Η πεθερά είναι μια φιγούρα που διατηρείται αγέρωχη ανά τους αιώνες, ρίχνοντας τη βαριά σκιά της επάνω σε κάθε νύφη που έκανε το λάθος να παντρευτεί τον γιόκα της.
Η πεθερά είναι ένας ρόλος από μόνη της στην πραγματική ζωή και στο μυαλό μας έρχονται αρκετές «πεθερές» που έκαναν καριέρα στις μεγάλες και στις μικρές οθόνες.
Από τις τηλεοπτικές «Επτά θανάσιμες πεθερές» μέχρι τη Μαίρη Μεταξά και τον «γιο» της Κώστα Βουτσά – τόσο «Στο Ανθρωπάκι», όσο και στη «Νύχτα γάμου».
Αξέχαστες ατάκες μέσα από τις οποίες περιγράφεται η σχέση του μαμάκια υιού με την απόλυτη γυναίκα -τη μητέρα του- όσο και η σχέση νύφης-πεθεράς. Φυσικά και υπάρχουν κι άλλες, πολλές ταινίες, τόσο ελληνικές, όσο και από τον διεθνή κινηματογράφο, που καταδεικνύουν την αιώνια μάχη διεκδίκησης του πολυπόθητου γιου-συζύγου, κατά την οποία οι δύο γυναίκες της ζωής του «κονταροχτυπιούνται» για το ποια από τις δύο θα «επιβιώσει» στη ζωή του.
Ολοι μας γελάσαμε με αυτές τις σκηνές, αλλά πολλοί -ταυτόχρονα- προβληματίστηκαν: για ποιον λόγο υπάρχει προαιώνια εχθρότητα ανάμεσα σε αυτές τις δύο τόσο σημαντικές γυναίκες στη ζωή του άνδρα; Από τη στιγμή, μάλιστα, που πρόκειται για δύο γυναίκες οι οποίες δεν έχουν κοινούς ρόλους.
Εάν το πάρουμε επιστημονικά, μία έρευνα έδειξε ότι μία στις τέσσερις γυναίκες είχε αισθήματα συμπάθειας για την πεθερά της. Αυτό, όμως, το πολύ μακρινό 1954. Βάσει των σημερινών δεδομένων, μια νεότερη έρευνα -διήρκεσε, περίπου, 20 χρόνια- που διενήργησε το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δύο στις τρεις γυναίκες όχι μόνο έχουν προβλήματα με την πεθερά τους, αλλά και υποφέρουν από την ένταση λόγω της αντιζηλίας που υπάρχει ανάμεσά τους. Αυτό δεν συμβαίνει μόνο στις ανθρώπινες κοινωνίες, έχουν κάνουν έρευνες ακόμα και σε χιμπατζήδες και κάπου εκεί μπήκε και η θεωρία της εξέλιξης. Οπου σε κάποια άλλη έρευνα όλα, ίσως, οφείλονται στο γεγονός ότι οι πεθερές περνούν εμμηνόπαυση, με όλα τα συμπαρομαρτούντα, και έτσι όλα εξηγούνται. Εξηγούνται, αλλά δεν δικαιολογούνται.
Η δρ Τέρι Απτερ, ψυχολόγος στο Newnham College του Κέιμπριτζ, που πραγματοποίησε μια άλλη έρευνα, κατέληξε στα ακόλουθα: «Η σύγκρουση προκύπτει συχνά από την παραδοχή ότι η καθεμία κατακρίνει ή υπονομεύει την άλλη γυναίκα. Αυτή η αμοιβαία ανησυχία μπορεί να έχει να κάνει λιγότερο με την πραγματική στάση και συμπεριφορά των δύο γυναικών και πολύ περισσότερο με κάποια επίμονα γυναικεία στερεότυπα που λίγες από εμάς καταφέρνουν να αποτινάξουν εντελώς».
Η ίδια, κυκλοφόρησε το 2009 ένα βιβλίο -έπειτα από τόση έρευνα για το σχετικό θέμα- σε ΗΠΑ και Βρετανία, το «What Do You Want From Me?». Τι θες από εμένα, πεθερά; Τεράστια ερώτηση. Περίπου το 60 τοις εκατό των παντρεμένων γυναικών (αλλά μόνο το 15 τοις εκατό των παντρεμένων ανδρών) δηλώνουν ότι υπέστησαν στρες λόγω της μητέρας του συζύγου τους. Η ψυχολόγος επισημαίνει ότι περισσότερο από το 60% των γυναικών θεωρούν ότι η τριβή με τις πεθερές τούς προκαλεί όχι μόνο μακροπρόθεσμα στρες, αλλά και διαρκείς πονοκεφάλους. Και προτού κάνετε την αναγωγή, και τη σύγκριση με δικά σας γεγονότα, θα τονίσουμε ότι τα παραπάνω ποσοστά δεν αφορούν στον ελληνικό πληθυσμό. Θα μου πεις, «και πόση απόκλιση μπορεί να έχουν;». Πιθανώς, όχι αρκετή.
