Γιατί το 25% των οδηγών άνω των 65 ετών στη Βρετανία αποφεύγει να πιάσει τιμόνι τη νύχτα; Η απάντηση αιφνιδιάζει, σύμφωνα με τα όσα τουλάχιστον αποκαλύπτει έρευνα ασφαλιστικής εταιρείας (RAC): Οι φωτεινοί προβολείς LED των άλλων οχημάτων που κινούνται στον δρόμο τούς «τυφλώνουν», με αποτέλεσμα να βάζουν αναγκαστικά… φρένο στη βραδινή οδήγηση.
Μάλιστα, σε πρόσφατο δημοσίευμα της Telegraph αναφέρονται επιστημονικές παρατηρήσεις που καταλήγουν στο εξής συμπέρασμα: Ενώ τα μάτια ενός 18χρονου χρειάζονται λιγότερο του ενός δευτερολέπτου για να ανακάμψουν από το φως των προβολέων, στην ηλικία των 65 ετών ο αντίστοιχος χρόνος μπορεί να φτάσει έως και τα εννέα δευτερόλεπτα.
Η κατάσταση περιπλέκεται ακόμη περισσότερο καθώς, σύμφωνα πάντα με το ίδιο δημοσίευμα, οι φθηνότεροι προβολείς LED έχουν αντικαταστήσει σε μεγάλο βαθμό τους λαμπτήρες αλογόνου τις τελευταίες δεκαετίες, με αποτέλεσμα οι μεγαλύτεροι σε ηλικία οδηγοί να νιώθουν κατά τις νυχτερινές εξορμήσεις τους στις λεωφόρους ότι… χάνουν το φως τους.
Αξίζει, δε, να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της ίδιας έρευνας, που διεξήγαγε η RAC, 300 τροχαία ατυχήματα τον χρόνο συμβαίνουν στη Βρετανία εξαιτίας των προβολέων. Για τον λόγο αυτόν το Κολέγιο Οπτομετρών εξέφρασε τον περασμένο μήνα ανησυχίες σχετικά με τον ολοένα αυξανόμενο αριθμό των αυτοκινήτων που είναι εφοδιασμένα με «υπερφωτεινούς προβολείς LED», αλλά και τις επιπτώσεις που έχει η τάση αυτή.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι οδηγοί που πάσχουν από καταρράκτη είναι πιο επιρρεπείς στη λάμψη των προβολέων, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Γιατί ο καταρράκτης κάνει την οδήγηση πιο δύσκολη τη νύχτα;
«Καταρράκτη ονομάζουμε τη θόλωση του φακού που βρίσκεται μέσα στο μάτι και βοηθάει στην εστίαση των ακτίνων του φωτός στον αμφιβληστροειδή, στέλνοντας το φωτεινό μήνυμα στον εγκέφαλο και επιτρέποντάς μας, έτσι, να βλέπουμε» εξηγεί μιλώντας στο Protagon η χειρουργός οφθαλμίατρος με εξειδίκευση στον καταρράκτη και το γλαύκωμα και ακαδημαϊκή υπότροφος στην Α’ Πανεπιστημιακή Οφθαλμολογική κλινική του Νοσοκομείου «Γ. Γεννηματάς», Ευαγγελία Γκαραγκάνη.
Σημειώνει ότι ένα από τα πρώτα συμπτώματα των ασθενών που πάσχουν από καταρράκτη είναι η δυσκολία κατά τη νυχτερινή οδήγηση. Αυτό οφείλεται στις παρακάτω αιτίες:
- Μείωση της οπτικής οξύτητας. Η θόλωση του φακού μειώνει την ευκρίνεια της όρασης και κάνει την ορατότητα πιο δύσκολη, ειδικά σε συνθήκες χαμηλού φωτισμού, όπως κατά τη νυχτερινή οδήγηση.
- Αυξημένη ευαισθησία στη θάμβωση. Ο καταρράκτης μπορεί να αυξήσει την ευαισθησία στη θάμβωση, συμπεριλαμβανομένης της αντανάκλασης από τους επερχόμενους προβολείς ή τα φώτα του δρόμου.
- Μειωμένη ευαισθησία αντίθεσης. Ο καταρράκτης μπορεί να μειώσει την ευαισθησία αντίθεσης, η οποία αναφέρεται στην ικανότητα διάκρισης μεταξύ αντικειμένων με ανεπαίσθητες διαφορές στη φωτεινότητα ή στο χρώμα. Αυτό μπορεί να δυσκολέψει την αντίληψη σημαντικών λεπτομερειών στον δρόμο, όπως η διάκριση μεταξύ πεζών και αντικειμένων ή η ανίχνευση οδικών πινακίδων.
- Αλλοιωμένη αντίληψη χρωμάτων. Ο καταρράκτης μπορεί να επηρεάσει την έγχρωμη όραση, οδηγώντας σε κιτρίνισμα ή ξεθώριασμα των χρωμάτων. Αυτό μπορεί να καταστήσει δυσκολότερη τη διάκριση μεταξύ διαφορετικών χρωμάτων, κάτι που είναι σημαντικό για την αναγνώριση των σημάτων κυκλοφορίας και των οδικών σημάτων κατά τη νυχτερινή οδήγηση.
Για την Ελλάδα δεν υπάρχουν διαθέσιμα επιδημιολογικά δεδομένα, ωστόσο στην Ευρώπη, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, από καταρράκτη πάσχει το 5% των ατόμων ηλικίας 52-62 ετών και το 30% των ατόμων ηλικίας 60-69 ετών. Μετά τα 70 έτη, όμως, το ποσοστό ανέρχεται έως και στο 65% του πληθυσμού.
