Θεωρείται ο κορυφαίος εν ζωή επιστήμονας στον τομέα των βαρυτικών κυμάτων και των μαύρων τρυπών. Με μια καριέρα γεμάτη από πρωτοποριακές έρευνες και διακρίσεις, με αποκορύφωμα το βραβείο Νομπέλ.
Ο αμερικανός θεωρητικός Φυσικός Κιπ Θορν βρίσκεται στην Ελλάδα για να δώσει δύο διαλέξεις, στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη. Λίγο πριν από τη διάλεξή του στο Ευγενίδειο Ιδρυμα το Protagon συνάντησε τον Κιπ Θορν και του ζήτησε να μοιραστεί με τους αναγνώστες μας τις γνώσεις αλλά και τις σκέψεις του τόσο για τις μυστηριώδεις μαύρες τρύπες όσο και για κάποια θεμελιώδη ερωτήματα που αφορούν το Σύμπαν.
Ο Κιπ Θορν έγινε γνωστός για τη συμβολή του στη Βαρυτική Φυσική και την Αστροφυσική. Δίδαξε ως καθηγητής στη μεγάλου κύρους έδρα Feynman για τη Θεωρητική Φυσική του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Καλιφόρνιας (Caltech) και είναι από τους κορυφαίους ειδικούς παγκοσμίως στις συνέπειες που έχει στην Αστροφυσική η Γενική Θεωρία της Σχετικότητας του Αϊνσταϊν.
Το 2017 του απονεμήθηκε το βραβείο Νομπέλ Φυσικής για την πρωτοποριακή εργασία του στα βαρυτικά κύματα και για τη συμβολή του στην προώθηση της κατασκευής πειραματικής διάταξης, ικανής να καταγράψει τις ανεπαίσθητες αλλοιώσεις του χωροχρόνου που προκαλούν τα βαρυτικά κύματα.
Στο βιβλίο του «Η Επιστήμη του Interstellar» ο Κιπ Θορν περιγράφει τις εμπειρίες του ως επιστημονικός σύμβουλος της ομώνυμης ταινίας η οποία προτάθηκε για πολλά βραβεία και κέρδισε τελικά βραβείο Οσκαρ για τα οπτικά εφέ. Στο βιβλίο του ο Θορν εξηγεί ότι όσα συμβαίνουν επί της οθόνης και μοιάζουν βγαλμένα από τη φαντασία των σεναριογράφων είναι θεμελιωμένα σε αληθινή επιστήμη.
Πριν από λίγες εβδομάδες είδαμε πρώτη φορά μια πραγματική εικόνα μιας μαύρης τρύπας, επίτευγμα που χαιρετίστηκε από την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα και έγινε πρώτη είδηση παγκοσμίως. Αυτό που είδατε ήταν κάτι που περιμένατε να δείτε ή υπήρξε κάτι που σας εξέπληξε;
«Είδα αυτό που σε γενικές γραμμές περίμενα. Δυστυχώς, αυτή η πρώτη εικόνα ήταν χαμηλής ανάλυσης και ελήφθη σε μήκη κύματος τέτοια που δεν επιτρέπουν την καταγραφή σημαντικών λεπτομερειών όπως την κίνηση των αερίων και γενικότερα της ύλης γύρω από μια μαύρη τρύπα. Είναι βέβαιο ότι με τη συνεχή εξέλιξη της τεχνολογίας, τόσο στα τηλεσκόπια όσο και στις τεχνικές απεικόνισης, πολύ σύντομα θα έχουμε ολοένα και πιο λεπτομερείς εικόνες και θα μπορούμε συνδυάζοντας αυτές τις εικόνες να δημιουργήσουμε βίντεο που να δείχνουν πώς λειτουργούν οι μαύρες τρύπες και πώς η περιστροφή τους προκαλεί τον σχηματισμό εντυπωσιακών πιδάκων ύλης που μοιάζουν να ξεπετάγονται με τρομερή ορμή από το εσωτερικό τους».
