπεισέρχονται σε πιο λεπτά ζητήματα όπως αν το αποτέλεσμα εξαρτάται από τα ειδικά χαρακτηριστικά για τα οποία μιλάει κανείς και το ποσοστό που έχει ο κάθε σύντροφος σε αυτά.
Για παράδειγμα, η κοινή λογική θα έλεγε ότι εάν και οι δύο σύντροφοι είναι άκρως ευσυνείδητοι, τότε το κοινό τους χαρακτηριστικό θα μπορούσε να είναι ωφέλιμο. Αλλά αν ο ένας σύντροφος έχει χαμηλό ποσοστό ευσυνειδησίας ενώ ο άλλος είναι πιο ευσυνείδητος, μπορεί να είναι καλύτερο για τη σχέση αφού έτσι δημιουργείται μια ισορροπία.
Η ομάδα της Βαν Σέπινγκεν ανέλυσε δεδομένα προσωπικότητας, ευημερίας και ικανοποίησης χιλιάδων ζευγαριών στις ΗΠΑ που ήταν πολλά χρόνια παντρεμένα, λαμβάνοντας υπόψη τις σχετικές βαθμολογίες κάθε συντρόφου σε καθένα από τα πέντε χαρακτηριστικά της προσωπικότητας: ευσυνειδησία, προσήνεια (φιλικότητα και ενσυναίσθηση), εξωστρέφεια, νευρωτισμός, δεκτικότητα σε εμπειρίες.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι άνθρωποι τείνουν να είναι πιο ευτυχισμένοι εάν αυτοί ή/και ο σύντροφός τους είχαν πιο ευχάριστες, πιο ευσυνείδητες, λιγότερο νευρωτικές προσωπικότητες (πράγμα που συμπίπτει με όσα είναι γνωστά για τη σχέση μεταξύ αυτών των χαρακτηριστικών και της ευτυχίας). Αλλά υπήρξαν και άλλα κρίσιμα και αντίθετα ευρήματα σε σχέση με τις προηγούμενες έρευνες.
Αποδείχθηκε, για παράδειγμα, ότι τις περισσότερες φορές το τέλειο ταίριασμα δεν ήταν ωφέλιμο. Το να έχει κάποιος το ίδιο επίπεδο εξωστρέφειας με τον σύντροφό του, π.χ., δεν ήταν ιδανικό για τη γενική ευημερία του ζευγαριού (η καλύτερη περίπτωση, ως προς την ευημερία, ήταν όταν ο ένας από τους δύο ήταν λίγο πιο εξωστρεφής από τον σύντροφό του). Ενώ το ίδιο αποδείχτηκε και για τους ανθρώπους που είχαν χαμηλά επίπεδα ευσυνειδησίας.
Η εξαίρεση, αλλά μόνο για τις γυναίκες, είναι η προσήνεια, ένα χαρακτηριστικό που συνδέεται με την εμπιστοσύνη και την ενσυναίσθηση. Η Βαν Σέπινγκεν και οι συνεργάτες της εικάζουν ότι κάποια ομοιότητα στην εξωστρέφεια μπορεί να οφελεί λόγω της σχέσης αυτού του χαρακτηριστικού με τις αξίες και την πολιτική (για παράδειγμα, η μεγαλύτερη εξωστρέφεια συνδέεται με πιο φιλελεύθερες θέσεις). Επομένως, η ομοιότητα θα οδηγούσε σε «λιγότερες συγκρούσεις μεταξύ των συζύγων για τις απόψεις και τις ενέργειές τους και υψηλότερα επίπεδα καλής σχέσης», γράφουν οι ερευνητές.
Αυτή η διαπίστωση συμπίπτει και με τα ευρήματα μιας άλλης πρόσφατης εργασίας, η οποία εξετάζει αν υπάρχει κάποια σύνδεση ανάμεσα στο κατά πόσο μοιάζουν οι σύντροφοι και τη διάρκεια της σχέσης τους, πράγμα που αναμφισβήτητα, είναι ένα πιο αντικειμενικό μέτρο από τις εκτιμήσεις των ανθρώπων για την ευημερία τους και τα συναισθήματα υποστήριξης που βιώνουν. Η ψυχολόγος Μπεατρίς Ραμστεντ, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Μάνχαϊμ και διευθύντρια του Ινστιτούτου Κοινωνικών Επιστημών «Gesis Leibniz» παρακολούθησε για πέντε χρόνια περίπου 5.000 ζευγάρια Γερμανών που συμπλήρωσαν αναλυτικά ερωτηματολόγια προσωπικότητας. Η ομάδα της διαπίστωσε ότι τα ζευγάρια που έμοιαζαν περισσότερο ως προς το χαρακτηριστικό της εξωστρέφειας ήταν πιο πιθανό να μείνουν μαζί.
Μια άλλη πρόσφατη εργασία διαπίστωσε επίσης ότι οι γυναίκες ωφελούνται όταν έχουν παρόμοια επίπεδα εξωστρέφειας με τους συντρόφους τους (η καλύτερη περίπτωση ήταν όταν και οι δύο σύντροφοι ανέφεραν μέτρια επίπεδα εξωστρέφειας) ενώ ακόμα μια μελέτη διαπίστωσε ότι η ομοιότητα των συντρόφων ήταν ιδιαίτερα χρήσιμη σε αγχώδη άτομα που ανησυχούν μήπως τους εγκαταλείψει ο σύντροφός τους.
Υπάρχουν, όμως επίσης αποδείξεις ότι οι ομοιότητες είναι σημαντικές και πέρα από τα κύρια χαρακτηριστικά της προσωπικότητας. Για παράδειγμα, μια πρόσφατη μελέτη με ετεροφυλόφιλα ζευγάρια που έγινε από ερευνητές του Πανεπιστημίου της Βαρσοβίας έδειξε ότι οι γυναίκες ήταν πιο ευτυχισμένες αν είχαν τον ίδιο χρονότυπο με τον σύντροφό τους (αν ήταν και οι δύο πρωινοί ή βραδινοί τύποι). Επίσης, διαπίστωσαν ότι και τα δύο φύλα ήταν πιο ικανοποιημένα σεξουαλικά αν συμφωνούσαν ποια ώρα της ημέρας θα έκαναν σεξ. Δεν είναι και λίγο αυτό, ε;
Γενικά, μπορεί κανείς να συμπεράνει ότι οι ομοιότητες των συντρόφων παίζουν ρόλο στη σχέση τους αλλά δεν υπάρχει κάποιος απλός κανόνας που να ισχύει για όλους. Υπάρχουν επιμέρους διαφορές που εξαρτώνται από το φύλο, τα διάφορα χαρακτηριστικά, ακόμη και από τον τρόπο του σχετίζεσθαι ενός ατόμου.