Την ώρα που Αθήνα γίνεται ο παράδεισος του Airbnb και των funds που εκτοξεύουν τις τιμές των ακινήτων και των ενοικίων, η σοβαρή επένδυση της Γαλλίας (που ξεκίνησε από την Αριστερά και συνεχίστηκε από τον Μακρόν), σε μια στεγαστική πολιτική που δίνει ευκαιρίες στους πιο αδύναμους, αποδίδει καρπούς. Σήμερα, σε περιοχές του κέντρου του Παρισιού με θέα στον Πύργο του Αïφελ το ενοίκιο σε ένα διαμέρισμα 100 τ.μ. σε ένα νέο συγκρότημα δημόσιων κατοικιών κοστίζει 600 ευρώ τον μήνα – και όχι 6.000 ευρώ, που μπορεί να κόστιζε αν νοικιαζόταν από ιδιώτη.
Φαντάζεται κανείς κάτι αντίστοιχο για ένα διαμέρισμα 100 τ.μ. στο Κουκάκι (ας αφήσουμε το Κολωνάκι) με θέα στην Ακρόπολη, όπου και εκεί (αναλογικά πάντα) τα ενοίκια βρίσκονται στα ύψη; Ο λόγος για τον οποίο επιτεύχθηκε αυτό το «θαύμα» στο Παρίσι είναι γιατί το κράτος αποφάσισε και εφάρμοσε στην πράξη μια φιλοσοφία που λέει ότι δεν πρέπει να δημιουργούνται γειτονιές που αποτελούν «γκέτο πλουσίων» ή ζώνες μόνο για τουρίστες. Και ποιοι επωφελούνται από αυτά τα προγράμματα; Η μεσαία τάξη, τα πιο ευάλωτα στρώματα και οι φοιτητές. Αυτοί, δηλαδή, που «υποφέρουν» στην Αθήνα.
Στο επιτόπιο ρεπορτάζ που έκανε ο δημοσιογράφος των New York Times Τόμας Φούλερ καταγράφονται οι ιστορίες των κατοίκων αλλά και ο τρόπος που η στεγαστική πολιτική ενισχύει την κοινωνική κινητικότητα. Ο δημοσιογράφος περιγράφει τι συμβαίνει όταν το κράτος και οι δημοτικές έχουν σχέδιο, όχι μόνο για τους κατοίκους, αλλά και για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, βάζοντας φρένο στην εξάπλωση των πολυεθνικών ομίλων προς όφελος των μικρότερων μαγαζιών.
Η Μαρίν Βαλερί, 51 ετών, ένοικος πλέον διαμερίσματος στον κέντρο του Παρισιού με θέα στον Πύργο του Αïφελ, δήλωσε στην αμερικανική εφημερίδα ότι δάκρυσε από χαρά όταν, το περασμένο καλοκαίρι, της τηλεφώνησαν για να της πουν ότι ήταν μεταξύ των 253 οικογενειών με χαμηλό εισόδημα που επιλέχθηκαν για μια θέση σε ένα νέο συγκρότημα κατοικιών στην καρδιά της πρωτεύουσας. «Ημασταν πολύ τυχεροί» δήλωσε η ανύπαντρη μητέρα, που ζει πλέον στην ακριβή περιοχή μαζί με τον 12χρονο γιο της.
Το συγκρότημα δημόσιων κατοικιών «Îlot Saint-Germain», κτισμένο στα πρώην γραφεία του γαλλικού υπουργείου Αμυνας, περιλαμβάνει ένα υπόγειο γυμναστήριο και ένα κέντρο ημερήσιας φροντίδας. Καμία σχέση δεν έχει με τη μουντή εικόνα των εργατικών κατοικιών που είδαμε τις προηγούμενες δεκαετίες.
Οι δημόσιες κατοικίες, που παλαιότερα ονομάζονταν «εργατικές», φέρνουν στο μυαλό μας τις γκρίζες πολυκατοικίες στα περίχωρα των πόλεων. Ομως στο Παρίσι το μοντέλο αλλάζει. Και το νέο αυτό συγκρότημα στο έβδομο διαμέρισμα, μια από τις πιο κομψές γειτονιές του Παρισιού, αποτελεί μέρος μιας προσπάθειας να παραμείνουν οι κάτοικοι μεσαίου και χαμηλότερου εισοδήματος, αλλά και οι ιδιοκτήτες μικρών επιχειρήσεων, στην καρδιά της πόλης. Σε αντίθετη περίπτωση η περιοχή θα ήταν απρόσιτη για αυτούς. Οι NYTimes επισημαίνουν το αυτονόητο: έτσι σώζεται ο χαρακτήρας μιας πόλης.
Στόχος η κοινωνική πολυµορφία
Ο Τόμας Φούλερ σημειώνει ότι αυτό το καλοκαίρι, όταν η γαλλική πρωτεύουσα θα υποδεχθεί πάνω από 15 εκατ. επισκέπτες για τους Ολυμπιακούς Αγώνες, θα παρουσιάσει μια πόλη που σχεδιάστηκε από τις κυβερνητικές πολιτικές για να επιτύχει αυτό που οι γάλλοι αποκαλούν «mixité sociale» (κοινωνική πολυµορφία), με τη συνύπαρξη κατοίκων από ένα ευρύ φάσμα της κοινωνίας.
