Οι μεγάλοι αριθμοί είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα της οικονομίας της Κίνας – και τώρα της ενεργειακής της μετάβασης: προκαλούν δέος, απορίες και μερικές φορές έρχονται σε αντίφαση, τουλάχιστον επιφανειακά. Ο Guardian μαζεύει τα νούμερα και ο Λι Σουό, ανώτερος σύμβουλος πολιτικής για την Greenpeace Ανατολικής Ασίας, αναλύει την ενεργειακή πολιτική της αχανούς ασιατικής χώρας.
Η ηλιακή ισχύς της Κίνας είναι τώρα 228 GW (γιγαβάτ), μεγαλύτερη από τον υπόλοιπο κόσμο μαζί, σύμφωνα με το Global Energy Monitor. Και η αιολική ισχύς, με τα επιβλητικά 310 GW, οδηγεί επίσης στον πλανήτη. Με άλλα 750 GW νέων έργων αιολικής και ηλιακής ενέργειας στα σκαριά, η Κίνα θα πετύχει τον στόχο των 1.200 GW για το 2030 –ένας αριθμός ασύλληπτος, όταν προτάθηκε μόλις πριν από λίγα χρόνια– πέντε χρόνια νωρίτερα.
Αναλύοντας τους μεγάλους αριθμούς, δύο ζητήματα αξίζουν βαθύτερης κατανόησης από τον κόσμο. Το πρώτο είναι ότι η επιτυχημένη εκστρατεία καθαρής τεχνολογίας της Κίνας έχει να κάνει περισσότερο με την οικονομική στρατηγική της παρά με τις δεσμεύσεις της για το κλίμα.
Το δεύτερο είναι ότι, παράλληλα με τα εντυπωσιακά επιτεύγματά της στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η Κίνα είναι επίσης ένας από τους κορυφαίους παραγωγούς ρύπων στον πλανήτη. Κανένα από τα δύο εντυπωσιακά αυτά δεδομένα δεν είναι πιθανό να αλλάξει άμεσα.
Η ικανότητα παραγωγής σε κλίμακα και ποιότητα, και η ανταγωνιστική ανάπτυξη κεφαλαίων, στηρίζουν την εντυπωσιακή ανάπτυξη της Κίνας στον τομέα της αιολικής και ηλιακής ενέργειας, καθώς και των ηλεκτρικών οχημάτων. Αυτό είναι το αποτέλεσμα μιας βιομηχανικής πολιτικής με συνεπή κρατική υποστήριξη, άκρως ολοκληρωμένες αλυσίδες εφοδιασμού, έντονο ανταγωνισμό, εγχώρια καινοτομία και επιχειρηματικότητα – και οικονομίες κλίμακας που μόνο μια χώρα του μεγέθους της Κίνας μπορεί να προσφέρει.
Οι κατασκευαστές ηλεκτρικών οχημάτων της Κίνας, για παράδειγμα, προμηθεύουν εκατομμύρια αυτοκίνητα σε μια έντονα ανταγωνιστική εγχώρια αγορά εδώ και χρόνια, ενώ έχουν ενισχυθεί και από την κρατική υποστήριξη. Αντίθετα, οι Δυτικοί ομόλογοί τους, μόλις αρχίζουν να απολαμβάνουν παρόμοια κλίμακα αγοράς στις χώρες τους. Αντιμετωπίζουν, επίσης, ισχυρότερη αντίσταση από τους κατασκευαστές συμβατικών οχημάτων.
Αυτό δεν σημαίνει ότι ο υπόλοιπος κόσμος είναι χαμένος από χέρι στη θέα ενός καθιερωμένου γίγαντα της καθαρής τεχνολογίας. Αλλά οι άλλες χώρες πρέπει να κάνουν περισσότερα πράγματα για τη μετατροπή των τεχνολογιών αιχμής τους σε πραγματικές κατασκευές.
Οι Δυτικές χώρες υπερηφανεύονται για τις καινοτομίες τους στο εργαστήριο εδώ και πολύ καιρό. Η αποτυχία τους να τις φέρουν στο εργοστάσιο ή να συνειδητοποιήσουν ότι πολλές καινοτομίες πραγματοποιούνται κατά μήκος της γραμμής συναρμολόγησης, είναι σοβαρό πρόβλημα.
Για την Κίνα, τα καλά νέα είναι ότι οι οικονομικές συνθήκες που ώθησαν την ταχεία ανάπτυξη της καθαρής τεχνολογίας είναι εδώ για να μείνουν. Οι αστρονομικοί αριθμοί αποτελούν τις προβλέψεις για το άμεσο μέλλον. Αν μη τι άλλο, οι κινέζοι κατασκευαστές ηλιακών και ηλεκτρικών οχημάτων θα γίνουν πιο αποδοτικοί και θα παρέχουν ολοένα φθηνότερες λύσεις για τη μείωση των εκπομπών άνθρακα, τόσο σε εθνικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο.