Αλλες οφθαλμικές παθήσεις που δημιουργούν προβλήματα στους οδηγούς
Οφθαλμικές παθήσεις που επηρεάζουν την οδήγηση, σύμφωνα με την κυρία Γκαραγκάνη, είναι οι ακόλουθες:
Διαθλαστικά σφάλματα. Τα μη διορθωμένα διαθλαστικά σφάλματα, όπως η μυωπία, η υπερμετρωπία και ο αστιγματισμός, μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την ικανότητα οδήγησης. Η θολή όραση ή η δυσκολία να δει κανείς καθαρά μακρινά αντικείμενα μπορεί να κάνει δύσκολη την ανάγνωση οδικών πινακίδων και την ακριβή εκτίμηση των αποστάσεων.
Ξηροφθαλμία. Η ξηροφθαλμία εμφανίζεται όταν τα μάτια δεν παράγουν αρκετά δάκρυα ή τα δάκρυα εξατμίζονται πολύ γρήγορα. Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν ξηρότητα, ερυθρότητα, κνησμό και θολή όραση. Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να επιδεινωθούν κατά τη διάρκεια παρατεταμένων περιόδων εστιασμένης οπτικής προσοχής, όπως η οδήγηση.
Στραβισμός. Ο στραβισμός αναφέρεται στην κακή ευθυγράμμιση των ματιών: δεν ευθυγραμμίζονται σωστά ή δεν συνεργάζονται για να εστιάσουν σε ένα αντικείμενο. Αυτή η κατάσταση μπορεί να επηρεάσει την αντίληψη του βάθους και να προκαλέσει διπλή όραση, καθιστώντας δύσκολη την ακριβή αντίληψη των αποστάσεων και των αντικειμένων στον δρόμο.
Αχρωματοψία. Η δυσκολία στη διάκριση των χρωμάτων μπορεί να καταστήσει δύσκολη τη διαφοροποίηση μεταξύ των σημάτων κυκλοφορίας, καθώς και την ανάγνωση χρωματικών κωδικοποιημένων πινακίδων.
Γλαύκωμα. Τα άτομα με γλαύκωμα μπορεί να εμφανίσουν μειωμένη περιφερική όραση, κακή ευαισθησία αντίθεσης και δυσκολία προσαρμογής στις αλλαγές των συνθηκών φωτισμού. Αυτά τα προβλήματα όρασης μπορούν να κάνουν τη νυχτερινή οδήγηση δύσκολη και να αυξήσουν τον κίνδυνο ατυχημάτων.
Διαταραχές αμφιβληστροειδούς. Καταστάσεις όπως η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας και η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια μπορεί να προκαλέσουν απώλεια όρασης ή ελαττώματα του οπτικού πεδίου. Αυτές οι συνθήκες ενδέχεται να επηρεάσουν την ικανότητα να βλέπει κανείς καθαρά αντικείμενα, ειδικά σε ορισμένες περιοχές του οπτικού πεδίου, επηρεάζοντας δυνητικά την περιφερειακή όραση και την ικανότητα ανίχνευσης κινδύνων κατά την οδήγηση.
Τι να κάνουν οι οδηγοί για να είναι ασφαλείς όταν οδηγούν τη νύχτα;
«Αρχικά, πρέπει να εξασφαλίζουν ότι η όραση τους είναι επαρκής και σύμφωνη με τα κριτήρια που ορίζει ο νόμος» σημειώνει η ειδικός. Συνεπακόλουθα, τυχόν διαθλαστικά σφάλματα (μυωπία, υπερμετρωπία, αστιγματισμός) πρέπει να διορθώνονται με γυαλιά, φακούς ή διαθλαστική επέμβαση, ώστε να επιτυγχάνεται η βέλτιστη οπτική οξύτητα.
Επειτα, οι οδηγοί οφείλουν, σύμφωνα με την κυρία Γκαραγκάνη, να λαμβάνουν τα εξής μέτρα:
- Να καθαρίζουν το παρμπρίζ και τους καθρέφτες για να ελαχιστοποιείται η αντανάκλαση και να εξασφαλίζεται η καθαρή ορατότητα. Οι βρώμικες επιφάνειες μπορεί να διασκορπίζουν το φως και να προκαλούν προβλήματα στην όραση, κυρίως τη νύχτα.
- Να διατηρούν χαμηλό φωτισμό στο εσωτερικό του αυτοκινήτου. Τα έντονα φώτα μπορεί να προκαλέσουν αντανάκλαση και να μειώσουν την ικανότητα ευκρινούς όρασης.
- Να γίνεται σωστή χρήση των προβολέων. Οι οδηγοί πρέπει να χρησιμοποιούν τη μεσαία σκάλα σε κανονικές συνθήκες οδήγησης και τη μεγάλη σκάλα σε αγροτικές ή μη φωτισμένες περιοχές, την οποία όμως είναι σημαντικό να αλλάζουν όταν πλησιάζουν ή ακολουθούν άλλα οχήματα.
- Για τη μείωση του θάμβους από τους επερχόμενους προβολείς οι οδηγοί μπορούν να μετατοπίζουν το βλέμμα ελαφρώς στη δεξιά πλευρά του δρόμου, εστιάζοντας στη λευκή γραμμή που σηματοδοτεί την άκρη της λωρίδας. Αυτό ίσως βοηθήσει στην ελαχιστοποίηση της άμεσης αντανάκλασης, διατηρώντας παράλληλα την επίγνωση του περιβάλλοντος.