Οταν η Βουλή είχε ακόμη χαρακτήρα Εθνοσυνέλευσης, ενόσω στα «έδρανα» κάθονταν ως «πληρεξούσιοι» ο αντιστράτηγος Λεωνίδας Σμολένσκης και ο φουστανελοφόρος Δημήτριος Καλλιφρονάς, αλλά και Δεληγιάννηδες, Πετιμεζάδες, Μαυροκορδάτοι: 1862, στη μικρή ελεύθερη Ελλάδα που στεκόταν όρθια απέναντι στους αλύτρωτους και τις παροικίες του εξωτερικού.
Την περίοδο αυτή έφερε απρόσμενα στο φως ο Πρόεδρος της Βουλής Κωνσταντίνος Τασούλας, κατά την πρόσφατη συζήτηση στην Ολομέλεια του σχεδίου νόμου του υπουργείου Εσωτερικών για την ψήφο των αποδήμων, υπό τον τίτλο «Αρση των περιορισμών για την εγγραφή στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους εκλογέων εξωτερικού», που «πέρασε» κι έγινε νόμος του κράτους, καθώς υπερέβη το μέτρο των τουλάχιστον 200 ψήφων που απαιτούνταν – με 208 ψήφους, έναντι 68 «κατά» και 24 «παρών». Εκτός από τους βουλευτές της ΝΔ, υπερψήφισαν οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ- ΚΙΝΑΛ, της Νίκης και της Πλεύσης Ελευθερίας. Καταψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ και ΚΚΕ, Σπαρτιάτες και Ελληνική Λύση τάχθηκαν με το «παρών».
Ο κ. Τασούλας δεν συνηθίζει να παίρνει τον λόγο επί νομοσχεδίων της κυβέρνησης. Αυτή τη φορά το έκανε, για να γυρίσει πίσω τον χρόνο, στον 19ο αιώνα, οπότε και –τηρουμένων των αναλογιών– διευρύνθηκε η ψήφος με αυτήν των Ελλήνων του εξωτερικού. Οι λάτρεις της Ιστορίας έχουν κάθε λόγο να σταθούν σε όσα είπε, εξ ου και το παρόν κείμενο.
Θυμίζοντας ότι το φθινόπωρο του 1862 είχαμε την έξωση της δυναστείας του Οθωνα, τόνισε ότι στη χώρα ήταν έντονες οι διεργασίες για την ανάδειξη νέου ηγεμόνα: 24 με 27 Νοεμβρίου του 1862 – οι εκλογές δεν γίνονταν σε μία ημέρα.
«Στη μοναδική εκείνη Βουλή του 1862 που αριθμούσε πάνω από 300 βουλευτές εκλέχθηκαν και 34 Ελληνες από τον αλύτρωτο ελληνισμό ή από άλλες περιοχές όπου η Ελλάδα είχε παρουσία», τόνισε ο κ. Τασούλας, υπογραμμίζοντας την ύπαρξη –προ των εκλογών αυτών– νέου εκλογικού νόμου που διεύρυνε το δικαίωμα των ψηφοφόρων με τους Ελληνες του εξωτερικού, στα κατά τόπους προξενεία.
«Οι λόγοι τότε δεν είχαν να κάνουν με την αποκατάσταση της ισοτιμίας της ψήφου και της καθολικότητας της ψήφου, κάτι που γίνεται σήμερα, σύμφωνα δηλαδή με το Σύνταγμα και σύμφωνα με τις δημοκρατικές αρχές. Ο λόγος για τον οποίο οι Ελληνες του εξωτερικού ψήφισαν στις εκλογές του Νοεμβρίου του 1862 ήταν καθαρά εθνικός, τώρα είναι δημοκρατικός. Είναι εξίσου σημαντικό, αλλά τότε ήταν εθνικός».
Πρόσθεσε ο Πρόεδρος: «Σε μία προκήρυξη που έβγαλε η Κυβέρνηση τον Νοέμβριο του 1862 εξηγεί τον λόγο που οι Ελληνες του εξωτερικού πρέπει να ψηφίσουν και αναφέρει ότι πρέπει να ψηφίσουν γιατί «κοπιώσιν εργαζόμενοι υπέρ του μεγαλείου του ελληνικού ονόματος. Σε εκείνες τις εκλογές ορίστηκε ότι μπορεί να εκλέγονται αντιπρόσωποι του έθνους στις περιοχές εκτός Ελλάδος με κάποια αναλογία. Εκεί που έπαιρνε κάποιος 100 έως 1.000 ψήφους, έβγαζε μία έδρα, 1.000 με 10.000, δύο έδρες».
