Κυβερνήσεις κρατών στον ανεπτυγμένο κόσμο και διεθνείς οργανώσεις, εδώ και δεκαετίες έχουν επενδύσει τεράστια κονδύλια για την ασφάλεια των τροφίμων, την καθαρότητα του πόσιμου νερού και την τήρηση των βασικών κανόνων υγιεινής, με στόχο την προάσπιση της δημόσιας υγείας. Σήμερα, στις Δυτικές, τουλάχιστον, χώρες, η εμφάνιση των τροφιμογενών και υδατογενών νοσημάτων έχει σε εντυπωσιακό βαθμό περιοριστεί και οι πολίτες τους θεωρούν την ασφαλή τροφή και το καθαρό νερό αγαθά δεδομένα.
Με δεδομένο όμως ότι, σε αντίθεση με τις προηγούμενες γενιές, οι κάτοικοι των αστικών κέντρων περνάμε σχεδόν το 90% του χρόνου μας σε εσωτερικούς χώρους, ήρθε η ώρα να αναδειχθεί η επείγουσα ανάγκη προστασίας ενός ακόμα αγαθού, από το οποίο εξαρτάται καθοριστικά η υγεία μας: του καθαρού αέρα, απαλλαγμένου από παθογόνα βακτήρια, ιούς και σπόρους μυκήτων, σε δημόσιους και ιδιωτικούς κλειστούς χώρους.
Αυτά δεν είναι λόγια… του αέρα. Το απαιτεί η ίδια η πανδημία του κορονοϊού και η αντιμετώπισή της, όταν άλλα «εργαλεία» –πρώτης γραμμής σε άλλες περιπτώσεις– αποδεικνύονται ανίσχυρα να αντιμετωπίσουν τη ραγδαία εξάπλωση του SARS-CoV-2 και των παραλλαγών του. Ας μην ξεχνάμε ότι έχουμε να κάνουμε με έναν ιό εγκατεστημένο πια για τα καλά ανάμεσά μας.
Πρωτόκολλα αερισμού των χώρων, ολοκληρωμένα συστήματα πιστοποιημένα από έγκυρους φορείς, σύσταση ρυθμιστικών φορέων για την εποπτεία της εγκατάστασης και λειτουργίας τους όχι μόνο σε νέες οικοδομές, αλλά και σε ήδη υφιστάμενα κτίρια. Ολα αυτά χρειάζονται, «απλωμένα» βάσει στρατηγικής σε νευραλγικούς τομείς: νοσοκομεία, μέσα μαζικής μεταφοράς, δημόσιες υπηρεσίες, σχολεία.
Ειδικά στους χώρους εκπαίδευσης, μέσα από πολλές έρευνες καταδεικνύεται ότι όπου υπάρχει καλός αερισμός δεν επιτυγχάνεται μόνο η πρόληψη της μετάδοσης διαφόρων αναπνευστικών ιών στα παιδιά και στο οικογενειακό περιβάλλον τους, αλλά βελτιώνονται και οι γνωστικές επιδόσεις τους. Αναγκαία είναι, επίσης, η ενημέρωση των κοινωνιών για τις επιπτώσεις της ποιότητας του αέρα που αναπνέουμε στην υγεία μας.
Αυτά κοστίζουν πολύ, θα πουν ίσως κάποιοι. Εχουν δίκιο. Ομως, αυτό δεν μπορεί να είναι επιχείρημα όταν το διακύβευμα είναι ανθρώπινες ζωές. Υπάρχουν, άλλωστε, και ισχυρά αντεπιχειρήματα: Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Ινστιτούτου Brookings, έως και τέσσερα εκατομμύρια πολίτες στις ΗΠΑ μπορεί να μένουν εκτός δουλειάς λόγω του συνδρόμου Long Covid, με ετήσιο κόστος σε χαμένους μισθούς που φτάνει τα 230 δισ. δολάρια.
Καταλαβαίνουμε πόσο εκρηκτικό μπορεί να γίνει ένα κοκτέιλ που θα περιλαμβάνει, εκτός από την Covid-19, και άλλα αερογενώς μεταδιδόμενα νοσήματα, από τη γρίπη, τη βρογχιολίτιδα από τον ιό RSV και τη λοίμωξη από πνευμονιόκοκκο ή μηνιγγιτιδόκοκκο, μέχρι τη φυματίωση και την ιλαρά.
Η επένδυση στον ασφαλή αέρα των εσωτερικών χώρων είναι, τελικά, η πιο καλή λύση από πλευράς οικονομίας. Και ηθικής πάνω από όλα. Δεν είναι «επανάσταση», όπως συχνά την παρουσιάζει ο διεθνής Τύπος, είναι προϋπόθεση ευζωίας και σε μερικές περιπτώσεις επιβίωσης. Πολλές χώρες το έχουν ήδη συνειδητοποιήσει.
Στις ΗΠΑ, η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει εξαγγείλει πρόγραμμα κόστους πολλών δισ. δολαρίων για τη διασφάλιση της ποιότητας του αέρα σε δημόσια κτίρια (σχολεία, πανεπιστήμια, δημόσιες υπηρεσίες) και για την ενημέρωση των πολιτών. Στην πολιτεία του Νέου Μεξικού η τοποθέτηση συστημάτων εξαερισμού (που εκτιμάται ότι περιορίζουν κατά 74% τον κίνδυνο μετάδοσης του κορονοϊού) στα σχολεία θα γίνει σύντομα υποχρεωτική με νέο νόμο.
Στην ίδια κατεύθυνση, η κυβέρνηση της Αυστραλίας ανακοίνωσε ότι θα υλοποιήσει πρόγραμμα ύψους 270 εκατ. δολαρίων για να βελτιώσει, με μηχανικά μέσα, τον αερισμό των σχολικών αιθουσών. Eνώ σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γαλλία και η Γερμανία, η πανδημία κινητοποίησε τις κυβερνήσεις να εξασφαλίσουν μεγαλύτερα κονδύλια για τον έλεγχο και τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα σε κτίρια όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης.
Μακάρι να συνειδητοποιήσουμε όλα αυτά και στην Ελλάδα, όπου η κοντόφθαλμη θεώρηση των πραγμάτων επικρατεί συχνότερα και το πρόσκαιρο όφελος (πολιτικό συνήθως) επιδιώκεται τις περισσότερες φορές.
* Ο Αθανάσιος Τσακρής είναι καθηγητής Μικροβιολογίας, διευθυντής Εργαστηρίου Μικροβιολογίας της Ιατρικής Σχολής, αντιπρύτανης του ