«Σπουδές στην ΕΕ». Με αυτό το διαφημιστικό κόλπο, που πρόκειται επί της ουσίας για ωμή απάτη, το ψευδοκράτος της βόρειας Κύπρου επιχειρεί και τα καταφέρνει να προσελκύσει ξένους φοιτητές. Οι Financial Times, σε εκτενές τους ρεπορτάζ για την τουρκική φάμπρικα, παρουσιάζει το πώς πουλάνε Ευρώπη στα κατεχόμενα, συμπεριλαμβάνοντας και μαρτυρίες ανυποψίαστων νέων που τσίμπησαν στο δόλωμα και το πλήρωσαν.
Οπως για παράδειγμα η Ελα, μια νεαρή φοιτήτρια από την Κένυα που άρχισε το ταξίδι της στο εξωτερικό για σπουδές πιστεύοντας το ψέμα που της ένας μεσάζων από τα κατεχόμενα που θα κανόνιζε υποτίθεται την εισαγωγή της στο πανεπιστήμιο που της υπέδειξε.
«Η 19χρονη έφτασε για πρώτη φορά στο μεσογειακό νησί της Κύπρου πιστεύοντας ότι θα εισερχόταν στην Κυπριακή Δημοκρατία, που είναι κράτος μέλος της ΕΕ, για να ξεκινήσει σπουδές αγγλικής γλώσσας και λογοτεχνίας. Αντ’ αυτού, βρέθηκε εγγεγραμμένη στο Πανεπιστήμιο της Εγγύς Ανατολής (NEU) στην αυτοαποκαλούμενη Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου, την κατεχόμενη περιοχή στο βόρειο τμήμα του διαιρεμένου νησιού που αναγνωρίζεται μόνο από την Αγκυρα. Ο πράκτορας που της πήρε 1.400 ευρώ σε δίδακτρα είχε εξαφανιστεί όταν έφτασε» γράφουν οι FT.
«Μου πούλησαν ολόκληρη την εικόνα της δημοκρατίας», δήλωσε η νεαρή από την Κένυα. «Οταν έψαχνα για πτήσεις με τον πράκτορα, μου έδειχνε φωτογραφίες από παραλίες στα νότια του νησιού».
Οι Financial Times γράφουν ότι το ψευδοκράτος έχει γίνει το επίκεντρο του ενδιαφέροντος των επιχειρηματιών που επιδιώκουν να δραστηριοποιηθούν στο πεδίο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται έξαρση των νέων έργων, με την περιοχή να φιλοξενεί πλέον 23 πανεπιστήμια, ενώ αρκετά ακόμη βρίσκονται υπό κατασκευή. Τα περισσότερα από αυτά είναι ιδιωτικής ιδιοκτησίας.
Μάλιστα αναλυτές σημειώνουν στη βρετανική εφημερίδα ότι ο τομέας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι η κύρια ατμομηχανή της μικρής τουρκοκυπριακής οικονομίας, αν και δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία για το ΑΕΠ. Οι αρχές του ψευδοκράτους υπολογίζουν τη φοιτητική κοινότητα όσων έρχονται από το εξωτερικό σε περίπου 100.000, ποσοστό μεταξύ 10 και 20% του συνολικού πληθυσμού του ψευδοκράτους, καθώς ο συνολικός αριθμός των κατοίκων δεν είναι επίσημα γνωστός. Οι μισοί φοιτητές προέρχονται από την Τουρκία, ενώ το 40% φθάνει από άλλες χώρες. Οι υπόλοιποι είναι ντόπιοι.
Περιγράφοντας αυτή τη μπίζνα, αναλυτές και ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων προειδοποιούν μιλώντας στους FT για περιπτώσεις απάτης και παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς οι ανυποψίαστοι φοιτητές πέφτουν θύματα ψεύτικων υποσχέσεων και εκμετάλλευσης. Οι πράκτορες ορισμένων ιδρυμάτων έχουν επίσης κατηγορηθεί ότι τροφοδοτούν την παράνομη μετανάστευση προς την Ευρώπη, καθώς οι επίδοξοι αιτούντες άσυλο και άλλοι μετανάστες εγγράφονται ως φοιτητές πριν περάσουν λαθραία την Πράσινη Γραμμή προς την Κυπριακή Δημοκρατία και την ΕΕ.
