«Αφήστε τη κινεζική - σοβιετική φιλία να ζήσει για πάντα» γράφει η αριστερή αφίσα στο κάτω μέρος της. Στη δεξιά, ένα φιλί ανάμεσα στους δύο εν όπλοις συντρόφους | Wiki Commons/Flicker/Library of Congress
Θέματα

Κίνα – ΕΣΣΔ: Τα παρεξηγήσιμα πόστερ μιας συμμαχίας

Τον Φεβρουάριο του 1950 ο Μάο και ο Στάλιν υπέγραψαν μία συνθήκη Φιλίας και Συμμαχίας. Στις προπαγανδιστικές αφίσες που ακολούθησαν απεικονίζονται συχνά άνδρες να πορεύονται χέρι- χέρι, να ανταλλάσσουν φιλιά ακόμα και στο στόμα, να προσφέρουν ο ένας στον άλλον λουλούδια. Τι επεδίωκαν οι καλλιτέχνες και οι κομματικοί ινστρούχτορες;
Protagon Team

Την 1η Οκτωβρίου του 1949 το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας υπό την ηγεσία του Μάο Τσετούνγκ, έχοντας επικρατήσει στον εμφύλιο πόλεμο εναντίον του Κινεζικού Εθνικιστικού Κόμματος του Τσιανγκ Κάι Σεκ, ανακήρυξε την ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας.

Πλέον τα κομμουνιστικά καθεστώτα κατείχαν την εξουσία στο 1/5 του πλανήτη και εξουσίαζαν συνολικά περίπου 800 εκατομμύρια ανθρώπους. Η κομμουνιστική κινεζική ηγεσία γνώριζε πόσο σημαντικές ήταν για την επιβίωση και την πρόοδο του κομμουνισμού, οι στενές επαφές και οι καλές σχέσεις με το Κρεμλίνο.

Στο τέλος του 1949 ο Μάο μετέβη στη Μόσχα για να συναντήσει για πρώτη φορά τον Ιωσήφ Στάλιν και παρέμεινε, τελικά, στην πρωτεύουσα της ΕΣΣΔ επί δύο μήνες. Αναγνωρίζοντας αμφότεροι οι ηγέτες την ανάγκη για ενότητα και αλληλεγγύη μεταξύ των δύο κομμουνιστικών καθεστώτων ενώπιον ενός ολοένα εντεινόμενου αντικομμουνισμού, υπέγραψαν (τον Φεβρουάριο του 1950) μία διμερή συνθήκη Φιλίας, Συμμαχίας και Αμοιβαίας Αρωγής.

Αναπόσπαστο κομμάτι της εκστρατείας που καταστρώθηκε με στόχο τη διακήρυξη και την ανάδειξη σε όλον τον κόσμο αυτής της αρραγούς ενότητας μεταξύ της κομμουνιστικής ΕΣΣΔ και της κομμουνιστικής Κίνας, ήταν οι προπαγανδιστικές αφίσες.

«Πάντα Μαζί»

Σε πάρα πολλές από αυτές οι πρωταγωνιστές είναι άνδρες και απεικονίζονται να πορεύονται προς τα πεπρωμένα τους χέρι χέρι, να ανταλλάσσουν παθιασμένα φιλιά ακόμα και στο στόμα, να προσφέρουν ο ένας στον άλλον λουλούδια, να ατενίζουν σφιχταγκαλιασμένοι το μέλλον με αισιοδοξία, μαζί με τα παιδιά τους.

Σε σχετικό άρθρο του εξειδικευμένου ιστοτόπου rarehistoricalphotos.com γίνεται λόγος για έναν διάχυτο ομοερωτισμό: «αυτές οι ομοερωτικές σινοσοβιετικές κομμουνιστικές προπαγανδιστικές αφίσες μοιάζουν περισσότερο με φωτογραφίες από τις διακοπές ενός ομόφυλου ζευγαριού ή ακόμη και με διαφήμιση υπέρ του διαφυλετικού γκέι γάμου», αναφέρεται χαρακτηριστικά στο κείμενο.

