Κατά τη διάρκεια των πιο ισχυρών κυμάτων της πανδημίας του κορονοϊού, η Σουηδία θεωρούνταν το μαύρο πρόβατο της Δύσης, καθώς ενώ η μία χώρα μετά την άλλη κλείδωναν τους πολίτες στα σπίτια τους, η σκανδιναβική χώρα είχε επιβάλει ελάχιστους περιορισμούς.
Οι Σουηδοί ήταν ήρεμοι, δεν πανικοβάλλονταν και συνέχιζαν σχεδόν κανονικά τη ζωή τους. Οπως γράφει η βρετανική Telegraph, το lockdown γι’ αυτούς ήταν ένα ακραίο, δρακόντειο και μη δοκιμασμένο πείραμα.
Ο επικεφαλής επιδημιολόγος της Σουηδίας, Αντερς Τέγκνελ, δεν έκανε λόγο ποτέ για σουηδικό πείραμα. Είχε απλώς δηλώσει ότι δεν μπορούσε να προτείνει παρεμβάσεις στη δημόσια Υγεία, οι οποίες ποτέ δεν είχαν αποδείξει την αποτελεσματικότητά τους.
Ο Τέγκνελ, επίσης, ποτέ δεν ισχυρίστηκε ότι είχε δίκιο. Αυτό που είχε δηλώσει ήταν ότι θα πρέπει να περάσουν χρόνια ώσπου να καταλήξουμε σε συμπεράσματα ως προς το ποια χώρα έκανε τους καλύτερους χειρισμούς στην πανδημία.
Το σκεπτικό πίσω από τα μέτρα που πρότεινε κάθε φορά στην κυβέρνηση της χώρας του ήταν οι παράπλευρες απώλειες από τα lockdowns να μην είναι μεγαλύτερες από τα θετικά αυτών των lockdowns.
Η πραγματική διάσταση όμως αυτής της κατάστασης θα φανεί ύστερα από αρκετά χρόνια, όταν καταμετρηθούν, για παράδειγμα, η αύξηση των θανάτων σε ασθενείς με καρκίνο που δεν διαγνώστηκε εγκαίρως λόγω των περιοριστικών μέτρων, οι θάνατοι από εμφράγματα και εγκεφαλικά σε ανθρώπους που δεν κατάφεραν να βρεθούν στο νοσοκομείο έγκαιρα ή φοβήθηκαν να πάνε λόγω του κορονοϊού, τα προβλήματα που θα εκδηλώσουν τα παιδιά που παρέμειναν χωρίς φυσική παρουσία στην τάξη κ.ά. Και φυσικά, όλα αυτά πρέπει να συσχετιστούν με τους νεκρούς από τη λοίμωξη Covid-19.
Απαιτούνται τουλάχιστον δύο χρόνια από τη λήξη της πανδημίας, ώστε οι ειδικοί να μπορέσουν να υπολογίσουν ποια χώρα έκανε την καλύτερη διαχείριση, όπως αναφέρει η Telegraph.
Το πρόβλημα με τα lockdowns είναι ότι κανείς δεν κοιτάζει τη συνολική δομή της κοινωνίας, καθώς οι επιστημονικές ομάδες που αποφασίζουν, επικεντρώνονται στην περιστολή του επιδημιολογικού φορτίου. Αυτό είναι κάτι που έχει παραδεχθεί και η ομάδα του καθηγητή Νιλ Φέργκιουσον, από το Imperial College του Λονδίνου. «Οταν αποφασίζουμε για μέτρα, δεν λαμβάνουμε υπόψη το ευρύτερο κοινωνικό και οικονομικό κόστος», είχε σχολιάσει ο καθηγητής.
Με μέτρα ή χωρίς μέτρα;
Καθώς η Σουηδία έχει καταργήσει και πάλι ακόμη και τα τελευταία, ήπια, περιοριστικά μέτρα που είχε λάβει, εμφανίζει έναν από τους χαμηλότερους αριθμούς θανάτων στην Ευρώπη. Το ποσοστό νεκρών από Covid-19 είναι 1.635 ανά ένα εκατομμύριο κατοίκους, ενώ στη Βρετανία είναι 2.335 και στην Ελλάδα 2.410 ανά ένα εκατομμύριο κατοίκους. Στην Ουγγαρία το ποσοστό αυτό είναι 2.019, στη Βουλγαρία 5.067, και την Πορτογαλία 2.041.
Οπως φαίνεται στον πίνακα 1, η Σουηδία (με πληθυσμό 10,35 εκατομμύρια), που έχει σχεδόν τον ίδιο πληθυσμό με τη χώρα μας, είχε την 1η Οκτωβρίου 14.868 νεκρούς και η Ελλάδα 14.860. Ωστόσο, στις 15 Φεβρουαρίου, όπως φαίνεται στον πίνακα 2, οι νεκροί στην Ελλάδα έφτασαν τους 24.917 (επιπλέον 10.057) και στη Σουηδία μόλις τους 16.579 (επιπλέον 1.711).
Στο ίδιο πλαίσιο, και άλλες χώρες με παρόμοιο πληθυσμό (10,31 εκατ.), όπως η Πορτογαλία, η οποία μάλιστα κατέχει το παγκόσμιο ρεκόρ στους εμβολιασμούς (93,1% του γενικού πληθυσμού), είχε στις αρχές Οκτωβρίου 17.979 νεκρούς και στις 15 Φεβρουαρίου 20.620 (επιπλέον 2.641), η Ουγγαρία (με 9,75 εκατ. πληθυσμό) είχε 20.969 νεκρούς τον Οκτώβριο και στις 15 Φεβρουαρίου 42.757 (επιπλέον 21.788 νεκροί). Από την πλευρά της η Βουλγαρία (με πληθυσμό 7 εκατ.), είχε την 1η Οκτωβρίου 20.969 νεκρούς και στις 15 Φεβρουαρίου 34.686 (επιπλέον 13.717).
