Δεν υπάρχει καλύτερο παράδειγμα από την παγκόσμια επιχείρηση αντιμετώπισης του κορονοϊού, για να γίνει κατανοητό πόσο δύσκολα μπορεί να δημιουργηθεί ένα φάρμακο για οποιαδήποτε ασθένεια.
Νέες αποτελεσματικές θεραπείες για την Covid δεν είναι ευρέως διαθέσιμες, ούτε και έχουν εγκριθεί στην Ευρώπη, ενώ αντιθέτως τα εμβόλια έχουν ξεκινήσει να γίνονται στον γενικό πληθυσμό, γράφει η Telegraph.
Μόνο ένα στα 1.000 μόρια που θα αναγνωριστούν ως δυνητικές θεραπείες θα περάσει στο στάδιο κλινικών δοκιμών. Από εκεί και πέρα απαιτούνται πέντε χρόνια κλινικών δοκιμών για να πάρει έγκριση ως φάρμακο και να είναι διαθέσιμο σε ασθενείς. Αν βέβαια πετύχει…
Για κάθε μόριο που θα πάρει έγκριση, έχουν περάσει περίπου δέκα χρόνια από την ημέρα αναγνώρισής του ως πιθανή θεραπεία και το κόστος του έχει φτάσει περίπου στα 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ.
Αυτά με τις κλασικές, σύγχρονες μεθόδους της φαρμακολογίας και της χημείας. Ωστόσο, κάτι φαίνεται ότι πρόκειται να αλλάξει στο όχι και πολύ μακρινό μέλλον…
Πέρυσι, μία εταιρεία με έδρα τη Βρετανία που αναπτύσσει λογισμικό εκμάθησης, δηλαδή έναν τύπο τεχνητής νοημοσύνης, η Exscientia, έγινε η πρώτη στην ιστορία που δημιούργησε από υπολογιστή ένα μόριο, το οποίο ακολούθως μετατράπηκε σε δραστική ουσία και τώρα βρίσκεται στο στάδιο κλινικών δοκιμών για την αντιμετώπιση της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής (εδώ).
Το DSP-1181, όπως είναι η ονομασία του, είναι ένας υποψήφιος ρυθμιστής της σεροτονίνης, μιας χημικής ουσίας που παράγει φυσιολογικά ο εγκέφαλος και αποκαλείται η ορμόνη της ευτυχίας.
Και ενώ ένα μόριο που είχε επιλεχθεί από ανθρώπινο μυαλό θα απαιτούσε τουλάχιστον πέντε χρόνια για να περάσει στο στάδιο των κλινικών δοκιμών, ο ηλεκτρονικός εγκέφαλος τα κατάφερε σε μόλις 12 μήνες.
«Αφήνουμε τους αλγόριθμους να δημιουργούν τις χημικές ενώσεις, αλλάζοντας ουσιαστικά τη σχέση μεταξύ σχεδιαστών φαρμάκων, χημικών και τεχνολογίας», εξηγεί στη Telegraph ο Αντριου Χόπκινς, διευθύνων σύμβουλος της νεόφυτης Exscientia.
Οι άνθρωποι, διευκρινίζει, εξακολουθούν να διαδραματίζουν τον βασικό ρόλο και το σύστημα τεχνητής νοημοσύνης που ονομάζεται Κένταυρος (Centaur) έρχεται να το αποδείξει.
Σε μερικές εβδομάδες, λέει ο Χόπκινς, η εταιρεία θα ξεκινήσει τις κλινικές δοκιμές και του δεύτερου φαρμάκου που σχεδιάστηκε από κομπιούτερ. Χωρίς να αποκαλύπτει περισσότερες λεπτομέρειες, ο χρόνος ανακάλυψης του δεύτερου φαρμάκου μειώθηκε από 5 χρόνια σε οκτώ έως 14 μήνες.
Τέτοιου τύπου μείωση του χρόνου είναι δυνατή, διότι ο Κένταυρος βοηθά να περιοριστεί το πεδίο των πιθανών φαρμάκων που τελικά θα είναι αποτελεσματικά.
«Αντί να δοκιμάζουμε ενώσεις που βασίζονται σε χιλιάδες μόρια, οι αλγόριθμοι της Exscientia εστιάζουν σε αυτά που έχουν πιθανότητα να επιτύχουν, δηλαδή να είναι αποτελεσματικά. Εχουμε βρει δραστική ουσία μεταξύ λιγότερων από 200 υποψήφιων μορίων», σχολιάζει ο ίδιος.
Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι η Exscientia είναι μία από τις 37 εταιρείες και ιδρύματα που επιλέχθηκαν για το πρόγραμμα Corona Accelerated R&D Europe (Επιτάχυνση Ερευνας και Ανάπτυξης για τον Κορονοϊό στην Ευρώπη), μία κοινοπραξία που αναζητά θεραπείες για την Covid.
Νέος τύπος φαρμάκου για τον κορονοϊό
Σύμφωνα με τον Χόπκινς, ήδη υπάρχουν υποψήφια φάρμακα που επιτίθενται στο βασικό ένζυμο της Covid. Παράλληλα, αποκαλύπτει μία φιλοδοξία του η οποία προχωρά με γρήγορους ρυθμούς, την ανάπτυξη φαρμάκων που θα είναι αποτελεσματικά σε όλους τους κορονοϊούς.
«Τα τελευταία 20 χρόνια είχαμε τρεις πανδημίες με κορονοϊούς, του Sars, του Mers και του Sars-Cov-2. Αυτό που χρειαζόμαστε τώρα είναι νέοι πανκορονιακοί παράγοντες, διότι ακόμη και μία μικρή μετάλλαξη μπορεί να αποδείξει ότι τα εμβόλια δεν είναι αποτελεσματικά. Χρειαζόμαστε ένα οπλοστάσιο για τον επόμενο κορονοϊό που μπορεί να έρθει στο μέλλον. Και είναι σημαντικό να είμαστε προετοιμασμένοι, διότι τώρα, όλα έχουν διαρκέσει πολύ περισσότερο από αυτό που ελπίζαμε», καταλήγει ο ίδιος.
Κρίσιμο σημείο
Τώρα, η έρευνά του θα επεκταθεί από τα μόρια-στόχους και θα προσπαθήσει να προβλέψει ποια από αυτά έχουν χαμηλή τοξικότητα ανεκτή στον άνθρωπο.
Κι αυτό διότι πολλά φάρμακα φαίνεται να είναι αποτελεσματικά στα τρωκτικά, αλλά στις κλινικές μελέτες που ακολουθούν στους ανθρώπους αποδεικνύονται τοξικά. Ως εκ τούτου, πολλές κλινικές δοκιμές με υποσχόμενα φάρμακα σταματούν λίγο πριν από την έγκρισή τους και αφότου έχουν διανύσει τεράστιο δρόμο και έχουν επενδυθεί πολλά δισεκατομμύρια ευρώ.
Ο ίδιος υποστηρίζει ότι τα πάντα μπορούν να βελτιωθούν με την τεχνητή νοημοσύνη. «Οι εταιρείες του κλάδου στο μέλλον θα συνδυάζουν τη φαρμακευτική τεχνολογία με τις δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης. Και μπορεί αυτή τη στιγμή να είμαστε η μόνη εταιρεία που φάρμακό της βρίσκεται σε στάδιο κλινικών δοκιμών, όμως εκτιμώ ότι μέχρι το τέλος της δεκαετίας, όλα τα φάρμακα που θα εγκρίνονται θα έχουν σχεδιαστεί από συστήματα τεχνητής νοημοσύνης», καταλήγει ο ίδιος.