Η εικόνα της μαύρης τρύπας όπως την είδαμε στο Interstellar είναι πάνω-κάτω αυτή που πιστεύετε ότι έχουν οι μαύρες τρύπες και στην πραγματικότητα;
«Αυτό που είδατε στην ταινία δεν ήταν προϊόν επιστημονικής φαντασίας αλλά μια απεικόνιση βάσει όσων γνωρίζουμε για τις μαύρες τρύπες. Αν κοντά σε μια μαύρη τρύπα υπάρχει ένας δίσκος ύλης παρόμοιος με τα δαχτυλίδια του Κρόνου που στην ταινία ήταν κοντά στην μαύρη τρύπα και τοποθετήσουμε μια κάμερα στο ύψος αυτού του δίσκου, τότε η εικόνα θα είναι αυτή ακριβώς που είδατε στην ταινία. Δουλέψαμε με τις εξισώσεις του Αϊνσταϊν για να δούμε τις πιθανές αλληλεπιδράσεις της ύλης και του φωτός με τη μαύρη τρύπα και πιστεύουμε ότι αυτό που είδατε στην ταινία είναι αυτό ακριβώς που θα δει κάποιος αν κοντά σε μια μαύρη τρύπα υπάρχει ένας λεπτός δίσκος ύλης. Θα είναι μια διαφορετική εικόνα από αυτή που είδαμε πριν από λίγες εβδομάδες, γιατί σε αυτή την εικόνα υπήρχε ένα στροβιλιζόμενο αέριο το οποίο έχει διαφορετική συμπεριφορά και αλληλεπίδραση από ένα επίπεδο δίσκο αερίων και ύλης».
Πιστεύετε ότι θα καταφέρει η ανθρωπότητα να στείλει ένα σκάφος σε μια μαύρη τρύπα ώστε να συλλέξουμε από κοντά στοιχεία για αυτές και να μάθουμε με άμεση παρατήρηση τι συμβαίνει εκεί;
«Είμαι πολύ αισιόδοξος γιατί γνωρίζω ότι ήδη σχεδιάζεται μια αποστολή στο κοντινότερο άστρο, τον Εγγύτατο του Κενταύρου, με μικροσκοπικά διαστημικά σκάφη που θα κινούνται με τρομερές ταχύτητες, ίσως κοντά σε αυτές του φωτός. Πιστεύω ότι θα ζήσω για να δω αυτή την αποστολή. Με τέτοια σκάφη θα μπορέσουμε να προσεγγίσουμε και μια μαύρη τρύπα. Μπορεί εγώ πιθανότατα να μη ζω, αλλά πιστεύω ότι στο κοντινό μέλλον, σε μερικές δεκαετίες ίσως, θα καταφέρουμε να φθάσουμε σε μια μαύρη τρύπα».
Πιστεύετε ότι θα καταφέρουμε κάποτε να αποκαλύψουμε τα μυστικά των μαύρων τρυπών; Να αποκωδικοποιήσουμε τους μηχανισμούς τους;
«Πρέπει να μάθει ο κόσμος ότι έχουμε ήδη καταφέρει να κατανοήσουμε όλα τα φαινόμενα που συμβαίνουν στην επιφάνεια μιας μαύρης τρύπας. Το τι συμβαίνει μετά τον ορίζοντα των γεγονότων είναι πλέον αυτό που πρέπει να ερευνήσουμε, και ήδη πολλοί συνάδελφοί μου ασχολούνται με αυτό το ζήτημα. Πιστεύω ότι σε μερικές δεκαετίες θα έχουμε βρει και αυτές τις απαντήσεις».
Κατά καιρούς έχουν διατυπωθεί πολλές θεωρίες για τις ιδιότητες των μαύρων τρυπών, ακόμη και για τον λόγο της ύπαρξής τους. Κάποιοι λένε ότι διαστρεβλώνουν τον χωροχρόνο, και άρα θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως μηχανές του χρόνου, άλλοι λένε ότι αποτελούν κοσμικά τούνελ που ενώνουν το δικό μας Σύμπαν με κάποιο ή κάποια άλλα. Πιστεύετε ότι αυτά είναι απλά σενάρια επιστημονικής φαντασίας ή μπορεί να υπάρχει σε αυτά κάποια βάση;
«Οχι, δεν βασίζονται σε κάποια επιστημονική βάση όλα αυτά. Οσον αφορά τα ταξίδια στον χώρο και τον χρόνο, δεν είναι οι μαύρες τρύπες εκείνες που μπορεί να πετυχαίνουν κάτι τέτοιο αλλά οι λεγόμενες σκουληκότρυπες. Ομως δεν είμαι βέβαιος αν υπάρχουν και πού μπορεί να υπάρχουν, αφού εκτός των άλλων η ύπαρξη τους αντιβαίνει στους θεμελιώδης νόμους της Φυσικής. Δεν είμαι απόλυτος στο ότι δεν υπάρχουν σκουληκότρυπες, αλλά όπως προείπα συγκρούονται με τους θεμελιώδης νόμους της Φυσικής».