Τα στοιχεία που επικαλείται το ρεπορτάζ δείχνουν ότι το 25% των κατοίκων του Παρισιού ζει σήμερα σε δημόσια κατοικία – από μόλις 13% στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Η πολιτική της κοινωνικής πολυµορφίας προωθήθηκε δυναμικά από τα αριστερά πολιτικά κόμματα και συνεχίστηκε από τον γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν.
Διαπιστώσεις όπως αυτές προκαλούν μελαγχολία για την κατάσταση στην Αθήνα, όπου το κόστος της στέγης αποτελεί ένα παράλογα υψηλό μέρος των μηνιαίων δαπανών, συμπιέζοντας τις υπόλοιπες ανάγκες των μεσαίων νοικοκυριών και ιδιαίτερα των νέων. Στο Παρίσι, δάσκαλοι, εργαζόμενοι στην καθαριότητα, νοσηλευτές, φοιτητές, αρτοποιοί και κρεοπώλες είναι μεταξύ των επαγγελματιών που επωφελούνται από το πρόγραμμα.
Οπως τονίζουν οι NYTimes, η πρωτεύουσα της Γαλλίας πλήττεται, φυσικά, από τις ίδιες δυνάμεις της αγοράς που ταλαιπωρούν και άλλες μεγάλες πόλεις. Παρ’ όλα αυτά, τα μέτρα που έχει λάβει για να κρατήσει τους κατοίκους με χαμηλότερο εισόδημα στην καρδιά της πόλης υπερβαίνουν κατά πολύ τις πρωτοβουλίες στις περισσότερες άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
Ο Δήμος του Παρισιού έχει, μάλιστα, το νόμιμο δικαίωμα να αγοράζει ακίνητα που πωλούνται στην αγορά ή βγαίνουν σε πλειστηριασμούς και να τα μετατρέπει σε δημόσιες κατοικίες. Το Παρίσι έχει περιορίσει επίσης δραστικά τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, καθώς οι αξιωματούχοι της κυβέρνησης και του δήμου ανησύχησαν όταν είδαν ιστορικές γειτονιές, όπως το Μαρέ, να χάνουν μόνιμους κατοίκους όσο οι επενδυτές αγόραζαν χώρους για να τους νοικιάζουν σε τουρίστες.
Σύμφωνα με την αμερικανική εφημερίδα, ο Δήμος του Παρισιού έχει κατασκευάσει ή ανακαινίσει περισσότερα από 82.000 διαμερίσματα τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, για οικογένειες με παιδιά. Τα ενοίκια κυμαίνονται από 6 έως 13 ευρώ ανά τ.μ., ανάλογα με το εισόδημα του νοικοκυριού. Αυτό σημαίνει ότι ένα διαμέρισμα δύο υπνοδωματίων και 1οο τ.μ. μπορεί να κοστίζει μόλις 600 ευρώ τον μήνα. Επίσης, ο δήμος έχει κατασκευάσει τα τελευταία 25 χρόνια 14.000 φοιτητικά διαμερίσματα. Τα μηνιαία ενοίκια σε ένα συγκρότημα που βρίσκεται στο στάδιο της ολοκλήρωσης στο 13ο διαμέρισμα του Παρισιού ξεκινούν από 250 ευρώ.
Μπλόκο στα McDonald’s
Μια ακόμη διάσταση της ασκούμενης πολιτικής είναι η στήριξη των μικρών καταστημάτων, που συμβάλλουν στην αίσθηση διαχρονικότητας της πόλης: φουρνάρικα, τυροπιτάδικα, τσαγκάρικα και πάσης φύσεως μικρά μαγαζιά. Αίσθηση γειτονιάς.
«Δεν νοικιάζουμε στα McDonald’s, δεν νοικιάζουμε στα Burger King και δεν νοικιάζουμε στα Sephora» δήλωσε στους New York Times o Νικολά Μπονέ, δημοτικός σύμβουλος που επιβλέπει τα εμπορικά ακίνητα της πόλης. Ο ίδιος τόνισε ότι σε ορισμένες γειτονιές όπου ιδιώτες ιδιοκτήτες έχουν νοικιάσει τους εμπορικούς χώρους σε αλυσίδες, η μάχη έχει χαθεί.
Η γαλλική στατιστική υπηρεσία αναφέρει ότι στο Παρίσι εργάζονται περισσότεροι από 10.000 νοσηλευτές, 1.700 αρτοποιοί, 470 κρεοπώλες, 945 υπάλληλοι καθαριότητας και 5.300 επιστάτες. Η ώθηση για περισσότερες κοινωνικές κατοικίες ώστε να γίνει η πόλη πιο προσιτή συμπίπτει με την κυριαρχία των αριστερών πολιτικών κομμάτων μετά το 2001. Ωστόσο, σήμερα υπάρχει στη Γαλλία μια λειτουργική συναίνεση μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς σχετικά με την ανάγκη για δημόσια στέγαση.
Ο στόχος είναι το Παρίσι να έχει 30% δημόσιες κατοικίες για κατοίκους με χαμηλό εισόδημα και 10% για κατοίκους με μεσαίο εισόδημα μέχρι το 2035. Μακάρι να υπάρξουν ευρύτερες συναινέσεις και στην Ελλάδα. Και κυρίως, να υπάρξει σχέδιο.