«Φίλοι για Πάντα»

Κατά πάσα πιθανότητα οι σχεδιαστές των εν λόγω προπαγανδιστικών αφισών δεν αντιλαμβάνονταν την ερωτική αμφισημία των έργων τους, όμως στη συνέχεια πολλοί μελετητές επισήμαναν τον κεκαλυμμένο ομοερωτισμό τους. Ελάχιστα στοιχεία αποδεικνύουν ότι οι καλλιτέχνες απεικόνιζαν εσκεμμένα την ομοφυλοφιλία. Κατά πάσα πιθανότητα ήταν αποκλειστικά εστιασμένοι στο να πείσουν όλον τον κόσμο ότι η στενή, εγκάρδια και αδελφική φιλία και η συνεργασία της ΕΣΣΔ με την Κίνα ήταν ζωτικής σημασίας για την επιβίωση και την ενδυνάμωση του κομμουνισμού ανά την υφήλιο.

Σύμφωνα με την Αντζελίνα Λίπερτ του Poster House, του πρώτου μουσείου των ΗΠΑ (βρίσκεται στη Νέα Υόρκη) που είναι αφιερωμένο αποκλειστικά στις αφίσες, σημείο αναφοράς των σχεδιαστών ήταν η έννοια της αδελφοσύνης, ειδικά μεταξύ των λαών που αντιτάσσονταν στον καπιταλισμό.

«Ενισχύουμε τη φιλία μας στο όνομα της Ειρήνης και της Ευτυχίας»

Μιλώντας στο rarehistoricalphotos.com η επιμελήτρια του νεοϋορκέζικου μουσείου υπενθύμισε επίσης πως, με τον Στάλιν στην εξουσία, η μοναδική αποδεκτή τεχνοτροπία ήταν ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός. Στόχος των σχεδιαστών ήταν να απεικονίσουν – ούτως ώστε να τους αναδείξουν και να τους τιμήσουν – «ανοιχτόκαρδους και ρωμαλέους εργάτες με ροδαλά μάγουλα οι οποίοι ξεκάθαρα απολαμβάνουν τις ζωές τους».

Αλλωστε τα αδελφικά φιλιά ήταν πολύ συνηθισμένα εκείνη την περίοδο ενώ ακόμη και σήμερα σε κάποιες χώρες οι άνδρες εξακολουθούν να φιλιούνται στο στόμα, και η συνήθειά τους αυτή δεν εκλαμβάνεται ως ένδειξη ομοφυλοφιλίας. Περισσότερο από κάποια αμοιβαία έλξη αυτό που ενώνει τους πρωταγωνιστές των σινοσοβιετικών προπαγανδιστικών αφισών και τις πατρίδες τους είναι η αγάπη τους για τον κομμουνισμό.

«Ζήτω η φιλία μεταξύ των λαών και των στρατών της Κίνας και της Σοβιετικής Ένωσης»

Σημειώνεται επίσης πως τόσο η Κίνα όσο και η ΕΣΣΔ ήταν κατά βάση ομοφοβικές κοινωνικές. Ειδικά όσον αφορά την αντιμετώπιση των ομοφυλόφιλων από τους ηγέτες της ΕΣΣΔ, οι Μπολσεβίκοι αποποινικοποίησαν την ομοφυλοφιλία το 1922. Στη συνέχεια, ο Στάλιν ποινικοποίησε, την περίοδο 1933-1934, την ομοφυλοφιλία μεταξύ ανδρών, επιβάλλοντας στους παραβάτες ποινή κάθειρξης πέντε ετών σε στρατόπεδα εργασίας. Τελικά η Ρωσία αποποινικοποίησε την ομοφυλοφιλία το 1993, δύο χρόνια μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ, κυρίως για να μπορέσει να γίνει μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης.