«Ο άνθρωπος είναι ένα κοινωνικό ζώο. Ζει εάν έχει σχέσεις. Στο σπίτι, με το smart working, θα καταστεί μέρος εκείνου του συνόλου από μοναξιές που θα δουν τις εργασιακές ικανότητές τους να διευρύνονται και όλες τις υπόλοιπες να περιορίζονται. Θα έχουν μια αλλοιωμένη αντίληψη του ρόλου τους, δεν θα μπορούν να ανταποκριθούν συνδικαλιστικά, εάν οι ρυθμοί, η ποιότητα, ο όγκος εργασίας δεν ανταποκρίνονται στη σύμβαση εργασίας. Τo smart working εμφανίστηκε πριν από δεκαετίες και μας καθιστά υπερβολικά διαθέσιμους», υποστηρίζει ο Αντονέλο Πετρίλο, καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Suor Orsola Benincasa της Νάπολης.
Εν μέσω του δεύτερου κύματος της πανδημίας, o ιταλός πανεπιστημιακός εγκατέλειψε και αυτός την πόλη και μετέβη στην εξοχή, όπου διεξάγει ένα κοινωνικό πείραμα με πειραματόζωο τον ίδιο, για να διαπιστώσει τι κερδίζει και τι χάνει, δουλεύοντας κυρίως από το σπίτι.
«Ζω γαλήνια, μέσα στο δάσος. Μακριά από την απειλή του ιού και τον μητροπολιτικό σαματά. Αλλά το smart working, το οποίο μου παρέχει τη δυνατότητα να ζω όπου έχω επιλέξει, με απομακρύνει από το πανεπιστήμιο, από τους φοιτητές και τους συναδέλφους μου», ανέφερε, συνομιλώντας με τον Αντονέλο Καποράλε, δημοσιογράφο της εφημερίδας Il Fatto Quotidiano.
Ο Πετρίλο θεωρεί ότι η μετεγκατάσταση των ανθρώπων από τις πόλεις σε περιοχές εκτός των αστικών κέντρων αποτελεί ένα φαινόμενο «με τεράστιο αντίκτυπο στη ζωή μας, στις εργασιακές συνθήκες, στα επίπεδα της δημοκρατίας». Πιστεύει επίσης πως η «κοινωνική πυραμίδα κονταίνει» και ορίζει την εργασία από το σπίτι ως ένα νέο σύνορο μεταξύ των τάξεων.
Πλέον, τις πόλεις δεν εγκαταλείπουν μόνον οι ζάπλουτοι, αλλά και τα μέλη της ανώτερης μεσαίας τάξης και όλοι όσοι έχουν τη δυνατότητα (οικονομική και εργασιακή) να αξιολογούν και να επιλέγουν πού θέλουν να ζουν. «Στην πόλη θα μείνουν μόνον οι χαμένοι. Οποιοι μπορούν θα απομακρυνθούν, σε εξοχές, σε χωριά», σημείωσε ο δημοσιογράφος. «Το συμπέρασμα είναι ακραίο αλλά όχι απατηλό», συναίνεσε ο κοινωνιολόγος.
Λόγω της πανδημίας και της μερικής καθιέρωσης του αποκαλούμενου smart working, ολοένα περισσότεροι άνθρωποι μπαίνουν στον πειρασμό να εγκαταλείψουν το χάος, τη μόλυνση και το άγχος των πόλεων και να καταφύγουν στην ύπαιθρο, σκεπτόμενοι ότι εκεί θα μπορούν να συνδυάζουν εργασία και ιδιωτική ζωή, απαλλαγμένοι από χρονοβόρες αστικές διαδικασίες όπως οι αναγκαστικές μετακινήσεις, αλλά και οι αναγκαστικές συναντήσεις με τους όποιους άλλους. Ο ιταλός ειδικός προβλέπει ότι η μετανάστευση από τις πόλεις προς περιοχές εξοχικές δεν θα είναι παροδική και ότι θα συνεχιστεί και μετά το τέλος της πανδημίας.
Ομως προειδοποιεί πως «όποιος παραμείνει θα συμμορφωθεί με την κοινωνική του κατάσταση. Οποιος φύγει θα υποστεί ένα οπτικό εφέ ελευθερίας» και αυτό ισχύει και για όλους όσοι βρίσκονται στα μισά του δρόμου, για εκείνους, δηλαδή που δεν μπορούν να φύγουν από τα αστικά κέντρα, αλλά έχουν τη δυνατότητα να εργάζονται από τα σπίτια τους.
Η ψευδαίσθηση ελευθερίας αφορά καταρχάς τη δυνατότητα επιτυχούς συνδυασμού εργασίας και οικογενειακής – προσωπικής ζωής. «Αυτό είναι το οπτικό εφέ. Περισσότερο στο σπίτι, περισσότερο στην οικογένεια, αλλά περισσότερο και στη δουλειά, περισσότερο συνδεδεμένοι και όντας πιο μόνοι και περισσότερο απροστάτευτοι. Αυτή η συνθήκη ευνοεί αναμφίβολα το κεφάλαιο», εξηγεί ο Αντονέλο Πετρίλο, προτρέποντας τον συνομιλητή του να λάβει υπόψη το στυλό με το οποίο γράφει.
«Πριν, το στυλό και όλα τα εργαλεία της δουλειάς σας (γραφική ύλη, εκτυπωτές κ.τλ.) τα βρίσκατε στο γραφείο σας στην εφημερίδα. Τώρα τα προμηθεύεστε εσείς. Πολλαπλασιάστε αυτό επί νι. Και μετά πολλαπλασιάστε την ενέργεια που καταναλώνετε και η επιχείρηση εξοικονομεί. Τον χώρο που εσείς καταλαμβάνετε και η επιχείρηση περιορίζει», σημείωσε.
Οσον αφορά την ελευθερία επιλογής του τόπου διαμονής και εργασίας, όλοι όσοι επιλέξουν να εγκαταλείψουν τις πόλεις θα πρέπει να έχουν κατά νου ότι «οι πόλεις είναι τόποι ελευθερίας και πολιτισμικής ανάπτυξης. Το θέατρο, ο κινηματογράφος, η πλατεία, η συνάντηση με τους άλλους, η αντιπαράθεση με τους άλλους. Η πολιτική. Οι ιδεολογικοί δίαυλοι έχουν εξαφανιστεί, απομένουν μόνον τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης».
Ανεξάρτητα ωστόσο από το εάν θα αδειάσουν τα μεγάλα αστικά κέντρα και θα γεμίσει ξαφνικά η ύπαιθρος με επαγγελματίες κάθε λογής, ο Πετρίλο σκιαγραφεί τον ταξικό διαχωρισμό στη μετά Covid εποχή ως εξής: «Οποιος δεν μπορεί να εργαστεί από το σπίτι, θα πρέπει να συνεχίσει πηγαινοέρχεται, πάνω-κάτω με το ποδήλατο, τη μοτοσικλέτα, το μετρό ή το φορτηγό. Οποιος μπορεί να εργαστεί μέσω smart working θα παραμείνει ακίνητος. Εύπορος, αλλά ακινητοποιημένος στην αυλή του σπιτιού του».