Σήμερα, με σχεδόν ίδια εμβολιαστική κάλυψη, η Ελλάδα έχει συνολικά 25.095 νεκρούς και η Σουηδία 16.733. Κάτι που δείχνει ξεκάθαρα ότι τα εμβόλια δεν είναι από μόνα τους πανάκεια για να σωθούν ανθρώπινες ζωές.
Δεδομένου ότι ο απολογισμός των θανάτων στη Σουηδία είναι σχεδόν στα ίδια επίπεδα από την αρχή της πανδημίας μέχρι και τον Οκτώβριο, είναι δύσκολο να υποστηρίξει κάποιος ότι υπάρχει κάποια δημογραφική δύναμη που προκάλεσε αυτή τη διαφορά, πόσο μάλλον όταν και οι καιρικές συνθήκες στην Ελλάδα δεν επέτρεπαν την ευρεία εξάπλωση του κορονοϊού όπως στη Σουηδία, όπου καταγράφονταν πολύ πιο χαμηλές θερμοκρασίες από τη χώρα μας.
Στη Σουηδία, πάλι, τα περιοριστικά μέτρα που είχαν ληφθεί για κάποιες εβδομάδες αφορούσαν την τήρηση των κανόνων κοινωνικής απόστασης στα μπαρ και τα εστιατόρια, τα οποία έκλειναν στις 8.30 το βράδυ (υπό κανονικές συνθήκες κλείνουν στις 11.00).
Για μερικές εβδομάδες, όπως γράφει η Telegraph, είχαν γίνει και πάλι υποχρεωτικά τα πιστοποιητικά ανοσίας για την είσοδο σε κλειστούς χώρους. Αλλά μέχρις εκεί.
Αυτό, όμως, που δεν μπορεί κανένα στατιστικό στοιχείο να αποδώσει, είναι το πόσο προσεκτικοί είναι οι Σουηδοί και πόσο εφαρμόζουν κατά γράμμα αυτό που τους συμβουλεύει η κυβέρνηση. Σε αντίθεση, βέβαια με εμάς τους Ελληνες, που όπως αποδεικνύεται από τα πρόστιμα σε καταστήματα, σε κορονοπάρτι, αλλά και από πολίτες που αρνούνται να φορέσουν τη μάσκα ακόμη και σε χώρους όπως τα μέσα μαζικής μεταφοράς, αλλά και στον δρόμο, δεν έχουμε καθόλου καλή σχέση με το νόμο και τον σεβασμό προς το διπλανό μας. Είναι άλλωστε κάτι που έχουμε αποδείξει και με το κάπνισμα, καθώς είμαστε από τις τελευταίες χώρες του κόσμου που δεν εφαρμόζουμε πλήρως τον νόμο.
Παράλληλα, το καλοκαίρι του 2021, έρευνα είχε δείξει ότι το ποσοστό των Σουηδών που εργάζονταν από το σπίτι ήταν το υψηλότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα της Ευρώπης, κάτι που είχε διατηρήσει τα κρούσματα σε πολύ χαμηλά επίπεδα.
Η έλλειψη αυστηρών κανόνων επέβαλε στους πολίτες να χρησιμοποιήσουν την κρίση τους και να βάλουν πάνω από όλα την ατομική ευθύνη, ελαχιστοποιώντας παράλληλα την οικονομική και κοινωνική ζημιά της πανδημίας.
Ετσι, το ΑΕΠ της Σουηδίας μειώθηκε κατά 2,9% το 2020, ενώ στην Ελλάδα η ύφεση διαμορφώθηκε στο 8,2%.
Τα σχολεία στη Σουηδία συνέχισαν να λειτουργούν παντού, δίχως οι μαθητές να είναι υποχρεωμένοι να φορούν μάσκα προστασίας, ενώ στην Ελλάδα όπως και σε πολλές άλλες χώρες της Ευρώπης πηγαίνουν στο σχολείο μόνο με μάσκα.
Βέβαια, για τους θανάτους μπορεί να ευθύνονται δεκάδες ακόμη παράγοντες, είτε από την πλευρά των πολιτών, όπως είναι η παχυσαρκία, το κάπνισμα και τα υποκείμενα νοσήματα, ή από την πλευρά της πολιτείας, καθώς το Σύστημα Υγείας της Σουηδίας είναι από τα καλύτερα στον κόσμο, ενώ στην Ελλάδα η μεγάλη αύξηση των θανάτων συνέπεσε και χρονικά με την απομάκρυνση 4.500 υγειονομικών, οι οποίοι αρνούνταν να εμβολιαστούν, από το ήδη καταπονημένο και οριακό Εθνικό Σύστημα Υγείας.
Παρ’ όλα αυτά, η Σουηδία δεν θα γιορτάσει κάποια νίκη, καθώς καμία χώρα δεν ήταν προετοιμασμένη για την πανδημία, που βεβαίως δεν έχει ακόμη τελειώσει. Και όπως θα έλεγε ο Τέγκνελ, είναι ακόμα πολύ νωρίς να πούμε ποιος κέρδισε και ποιος όχι.