Σε σοβαρές επισημάνσεις για τη μη ορθολογική διάθεση ευρωπαϊκών κονδυλίων στον τομέα της μεταφοράς προσφύγων και μεταναστών όσο και για τη στέγασή τους προχωρά ένα από τα πλέον δραστήρια μέλη της κοινότητας των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, ο Επαμεινώνδας Φαρμάκης, συνιδρυτής και γενικός διευθυντής της HumanRights360. Οι καταγγελίες αυτές γίνονται σε συνέχεια των αποκαλύψεων του Protagon για τα συσσίτια και συγκεκριμένα για τις συστηματικές αποκλίσεις ανάμεσα στις διακηρυσσόμενες ποσότητες φαγητού με απευθείας αναθέσεις και στον αριθμό των φιλοξενουμένων στα hot spots.
Οπως λέει στο Protagon ο κ. Φαρμάκης, στο θέμα της μεταφοράς των προσφύγων υπάρχουν πληροφορίες για αποκλίσεις της τάξεως 500%-600% σε σχέση με τον αριθμό προσφύγων και μεταναστών που είχαν καταγραφεί από την Ύπατη Αρμοστεία στο νησί της Σάμου.«Μας ενημερώνουν για ναυλώσεις με πληθυσμούς 5.000 και 6.000 ατόμων, ενώ στο συγκεκριμένο νησί, στη Σάμο, υπήρχαν κάτω από 1.000 πρόσφυγες και μετανάστες. Οπότε δεν ξέρουμε τι γίνεται…»
-Δηλαδή υπάρχει σύμβαση στη Σάμο που κάνει λόγο για μεταφορά 5.000-6.000 ατόμων ενώ στο νησί βρίσκονται 1.000;
«Ναι, σύμφωνα με πληροφορίες, το 2018, Ιούλιο και Αύγουστο, τα νούμερα των μεταφορών δεν ανταποκρίνονται στον αριθμό των ατόμων που έφθαναν στο νησί. Μεγάλος όγκος μεταφορών υπήρχε παλαιότερα, το 2015, που είχαμε τις μεγάλες ροές, ειδικά στη Λέσβο όπου οι αποστάσεις ήταν μεγάλες».
Σημειώνεται ότι τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 2018 οι προσφυγικές ροές ήταν πολύ μειωμένες σε σχέση με τα δεδομένα του 2015. «Αυτό που έκαναν στο υπουργείο Άμυνας ήταν το εξής: χρησιμοποιούσαν έναν κωδικό με την ονομασία «σίτιση» ή «μεταφορές». Εκεί μέσα λοιπόν αναφέρονται οι συνολικές μεταφορές για κάποια περίοδο – δεν υπάρχει κάποια διαφοροποίηση ότι αυτές είναι μεταφορές προσφύγων ή μεταφορές προσωπικού, στρατιωτών δηλαδή. Οπότε είναι πάρα πολύ δύσκολο να καταλάβεις και να καταλήξεις σε συμπεράσματα. Μας έλεγαν από το υπουργείο ότι μετά βέβαια έπαιρναν τις αντίστοιχες συμβάσεις –που δεν μας έλεγαν ποιες ήταν- και τα έξοδα που είχαν γίνει τα “χρέωναν” στις ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις», αναφέρει ο κ. Φαρμάκης.
Kαι στον τομέα της στέγασης όμως εμφανίζονται διάφορα παράδοξα, κατά τον συνιδρυτή της HumanRights360: «Σύμφωνα με πληροφορίες, βλέπουμε τιμές δωματίου 100 ευρώ την ημέρα, στη μέση του πουθενά, και μπορούμε –χωρίς να ξέρουμε όλα τα στοιχεία- να υποθέσουμε ότι υπάρχει μη ορθή διάθεση κονδυλίου».
-Έχετε εντοπίσει τέτοια περίπτωση ξενοδοχείου;
«Σε μακρινή παραλιακή περιοχή της Αττικής, χρέωναν από 80 έως 100 ευρώ την ημέρα το δωμάτιο».