Οπως δήλωσε στους Financial Times ο Ντενίζ Αλτιόκ, συντονιστής κατά της εμπορίας ανθρώπων στην τουρκοκυπριακή ΜΚΟ Πλατφόρμα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ορισμένοι «πέφτουν θύματα καταναγκαστικής εργασίας καθώς και σεξουαλικής εκμετάλλευσης». Ενώ η φετινή έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ των ΗΠΑ για την εμπορία ανθρώπων προειδοποίησε για εκτεταμένη εργασιακή κακοποίηση φοιτητών στη βόρεια Κύπρο μεταξύ εκείνων που έχουν δουλειά, συμπεριλαμβανομένης της κατάσχεσης διαβατηρίων από τοκογλύφους και του εξαναγκασμού σε καταναγκαστική εργασία.
Η κυπριακή κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι ορισμένοι υποψήφιοι για πανεπιστημιακές σπουδές στο βορρά είναι «φοιτητές-φαντάσματα» που έχουν ως στόχο να περάσουν στην Κυπριακή Δημοκρατία και να ζητήσουν άσυλο. Δίκτυα διακίνησης ανθρώπων λειτουργούν και στις δύο πλευρές της διαχωριστικής γραμμής. Από τον Ιανουάριο έως τον Ιούλιο του τρέχοντος έτους, υποβλήθηκαν 5.081 αιτήσεις ασύλου στην Κυπριακή Δημοκρατία και εκκρεμούν 22.932.
Ο Νικόλαος Ιωαννίδης, υφυπουργός Μετανάστευσης της κυπριακής κυβέρνησης, δήλωσε ότι η Κύπρος δεν μπορεί να διαχειριστεί τόσους πολλούς μετανάστες, προσθέτοντας ότι η Τουρκία «πρέπει να παρέχει στα άτομα αυτά πρόσβαση σε διαδικασίες ασύλου» και ότι η Κύπρος δεν πρέπει να επωμιστεί το βάρος της αποτυχίας της Τουρκίας να συμμορφωθεί με το διεθνές δίκαιο. Τον Ιούνιο, η Κύπρος ζήτησε από την Ευρωπαϊκή Ενωση για τη Διασφάλιση της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση να διερευνήσει τους ισχυρισμούς για λαθραία διακίνηση μεταναστών μέσω πανεπιστημίων μέσω της Πράσινης Γραμμής.
Ορισμένα από τα νεότερα πανεπιστήμια έχουν επίσης αντιμετωπίσει ερωτήματα και ενστάσεις σχετικά με τα ακαδημαϊκά πρότυπα. Τα περισσότερα από αυτά να δεν έχουν πιστοποιηθεί από τις παγκόσμιες αρχές που διέπουν τη λειτουργία της εκπαίδευσης. Ενώ οι απαιτήσεις εισόδου συχνά φαίνονται χαλαρές, με πολλές αγγελίες από πράκτορες να ζητούν μόνο διαβατήριο, βιογραφικό σημείωμα και προηγούμενη εκπαίδευση.
Τον Μάρτιο, το αυτοαποκαλούμενο Πανεπιστήμιο Υγείας και Κοινωνικών Επιστημών της Κύπρου (KTSU), δηλαδή του ψευδοκράτους, ενεπλάκη σε σκάνδαλο μετά την έκδοση περισσότερων από 600 πλαστών διπλωμάτων σε φοιτητές, γεγονός που οδήγησε στη σύλληψη πολλών επιφανών προσώπων, συμπεριλαμβανομένου ενός μέλους του διοικητικού συμβουλίου του πανεπιστημίου και του πρώην προέδρου του.
Οι παραπλανητικές πρακτικές προσέλκυσης φοιτητών που χρησιμοποιούν τα εν λόγω πανεπιστήμια έχουν επίσης προκαλέσει επικρίσεις. Ορισμένες διαφημίσεις απεικονίζουν τη σημαία της Κυπριακής Δημοκρατίας μαζί με τα ονόματα των ιδιωτικών πανεπιστημίων του ψευδοκράτους και προωθούν ανύπαρκτες υποτροφίες, τονίζουν οι Financial Times.
Για παράδειγμα, η ιστοσελίδα του αυτοαποκαλούμενου Αμερικανικού Πανεπιστημίου Κύπρου ισχυρίζεται ότι βρίσκεται «στο κέντρο» της Λευκωσίας, αν και βρίσκεται 14 χιλιόμετρα έξω από τη διαιρεμένη πρωτεύουσα του νησιού στα κατεχόμενα, σε έναν αυτοκινητόδρομο. Σύμφωνα δε με το ρεπορτάζ της βρετανικής εφημερίδας, η έδρα του βρίσκεται στον ίδιο δρόμο με 14 στριπτιτζάδικα…