Μια και το έφερε η κουβέντα, ποια είναι η άποψή σας για τις θεωρίες που αναφέρουν ότι το δικό μας Σύμπαν δεν είναι το μοναδικό αλλά ότι υπάρχουν και άλλα πολλά;
«Η απάντησή μου είναι ότι δεν έχω κάποια απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Δεν μπορώ να πω αν υπάρχουν ή όχι άλλα Σύμπαντα».
Πιστεύετε ότι η Γη φιλοξενεί τον μοναδικό νοήμον και προηγμένο τεχνολογικά πολιτισμό στο Σύμπαν ή ότι κάπου εκεί έξω υπάρχουν και άλλοι εξελιγμένοι πολιτισμοί;
«Πιστεύω ότι υπάρχουν και άλλοι και μάλιστα πιο εξελιγμένοι από εμάς πολιτισμοί, αλλά βρίσκονται πολύ, μα πάρα πολύ μακριά, και ότι πιθανώς δεν θα έρθουμε ποτέ σε επαφή μαζί τους».
Ποια πιστεύετε ότι θα είναι η επόμενη μεγάλη ανακάλυψη στον τομέα της Φυσικής, το επόμενο μεγάλο επίτευγμα, ή ποιο θα επιθυμούσατε εσείς να είναι;
«Δεν ξέρω αν θα είναι η αμέσως επόμενη, πιθανότατα δεν θα είναι, αλλά εγώ θα ήθελα να απαντηθούν όλα τα ερωτήματα που υπάρχουν για τη γέννηση του Σύμπαντος και παράλληλα να απαντηθούν και τα ερωτήματα που σχετίζονται με την ύπαρξη της βαρύτητας η οποία βέβαια συνδέεται και αυτή με όσα συνέβησαν κατά τη γέννηση του Σύμπαντος. Θα είναι πολύ σημαντικό επίσης να υπάρξουν εξελίξεις στον τομέα της Κβαντικής Φυσικής».
Εργάζεστε αυτήν τη στιγμή για κάποια ταινία;
«H Λίντα Ομπστ που είναι πολύ γνωστή παραγωγός ταινιών στο Χόλιγουντ, είναι προσωπική μου φίλη και μαζί είχαμε γράψει το σενάριο του Interstellar. Μαζί με τη Λίντα είμαστε πάλι στη διαδικασία δημιουργίας μιας ταινίας επιστημονικής φαντασίας, με διαφορετικά χαρακτηριστικά από εκείνα του Interstellar, αλλά αυτήν τη στιγμή δεν μπορώ να αποκαλύψω περισσότερες λεπτομέρειες γιατί ακόμη δεν έχει ξεκαθαριστεί αν η ταινία τελικά θα γυριστεί, αν και όλα δείχνουν ότι θα γίνει. Αυτό που μπορώ να σας πω όμως είναι ότι για το σενάριο αυτής της ταινίας δουλέψαμε μαζί με τη Λίντα, αλλά και με τον Στίβεν Χόκινγκ λίγο καιρό προτού πεθάνει, και ένας βασικός λόγος που θέλω η ταινία αυτή να γυριστεί είναι για να την αφιερώσω στον καλό μου φίλο Στίβεν».
ΥΓ.: Να σημειωθεί ότι το αρχικό σενάριο του Interstellar ήταν γραμμένο εξ ολοκλήρου από τον Κιπ Θορν και τη Λίντα Ομπστ, αλλά τελικά ο Κρίστοφερ Νόλαν έκανε αρκετές παρεμβάσεις στην πλοκή και την εξέλιξη, και ο Θορν προτίμησε να αναφέρεται μόνο ως επιστημονικός σύμβουλος της ταινίας αφού ομολογεί ότι οι ιδέες του Νόλαν ήταν καταπληκτικές και έτσι ο ίδιος αποφάσισε να υποχωρήσει από το αρχικό δικό του σχέδιο.