Αυτές οι ευκαιρίες αποτελούν βασικά σημεία μόχλευσης, την ώρα που η διεθνής κοινότητα προσπαθεί να κάνει έκκληση για υψηλότερες φιλοδοξίες σχετικά με το κλίμα από την Κίνα. Οι διπλωμάτες για το κλίμα που έρχονται στο Πεκίνο οφείλουν να βοηθήσουν τους κινέζους ηγέτες να συνειδητοποιήσουν την ευθυγράμμιση μεταξύ της οικονομικής και της κλιματικής τους ατζέντας.
Η τρέχουσα και μελλοντική κυριαρχία της Κίνας στην πράσινη τεχνολογία εγείρει, παράλληλα, σημαντικά ερωτήματα για άλλες χώρες. Μπορούν να γίνουν πιο οικονομικά αποδοτικές από την Κίνα; Είναι προετοιμασμένες, οικονομικά και πολιτικά, να διακινδυνεύσουν τη χρεοκοπία και την αποτυχία που υπέστησαν οι κινέζοι ομόλογοί τους πριν πολλοί από αυτούς αναδειχθούν σε ηγέτες του κλάδου;
Τι σημαίνει η αποπαγκοσμιοποίηση στην εφοδιαστική αλυσίδα καθαρής ενέργειας για την προσπάθεια καταπολέμησης της κλιματικής κρίσης; Για υγιείς πολιτικές και έναν βιώσιμο πλανήτη, αυτά τα ερωτήματα απαιτούν σοβαρή σκέψη από τους διεθνείς ηγέτες – αν και μέχρι στιγμής έχουν επισκιαστεί από τον γεωπολιτικό ζήλο.
Οχι άλλο κάρβουνο!
Εν τω μεταξύ, η ταχεία επέκταση της καθαρής ενέργειας της Κίνας πρέπει να διαβαστεί παράλληλα με τη συνεχιζόμενη επέκταση της νέας ενέργειας του άνθρακα. Περισσότερο από το ήμισυ του συνόλου του άνθρακα που καταναλώθηκε στον κόσμο την τελευταία δεκαετία καταναλώθηκε στην Κίνα – και ο πυρετός του κάρβουνου στη χώρα δεν δείχνει σημάδια μείωσης.
Μόλις στο πρώτο τρίμηνο του 2023 οι επαρχιακές κυβερνήσεις στην Κίνα είχαν ήδη εγκρίνει τουλάχιστον 20,45 GW νέων εργοστασίων άνθρακα. Επί του παρόντος, η καύση κάρβουνου προβλέπεται να αυξηθεί με «λελογισμένη ταχύτητα» έως το 2030.
Ενώ η νοοτροπία υπέρ της οικονομικής ανάπτυξης, και αυτής των υποδομών, έχει ενισχύσει τον τομέα της καθαρής ενέργειας της Κίνας, είναι ακριβώς η ίδια λογική που τροφοδοτεί την ανάπτυξη του άνθρακα. Ετσι, το Πεκίνο γίνεται ταυτόχρονα ο μεγαλύτερος πάροχος λύσεων και ο μεγαλύτερος ταραχοποιός.
Ομως στις συνθήκες της τρέχουσας κλιματικής κρίσης ο πλανήτης δεν μπορεί να αντέξει αυτή την τάση, όπου οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ο άνθρακας συμβαδίζουν. Επί του παρόντος, το ποσοστό της ηλεκτρικής ενέργειας της Κίνας που παράγεται από αιολική και ηλιακή ενέργεια αναμένεται να αυξάνεται κατά λιγότερο από 1% ετησίως μεταξύ 2023 και 2030.
Με αυτόν τον ρυθμό η χώρα μπορεί να επιτύχει τις μέγιστες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα πριν από το 2030, αλλά είναι λιγότερο πιθανό να καταφέρει να φθάσει σε επίπεδα ουδετερότητας απέναντι στον άνθρακα έως το 2060 – σύμφωνα με τη δέσμευση του κινέζου προέδρου Σι το 2020.
Η πραγματική πρόκληση για την Κίνα είναι να διατηρήσει το ρεκόρ της στην καθαρή τεχνολογία αλλά να κλείσει τον αγωγό παροχής του άνθρακα. Αυτό θα απαιτήσει αποφασιστικές μεταρρυθμίσεις στον τομέα της ενέργειας, όπου πολλοί από τους κανόνες εξακολουθούν να ευνοούν το κάρβουνο έναντι των καθαρών πηγών ενέργειας.
Τεχνολογικές λύσεις όπως η αποθήκευση ενέργειας θα μπορούσαν επίσης να βοηθήσουν τη μετάβαση στο μεσοδιάστημα. Αλλά στην τελική, η χώρα πρέπει να συγκεντρώσει το πολιτικό της θάρρος για να σταματήσει να κατασκευάζει εργοστάσια άνθρακα – και να αρχίσει σταδιακά την κατάργησή τους.
Οσο για τον υπόλοιπο πλανήτη, η παγκόσμια πειθώ προς την Κίνα ώστε να αλλάξει την πορεία της στον άνθρακα είναι κρίσιμη. Η διπλωματία για το κλίμα δεν θα είναι ανώδυνη, αλλά είναι ο μόνος τρόπος για να αντιμετωπιστεί η πιο καθοριστική παγκόσμια κρίση της εποχής μας.