Τις μεγάλες ελλείψεις εργατικού δυναμικού, τόσο εξειδικευμένων εργαζομένων όσο και ανειδίκευτων εργατών, καλείται να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση, έχοντας αποφασίσει να κινηθεί παράλληλα και στα δύο επίπεδα.
Το πρώτο είναι μια σύνθετη στρατηγική προσέλκυσης και ανάδειξης ταλέντων και στελεχών υψηλής εξειδίκευσης στην Ελλάδα, με κύρια δεξαμενή τους έλληνες επιστήμονες που έφυγαν από τη χώρα κατά τα «πέτρινα» χρόνια των μνημονίων και της μεγάλης ύφεσης μιας ολόκληρης δεκαετίας (2009-2019).
Σύμφωνα με πανεπιστημιακές μελέτες αλλά και τα στοιχεία του ΣΕΒ, οι έλληνες επιστήμονες που έφυγαν από τη χώρα (οι περισσότεροι μέχρι την κορύφωση της κρίσης, που προσδιορίζεται το 2017) ξεπερνούν τις 450.000 και μπορεί να πλησιάζουν ακόμη και τις 500.000. Ολοι αυτοί είναι νέοι, αναλογούν στο 4,6% του συνολικού πληθυσμού της χώρας και, το κυριότερο, προέρχονται από το πιο παραγωγικό κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας.
Εξι στους δέκα δεν γυρίζουν
Το 51,4% βρίσκεται στην «κρίσιμη» ηλικιακή κατηγορία 25-44 και σχεδόν το 70% είναι απόφοιτοι ανώτατης εκπαίδευσης. Σύμφωνα με τις διαθέσιμες έρευνες, μεγάλος αριθμός αυτών που έφυγαν, είτε δεν σκοπεύουν καθόλου να γυρίσουν είτε προσδιορίζουν τον επαναπατρισμό τους στο απώτερο μέλλον και υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Η αναλογία όσων δηλώνουν ότι θα συνεχίσουν να εργάζονται και να ζουν στο εξωτερικό είναι, δυστυχώς, 6 στους 10.
Το φαινόμενο ξεπερνά την έννοια της κινητικότητας των εργαζομένων και αποτελεί σημαντικό πρόβλημα, καθώς στερεί από την οικονομία τους ανθρώπινους πόρους που χρειάζονται για να αναπτυχθεί. Είναι χαρακτηριστικό ότι η συντριπτική πλειονότητα των ελλήνων επιστημόνων μεταναστών είναι μηχανικοί ή τεχνικοί υπολογιστών και δικτύων, απόφοιτοι του ΕΜΠ και πολυτεχνικών σχολών, σε μια εποχή που η Ελλάδα θέλει να τρέξει προς την ψηφιακή εποχή.
Ακολουθούν οι γιατροί, οι οποίοι φεύγουν στο εξωτερικό καθαρά για λόγους υψηλότερων αμοιβών, καθώς, για παράδειγμα, η Κύπρος προσφέρει τριπλάσιες αμοιβές από ό,τι το ελληνικό ΕΣΥ. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι καθηγητές-διευθυντές ΜΕΘ σε μεγάλα νοσοκομεία της Βόρειας Ελλάδας παραιτήθηκαν και εργάζονται πλέον στην Κύπρο, σε υψηλές θέσεις ευθύνης.
Προκειμένου να βρεθεί μια λύση, το υπουργείο Εργασίας οργάνωσε ημερίδα με την ονομασία Rebrain Greece, με κύριο στόχο να ακουστούν προτάσεις και να δομηθεί μια σειρά κινήτρων προκειμένου να σταματήσει η αιμορραγία, που δυστυχώς συνεχίζεται (με χαμηλότερο, βέβαια, ρυθμό), και δευτερευόντως να πεισθεί ένας αριθμός νέων που βρίσκονται στο εξωτερικό να επιστρέψουν στην Ελλάδα.
«Οι Ελληνες δεν θέλουν τη χειρωνακτική εργασία»
Το δεύτερο μεγάλο ζήτημα που απασχολεί τις επιχειρήσεις και την οικονομία είναι η παράλληλη έλλειψη ανειδίκευτου εργατικού δυναμικού.
Η επίλυση του προβλήματος ίσως αποδεικνύεται πιο δύσκολη από τον επαναπατρισμό επιστημόνων, καθώς, όπως είπε ο υπουργός Εργασίας Αδωνις Γεωργιάδης, το μεγάλο εμπόδιο είναι ότι «οι συμπολίτες μας δεν θέλουν να κάνουν χειρωνακτική εργασία. Εχουμε εργατικό δυναμικό σχετικά γερασμένο, που δεν θέλει να κάνει χειρωνακτικές εργασίες και δεν έχει απόλυτη ταύτιση με τις ανάγκες της σημερινής αγοράς εργασίας».
Ο υπουργός, μιλώντας σε συνέδριο για την αναβάθμιση της οικονομίας, είπε ότι «έχουμε έλλειμμα εργατικού δυναμικού και θα έχουμε μεγαλύτερο. Αν και ψηφίσαμε νόμο το 2021 όπου κάποιος που είναι μακροχρόνια άνεργος μπορεί να κάνει αίτηση να πάρει 50 ευρώ την ημέρα επιδότηση συν τον μισθό που θα πάρει από τον επιχειρηματία που θα τον προσλάβει για να κάνει αγροτικές εργασίες, χωρίς να χάσει την κάρτα του μακροχρόνιου ανέργου, χωρίς να χάσει κανένα από τα επιδόματα που λαμβάνει, το αποτέλεσμα είναι μηδέν. Μέχρι σήμερα δεν έχει κάνει ούτε ένας χρήση του νόμου!»
«Θα προσκαλέσουμε εργαζόμενους από το εξωτερικό»
Οπως είπε, η λύση είναι, εν μέρει, ένα τμήμα εργαζομένων να έρθει στην Ελλάδα με πρόσκληση από το εξωτερικό για συγκεκριμένες ανάγκες και χρονικό διάστημα, ενώ πολύ σημαντικά είναι τα προγράμματα reskilling και upskilling. Το κλειδί βρίσκεται στη δια βίου εκπαίδευση, που όμως στην Ελλάδα έχει ένα πρόβλημα.
«Οι επιχειρήσεις την κατάρτιση και την επανεκπαίδευση τη θεωρούν βάρος. Στην Ευρώπη όλες οι σοβαρές επιχειρήσεις επενδύουν στην εκπαίδευση των εργαζομένων τους. Ολο αυτό έχει ως αποτέλεσμα να έχουμε μείνει πίσω και στη δια βίου εκπαίδευση» είπε ο κ. Γεωργιάδης. Τόνισε, ωστόσο, πως έχουμε τους μεγαλύτερους δυνατούς πόρους για reskilling και upskilling (επανεκπαίδευση και ενίσχυση δεξιοτήτων) του εργατικού μας δυναμικού.