Πριν από λίγες ημέρες η Ουκρανία ανακοίνωσε ότι κατέρριψε ένα ρωσικό κατασκοπευτικό αεροπλάνο και προκάλεσε σοβαρές ζημιές σε ένα δεύτερο πάνω από την Αζοφική Θάλασσα, καταφέρνοντας ένα καίριο πλήγμα στην αεροπορική ισχύ της Μόσχας.
Μιλώντας την περασμένη Δευτέρα στους Financial Times, ο Κιρίλο Μπουντάνοφ, επικεφαλής της στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών της Ουκρανίας, ανέφερε ότι ουκρανικές δυνάμεις κατάφεραν να καταστρέψουν ολοσχερώς ένα A-50 και μερικώς ένα Il-22.
«Το A-50 καταρρίφθηκε και εξερράγη. Το Il-22 υπέστη σοβαρές ζημιές αλλά, δυστυχώς για εμάς, κατάφερε να πραγματοποιήσει αναγκαστική προσγείωση στην Ανάπα (μια ρωσική πόλη στις βόρειες ακτές της Μαύρης Θάλασσας)» ανέφερε ο Μπουντάνοφ σε συνέντευξή του στο Κίεβο.
Οπως αναφέρεται στο δημοσίευμα των Financial Times, τα πλήγματα στα δύο ρωσικά αεροσκάφη έγκαιρης προειδοποίησης και ελέγχου δίνουν μια σημαντική ώθηση στην αντεπίθεση της Ουκρανίας, περίπου δύο χρόνια από τότε που ο Βλαντίμιρ Πούτιν διέταξε τις δυνάμεις του να εισβάλουν στη χώρα. Τα εξελιγμένα αεροσκάφη επιτήρησης διαδραματίζουν καίριο ρόλο στον συντονισμό των χερσαίων επιχειρήσεων της Ρωσίας.
«Υπάρχουν μόλις οκτώ Α-50 σε καλή κατάσταση» είπε ο Μπουντάνοφ, προσθέτοντας ότι η καταστροφή του αεροσκάφους πιθανότατα θα επηρεάσει την ικανότητα της Ρωσίας να επιχειρεί και να επικοινωνεί στο θέατρο του πολέμου «καθ’ όλη τη διάρκεια του 24ώρου».
Ο Μίκολα Ολεστσούκ, αρχηγός της Πολεμικής Αεροπορίας της Ουκρανίας, επιβεβαίωσε επίσης τα πλήγματα. «Αυτό είναι για το Ντνίπρο! Να καείτε στην κόλαση, καθάρματα!» έγραψε στο Telegram, αναφερθείς στις πρόσφατες ρωσικές αεροπορικές επιδρομές στην ουκρανική μητρόπολη στα νοτιοανατολικά της χώρας.
Στρατιωτικές πηγές ανέφεραν ότι το A-50 καταρρίφθηκε λίγο μετά την απογείωσή του, κοντά στην Κιριλίβκα, μια παράκτια πόλη στις βόρειες ακτές της Αζοφικής Θάλασσας στην κατεχόμενη περιφέρεια της Ζαπορίζια, το βράδυ της Κυριακής. Περίπου την ίδια ώρα επλήγη και υπέστη ζημιές και το Il-22.
Η Αζοφική Θάλασσα βρίσκεται μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας, βόρεια της προσαρτημένης χερσονήσου της Κριμαίας και της Μαύρης Θάλασσας, αλλά ελέγχεται πλήρως από τη Μόσχα, από την έναρξη του πολέμου.
Οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις δεν αποκάλυψαν πώς ακριβώς και με ποια μέσα επλήγησαν τα ρωσικά αεροσκάφη, ενώ αποτελεί γεγονός ότι διαθέτουν λίγα εγχώρια συστήματα αεράμυνας κατάλληλα για μια τέτοια επίθεση. Αλλά από τότε που παρέλαβε, πέρυσι, τα αμερικανικά συστήματα αεράμυνας Patriot, η Ουκρανία διεξήγαγε μια πιο αποτελεσματική εκστρατεία κατά των ρωσικών αεροσκαφών.