Ο κ. Τασούλας απαρίθμησε ονόματα αιρετών «βουλευτών» της εποχής από προξενικές περιοχές. Από τον Γεώργιο Αβέρωφ της Προξενικής Περιφέρειας Καΐρου και τον Δημήτριο Καλλέργη της Προξενικής Περιφέρειας Κρήτης (αλύτρωτος ελληνισμός), ως τον Σπυρίδωνα Τρικούπη –τον πατέρα του Χαρίλαου Τρικούπη– Μαγχεστρίας, εκπρόσωπο με άλλα λόγια των ελλήνων του Μάντσεστερ, και τον Αριστείδη Μωραΐτίνη, των εν Τεργέστη και Βενετία υπηκόων Ελλήνων. (Εκ παραδρομής, η περιοχή της Μελίτης δεν αναφέρθηκε ως η σημερινή Μάλτα)
Η λιθογραφία και ο Χαρίλαος Φλωράκης
Με την προσέγγιση του Προέδρου της Βουλής, τα σημερινά μέλη της εθνικής αντιπροσωπείας μετείχαν –ακόμη και όσοι δεν είπαν «ναι»– σε «ιστορική διαδικασία», σε «ιστορική εξέλιξη», «η οποία για λόγους δημοκρατικούς, για λόγους συνταγματικούς, για λόγους που αφορούν το πολίτευμά μας, διευρύνει τη δυνατότητα των Ελλήνων να έχουν λόγο για τα πολιτικά δρώμενα της χώρας τους».
«Υπό το βλέμμα της Ιστορίας», ο κ. Τασούλας προσέφερε στους βουλευτές λιθογραφία που επιγράφεται «The Greek Election: Voting at the Greek Consulate» (Η ελληνική εκλογική αναμέτρηση: Ψηφίζοντας στο ελληνικό Προξενείο). Στο όνομα ενός «συνταγματικού δικαιώματος που ήταν σε μαρασμό», αλλά τώρα πια μπορεί να «ανθίσει». Δεν είναι βέβαιο ότι το «δώρο» του Προέδρου της Βουλής κατεύνασε τελικά τα πολιτικά πάθη στην αίθουσα της Ολομέλειας, καθώς ο ίδιος δεν δίστασε να κάνει αναφορά και στα χρόνια της Μεταπολίτευσης, ερεθίζοντας τα αντακλαστικά του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας. Διότι αυτή είχε φόντο το 1978 και πρωταγωνιστή τον Χαρίλαο Φλωράκη, με Πρόεδρο της Βουλής τον Δημήτρη Παπασπύρου.
Σε πρόταση νόμου που είχαν καταθέσει 11 εκπρόσωποι του κόμματος – βουλευτές (Χαρίλαος Φλωράκης, Γρηγόρης Φαράκος, Ασημίνα Γιάννου, Κωνσταντίνος Λουλές, Νικόλαος Καλούδης, Δημήτρης Γόντικας, Κωνσταντίνος Κάππος, Κωνσταντίνος Βασάλος, Μαρία Δαμανάκη, Διαμαντής Μαυροδόγλου και Λυκούργος Καλλέργης), ζητούσαν μεταξύ άλλων τη δυνατότητα ψήφου εκλογέων του εξωτερικού, χαρακτηρίζοντάς την «στοιχειώδη δημοκρατική απαίτηση, παγκόσμια αναγνωρισμένη», αλλά και «συνταγματική επιταγή, που πρέπει κάποτε να υλοποιηθεί». «Κακώς η πρόταση δεν έγινε δεκτή», εκτίμησε ο κ. Τασούλας.