-Off season;
«Ναι»
-Ενώ συνήθως οι τιμές σε τι επίπεδα κυμαίνονταν;
«Στα σαράντα με πενήντα ευρώ, μας έχουν πει. Δεν υπάρχει κάποιο σχέδιο όταν βάζεις 600 πρόσφυγες τόσο μακριά. Δεν υπάρχει κάποια λογική σε αυτό… Ούτε είναι κοντά σε υποδομές, ούτε κοντά στην Υπηρεσία Ασύλου ή σε ΚΕΠ. Δεν έχει νόημα κατά τη γνώμη μου να βάζεις σε ένα ξενοδοχείο τον χειμώνα τόσο μακριά από την Αθήνα πρόσφυγες. Επίσης, θεωρητικά αυτό ίσχυε στην αρχή της κρίσης, όταν το σχέδιο ήταν ότι οι πρόσφυγες και μετανάστες θα έμεναν σε ξενοδοχεία στην Ελλάδα μερικές εβδομάδες ή δύο με τρεις μήνες έως ότου συνεχίσουν στο εξωτερικό. Στο εξωτερικό πήγε ένας πολύ μικρός αριθμός προσφύγων και μεταναστών. Χωρίς να είμαι ειδικός σε θέματα στέγασης, το ερώτημα που τίθεται για εμένα είναι: δεν θα μπορούσαν οι δήμοι και η κυβέρνηση να έχουν ένα σχέδιο κοινωνικής κατοικίας με όλα αυτά τα κονδύλια που ήταν διαθέσιμα; Δηλαδή να αγοράζονται ή να ενοικιάζονται διαμερίσματα, να ανακαινίζονται και να προορίζονται για ευάλωτους πληθυσμούς γενικότερα και ειδικότερα αυτή την περίοδο για πρόσφυγες και μετανάστες;»
-Μέσα σε όλο αυτό το σύστημα, εσείς που έχετε ασχοληθεί, βλέπετε κάποιον κεντρικό σχεδιασμό;
«Mέχρι σήμερα δεν έχουμε δει έναν κεντρικό σχεδιασμό, αλλά μία αντιμετώπιση του θέματος ξεχωριστά σε κάθε Υπουργείο, όπως το Υπ. Αμύνης και το Υπ. Μεταναστευτικής Πολιτικής παλαιότερα η οποία δεν ευνοεί την ορθή και ορθολογική αντιμετώπιση της κατάστασης».
Πεταμένες μερίδες, ανύπαρκτοι έλεγχοι
Στη HumanRights360, όπως εξηγεί ο κ. Φαρμάκης, εξετάστηκε και το θέμα της σίτισης των προσφύγων («που έχετε καλύψει με δημοσιογραφική έρευνα στο Protagon και με την οποία συμφωνούμε απολύτως»).
Στην έρευνά του για το θέμα της σίτισης το Protagon είχε εντοπίσει περισσότερες από 420 προκηρύξεις για απευθείας αναθέσεις με διαπραγμάτευση και συνέκρινε τις προκηρυσσόμενες ποσότητες φαγητού με στοιχεία για τον αριθμό φιλοξενουμένων από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες. Οι αποκλίσεις που βρέθηκαν σε μία περίπτωση άγγιζαν το 400%, ενώ σε αρκετές το 50-100%.
«Στη σίτιση ακόμα και σήμερα στη Λέσβο δαπανώνται μισό εκατομμύριο ευρώ το δεκαπενθήμερο. Ο αριθμός των φιλοξενουμένων σήμερα είναι πολύ μεγαλύτερος από ό,τι την περίοδο 2017-2018. Όμως το ποσό είναι σταθερό. Και εκεί είναι το πρόβλημα», αναφέρει ο κ. Φαρμάκης.
Αλλά δεν είναι μόνον αυτό: σε πρόσφατη επίσκεψη των ανθρώπων της οργάνωσης στη Σάμο βρέθηκαν μερίδες φαγητού πεταμένες. «Κατ’ αρχάς φαίνονται αλλοιωμένες κατά κάποιον τρόπο, και πρόκειται για μερίδα που κοστολογείται με 5,01 ευρώ εκάστη. Είτε είναι κοτόπουλο είτε κάτι άλλο, το οποίο δεν τρώγεται, φαίνεται μουχλιασμένο, πεταμένο. Δεν μπορεί να πει κανείς ότι μπορεί να ξοδευτεί ένα τέτοιο ποσό για μία τέτοια μερίδα. Είναι δυσανάλογο το ποσό…».
Οσο για τους υγιειονομικούς ελέγχους, ο κ. Φαρμάκης δηλώνει ότι παρά το γεγονός ότι υπάρχουν πολύ αυστηροί κανόνες για την ποιότητα του φαγητού, δεν γνωρίζει εάν διεξάγονται πραγματικά επιτόπιοι έλεγχοι. «Απ’ ό,τι μας λένε στα νησιά εδώ και δύο χρόνια τουλάχιστον ουδείς έχει δει να γίνεται κάποιος επιτόπιος έλεγχος της ποιότητας, για παράδειγμα να γίνεται η διανομή του φαγητού και να παρευρίσκεται κάποιο κλιμάκιο είτε από το υπουργείο Υγείας είτε από κάπου αλλού».