Η απώλεια ειδικά του Α-50 «είναι σημαντική επειδή η Ρωσία διαθέτει περιορισμένο αριθμό» δήλωσε ο Ρομπ Λι, ανώτερος συνεργάτης της αμερικανικής δεξαμενής σκέψης Foreign Policy Research Institute.
Το σοβιετικού σχεδιασμού και παραγωγής A-50 είναι ένα τετρακινητήριο αεριωθούμενο αεροσκάφος που μπορεί να μεταφέρει πλήρωμα 15 ατόμων. Χάρη σε ένα περιστρεφόμενο ραντάρ στο πίσω μέρος του, μπορεί να εντοπίζει εχθρικά αεροπλάνα και εισερχόμενους πυραύλους σε απόσταση άνω των 650 χλμ., συντονίζοντας ταυτόχρονα φίλια αεροσκάφη και ανιχνεύοντας επίγειους στόχους σε απόσταση έως και 300 χλμ. Το τετρακινητήριο ελικοφόρο Ilyushin Il-22 μεταφέρει 10 άτομα πλήρωμα και συμβάλλει στον συντονισμό των χερσαίων επιχειρήσεων.
Διάφορα κανάλια στο Telegram που πρόσκεινται στο Κρεμλίνο δεν απέκλεισαν το ενδεχόμενο τα ρωσικά αεροσκάφη να επλήγησαν από «φίλια πυρά». Ωστόσο η ζημιά ήταν πολύ μεγάλη, τόσο ώστε ορισμένοι αναλυτές να αναφέρουν ότι θα μπορούσε να καταδεικνύει «την άφιξη στους αιθέρες της Ουκρανίας των F-16 και το τέλος της αεροπορικής ανωτερότητας της Ρωσίας», όπως συνοψίζει η Corriere della Sera.
Προς το παρόν δεν υπάρχει καμία επίσημη σχετική πληροφορία, ενώ ό,τι έχει γραφτεί και ειπωθεί αφορά μόνο την εκπαίδευση πιλότων. Αναφέρθηκε επίσης, όμως, ότι η πρώτη πτήση δεν θα ανακοινωθεί. Αρα θα μπορούσε να σκεφτεί κανείς ότι τα αμερικανικά μαχητικά αεροσκάφη έχουν ήδη αρχίσει να επιχειρούν.
Η Ουάσινγκτον άναψε το πράσινο φως για τον εφοδιασμό της Ουκρανίας με F-16 από Δυτικούς συμμάχους της τον Αύγουστο του 2023. Εναν μήνα νωρίτερα, 11 χώρες είχαν σχηματίσει τον «συνασπισμό των πολεμικών αεροσκαφών» με αποστολή την παράδοση των F-16 στην Ουκρανία και την εκπαίδευση των πιλότων της. Σήμερα στη συμμαχία μετέχουν 14 κράτη –Νορβηγία, Βρετανία, Ελλάδα, Λουξεμβούργο, Καναδάς, Πολωνία, Γαλλία, Ρουμανία, Βέλγιο, Πορτογαλία και Σουηδία–, υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, της Δανίας και της Ολλανδίας.
Ορισμένες από αυτές τις χώρες προσφέρουν αεροσκάφη, πυρομαχικά και εξοπλισμό, ενώ άλλες διατίθενται να εκπαιδεύσουν και να προετοιμάσουν τους ουκρανούς πιλότους με δικά τους αεροσκάφη και εκπαιδευτές, στις επικράτειές τους.
Ο ακριβής αριθμός των F-16 που θα παραδοθούν στην Ουκρανία δεν έχει ακόμη καθοριστεί. Η Ολλανδία και η Δανία θα δώσουν τουλάχιστον 37, ενώ η Νορβηγία και το Βέλγιο έχουν επίσης δεσμευθεί για ορισμένο αριθμό. Οι ημερομηνίες παράδοσης κυμαίνονται από το 2024 έως το 2025, διάστημα κατά το οποίο αναμένεται να ολοκληρωθεί και η εκπαίδευση των πιλότων. Δεν αποκλείεται, ωστόσο, κάποιο μαχητικό να επιχειρεί ήδη, υποθέτει η Corriere, όπως είχε υποθέσει και το Newsweek.