Αυτό συμβαίνει επειδή ο ρόλος της πεθεράς δεν χρειάζεται μετάφραση ή διαβατήριο, η γλώσσα των πεθερών είναι κοινή ανά τον κόσμο, με τα ίδια χαρακτηριστικά. Ο άνδρας-γιος, όσο ανεξάρτητος και να είναι, μεγαλώνει από μία μάνα που τον βάζει στη ζωή της κυρίαρχο και ως σημείο αναφοράς – το λεγόμενο και «Οιδιπόδειο σύνδρομο». Φέρτε στο μυαλό σας το τι συμβαίνει σε έναν κλάσικ ελληνικό γάμο: η μάνα τού γαμπρού κλαίει με λυγμούς που χάνει τον κανακάρη της από μία άλλη γυναίκα η οποία τής τον παίρνει μακριά, «και πώς θα τον φροντίζει;», «και τι θα του μαγειρεύει;», «και πώς τον προσέχει;», «καμία γυναίκα δεν μπορεί να αγαπήσει τον γιο μου καλύτερα από εμένα» κ.λπ. Μη μας πείτε ότι δεν έχετε δει τέτοιες καταστάσεις στη χώρα μας. Εδώ, λοιπόν, γεννιέται η αντιπάθεια με τη σκέψη-φόβο της μάνας ότι χάνει τον πρωταρχικό ρόλο στη ζωή τού γιου της, χάνει τα πρωτεία και -επειδή βιώνει εξαιρετικά βαριά αυτή την απώλεια- μετατρέπεται σε πεθερά. Σκληρή και επικριτική η πιο καλή περίπτωση, κακιά πεθερά η χειρότερη.
Μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας, αυτό το στερεότυπο υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχει ανάμεσά μας. Πώς μπορεί να αλλάξει; Βάσει έρευνας που πραγματοποιήθηκε στην Ιταλία, οι πιθανότητες να κρατήσει ένας γάμος αυξάνονται με βάση το πόσα χιλιόμετρα χωρίζουν το ζευγάρι από τα πεθερικά τους. Δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός πως τα ιταλικά δικαστήρια αναγνωρίζουν σε μια σύζυγο το δικαίωμα να ζητήσει διαζύγιο αν ο σύζυγός της δεν αποτρέψει την εισβολή της μητέρας του στο σπίτι του ζευγαριού. Μια άλλη έρευνα, ιαπωνική αυτή τη φορά, κατέδειξε ότι οι νύφες που υπηρετούν τις πεθερές τους μέχρι να πεθάνουν έχουν δύο με τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες να βιώσουν κάποιο πρόβλημα στο κυκλοφορικό τους σύστημα και τρεις με πέντε φορές συμπτώματα κατάθλιψης. Και αυτό, εννοείται, δεν αφορά μόνο τις γιαπωνέζες νύφες, αλλά κάθε εθνικότητας.
Η Τέρι Απτερ δίνει και συμβουλές σε νύφες, προκειμένου να αναπτυχθεί μια καλή και οριοθετημένη σχέση με την πεθερά, για να διαφυλαχτεί η νέα οικογένεια. Θυμηθείτε, υποστηρίζει η ψυχολόγος, πως η συγκεκριμένη κυρία είναι, απλώς, η μητέρα του και ότι είχε πρωταρχικό ρόλο στη ζωή του συζύγου σας. Ετσι, βάλτε τα όριά σας, δείξτε της, ευγενικά, μέχρι πού μπορεί να φτάσει η ακτίνα δράσης της. Το πιο βασικό από όλα, είναι να μην προσπαθήσετε να την ανταγωνιστείτε. Ας πιστεύει ότι μαγειρεύει καλύτερα από εσάς ή ότι κάνει καλύτερη τσάκιση από εσάς στα πουκάμισά του. Εσείς, πρέπει να τα κάνετε όλα αυτά όσο καλύτερα μπορείτε, χωρίς να σας ενδιαφέρει τι θα πει η μάνα του άντρα σας.
Αν θα πιάσουν όλα αυτά; Σε κάποιες περιπτώσεις έχουν αποδώσει. Σε κάποιες άλλες, ακόμα και το Κέιμπριτζ σηκώνει τα χέρια μπροστά σε κάποιες πεθερές. Καλή τύχη να έχετε!