«Πάμε στην εισηγητική έκθεση του Κομμουνιστικού Κόμματος, η οποία έχει ημερομηνία «Αθήνα, 14 Ιούνη…» –άκου «Ιούνη»– «…1978», ανέφερε αναλυτικότερα ο ίδιος. «Από τα μερικότερα ζητήματα που αντιμετωπίζει η πρόταση νόμου είναι η κατάργηση του θεσμού των Βουλευτών της Επικρατείας…». Μην ανησυχούν οι Επικρατείας, δεν πέρασε αυτό. «…Και η παροχή ψήφου στους νέους των δεκαοκτώ και δεκαεννέα ετών, που στηρίζεται στις δημοκρατικές απόψεις που έχει αναπτύξει το κόμμα μας. Θέλουμε, όμως, να σταθούμε στο θέμα της ψήφου των εκλογέων του εξωτερικού και ιδιαίτερα μεταναστών, εργατών, ναυτεργατών, σπουδαστών, να μπορέσουν επιτέλους όλοι αυτοί να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα. Είναι στοιχειώδης δημοκρατική απαίτηση, παγκόσμια αναγνωρισμένη. Είναι επιτέλους συνταγματική επιταγή, που πρέπει κάποτε να υλοποιηθεί. Η υπερνίκηση των τεχνικών δυσκολιών δεν είναι ανυπέρβλητη. Με το ζήτημα, όμως, αυτό συνέχεται η διαβίωση στο εξωτερικό ενός μεγάλου αριθμού ομοεθνών που, ενώ εξακολουθούν να έχουν νομικό δεσμό με το ελληνικό κράτος, ουσιαστικά έχουν αποκοπεί από την ελληνική πατρίδα».
Τροπολογία και αιωνιότητα
Την ομιλία Τασούλα επιχείρησε να αντικρούσει με σαρκασμό ο Ιωάννης Γκιόκας, βουλευτής του ΚΚΕ: «Είναι και πρόσφατο…».
«Ακούστε, κύριε Γκιόκα», του απάντησε ο Πρόεδρος. «Η γοητεία της Ιστορίας είναι ότι αντικρίζει τα πράγματα υπό το πρίσμα της αιωνιότητας. Μην αποποιείστε τη γοητεία του πρίσματος της αιωνιότητας, επικαλούμενος την προσωρινότητά μας».
Και σταχυολόγησε το «διά ταύτα»: «Αρθρο 4, ψηφοφορία των εκτός επικρατείας εκλογέων. Προστίθεται άρθρο 6 στο Προεδρικό Διάταγμα 650 στη θέση του αναριθμηθέντος, που έχει έτσι: «Με Προεδρικό Διάταγμα που εκδίδεται με πρόταση του Υπουργού Εσωτερικών καθορίζονται οι διαδικασίες για την ελεύθερη άσκηση του εκλογικού δικαιώματος όλων των εκλογέων που τη μέρα της ψηφοφορίας βρίσκονται έξω από τα όρια της επικρατείας. Το Προεδρικό Διάταγμα πρέπει να εκδοθεί και να δημοσιευθεί υποχρεωτικά μέσα σε έξι μήνες το αργότερο από τη δημοσίευση του νόμου τούτου στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως».
Το χαριτωμένο σε όλη αυτή την ιστορία είναι μια αποστροφή του λόγου του κ. Τασούλα, αποκαλυπτική για το σκοτάδι ενημέρωσης του παρελθόντος. Στις διεργασίες για την ανάδειξη ηγεμόνα το 1862 περιλαμβάνεται και σχετικό δημοψήφισμα, μέσω του οποίου επελέγη ως διάδοχος του θρόνου της Ελλάδας ο πρίγκηπας Αλφρέδος, δευτερότοκος γιος της βασίλισσας Βικτωρίας, της βρετανικής αυτοκρατορίας. Το δημοψήφισμα δεν ευδοκίμησε (ανάχωμα στάθηκε το Πρωτόκολλο του Λονδίνου του 1832, με την υπογραφή των Οθωμανών, της Αγγλίας, της Ρωσίας και της Γαλλίας), πλην όμως αποτέλεσε όχημα για να καταγραφούν δύο ψήφοι στη σφαίρα του αλλόκοτου.
«Μάλιστα (…)», ανέφερε ο κ. Τασούλας, «από τους περίπου 240.000 που ψήφισαν, δύο ψήφισαν για ηγεμόνα της Ελλάδας τον Μεγάλο Ναπολέοντα, ο οποίος είχε πεθάνει σαράντα χρόνια πριν, αλλά τότε δεν υπήρχε η ταχύτης του facebook και των συστημάτων που όλοι μετέρχεστε σήμερα και έχετε άμεση ενημέρωση».
(Από το δεύτερο πρόσωπο πληθυντικού στην τελευταία φράση, τι να συμπεράνουμε; Αραγε ο Πρόεδρος έχει facebook;).
*Τα αποσπάσματα της ομιλίας του Προέδρου της Βουλής αντλήθηκαν από την ιστοσελίδα του ελληνικού Κοινοβουλίου (hellenicparliament.gr)