Οταν ο οίκος Balenciaga έβαλε μοντέλα να περπατήσουν σε ένα δυστοπικό σκηνικό γεμάτο λάσπη στο Παρίσι, μόλις λίγους μήνες πριν, όλοι μιλούσαμε για μια εικαστική τοποθέτηση με συμβολισμούς. Ο Ντέμνα Γκβασάλια, καλλιτεχνικός διευθυντής του οίκου, πήρε τα εύσημα για την ιδέα, αλλά και για την τόλμη του να κάνει μια αιχμηρή κοινωνική παρέμβαση μέσω της μόδας.
Ανοιξαν συζητήσεις, γράφτηκαν άρθρα και το TikTok γέμισε βίντεο χρηστών που μιμούνταν το περπάτημα των μοντέλων εκείνου του σόου, που ήταν μια απεικόνιση ενός ταλαιπωρημένου ανθρώπου που έχει προγραμματιστεί για μια μηχανική διαδικασία επιβίωσης. Ενα είναι σίγουρο, ότι ο Ντέμνα κατάφερε τότε να στρέψει τον παγκόσμιο προβολέα επάνω στον οίκο. Και είτε σου άρεσε είτε όχι, ήταν μια έκφανση προκλητικότητας που είχε επιχειρήματα. Ηταν εύστοχη.
Εξίσου εύστοχες ήταν και κάποιες άλλες προτάσεις του, με τις οποίες εκπροσώπησε τον οίκο από το 2015 που έγινε καλλιτεχνικός διευθυντής του. Οπως η σειρά κατεστραμμένων υποδημάτων, αξίας χιλιάδων ευρώ, με την οποία άλλοι είπαν ότι έκανε έναν συσχετισμό με τη φτώχεια, και άλλοι θεώρησαν ότι θέλησε να τρολάρει την αισθητική ενός πλούσιου καταναλωτή, ο οποίος αγοράζει ό,τι να ’ναι, αρκεί να φέρει την υπογραφή μιας γνωστής φίρμας. Ηταν προκλητικό; Ηταν. Ηταν ενοχλητικό; Για κάποιους, σίγουρα. Αλλά υπήρχε ένα έξυπνο δεύτερο κείμενο από κάτω, που τελικά το ερμήνευες υπέρ του εμπνευστή.
Αυτό λείπει από τις δύο καινούργιες καμπάνιες του οίκου. Στην πρώτη, μια σειρά πορτρέτων παιδιών, από τον φακό του ιταλού φωτογράφου Γκαμπριέλε Γκαλιμπέρτι, που κρατούν λούτρινα ακρουδάκια-τσάντες, στολισμένα με BDSM αξεσουάρ.
Στη δεύτερη καμπάνια, η οποία προωθεί τη συλλογή του οίκου για την Aνοιξη/Kαλοκαίρι του 2023, βρίσκονται σε πρώτο πλάνο αντίγραφα εγγράφων από την υπόθεση του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ κατά Γουίλιαμς, που εξέταζε κατά πόσο η νομοθεσία για την παιδική πορνογραφία περιορίζει τα δικαιώματα της ελευθερίας του λόγου. Σε μια άλλη λήψη της ίδιας καμπάνιας, στο σκηνικό έχει συμπεριληφθεί το λεύκωμα του καλλιτέχνη Μάικλ Μπόρεμανς, οι πίνακες του οποίου απεικονίζουν γυμνά νήπια και έχουν κατηγορηθεί για επικίνδυνους συνειρμούς.
Τι είχε ο Ντέμνα Γκβασάλια στο μυαλό του όταν σχεδίαζε αυτές τις δύο καμπάνιες; Η λογική λέει ότι δεν θα ήθελε να εκθέσει τον οίκο που εκπροσωπεί, φορτώνοντάς του τον λεκέ τού υποστηρικτή της παιδικής πορνογραφίας. Δυστυχώς, όμως, αυτό ακριβώς έκανε. Γιατί η ακραία προκλητική τοποθέτησή του είχε πίσω της ένα άστοχο δεύτερο κείμενο.
Φυσικά ο οίκος αντέδρασε πανικόβλητος, κατακεραυνώνοντας αρχικά την εταιρεία παραγωγής πίσω από την εν λόγω διαφημιστική καμπάνια, και τον σκηνογράφο Νικολάς Ντε Ζαρντέν, ζητώντας τους, μέσω αγωγής, αποζημίωση 25 εκατομμυρίων δολαρίων. «Καταδικάζουμε απερίφραστα την κακοποίηση παιδιών, δεν ήταν ποτέ στην πρόθεσή μας να τη συμπεριλάβουμε στη ρητορική μας. Η Balenciaga επαναλαμβάνει την ειλικρινή της συγγνώμη για την προσβολή» ανέφεραν στην απολογητική τους ανάρτηση, στο Instagram.
Ο Balenciaga τώρα ζει ένα τεράστιο damage crisis. Το οποίο συμπαρασύρει όσους σχετίστηκαν με τις αμφιλεγόμενες καμπάνιες του. Από τους φωτογράφους, μέχρι τους σταρ που πρωταγωνιστούν, και βέβαια, τον καλλιτεχνικό διευθυντή που εκτροχίασε το τρένο με την εμμονή του σε μια θολού περιεχομένου αντιαισθητική πρόκληση.
Ο Ντέμνα πήρε το ρίσκο να είναι ακραία προκλητικός. Απλώς, αυτή τη φορά, έχασε. Γιατί πόνταρε σε μια κακοσχεδιασμένη ιδέα, που ήθελε απλώς να προκαλέσει τα πλήθη, αλλά δεν ήξερε τι ακριβώς θέλει να πει. Παράβλεψη; Αστοχία; Ή η αλαζονεία ενός μυαλού που για χάρη μιας δημιουργικής πρωτοπορίας που θα κάνει αίσθηση, έχασε εντελώς το μέτρο; Οπως και να έχει, η ζημιά έγινε.
ΥΓ. Στον αντίποδα της αντιαισθητικής προκλητικότητας του Ντέμνα, βάζω την υψηλής αισθητικής προκλητικότητα της πρώην διευθύντριας της ιταλικής «Vogue», Φράνκα Σοτζάνι. Τα editorial μόδας που δημοσίευε το περιοδικό με εκείνην επικεφαλής ήταν ριζοσπαστικά και επαναστατικά. Είχαν στο επίκεντρο ριψοκίνδυνα θέματα, αλλά ενοχλούσαν εκεί που έπρεπε.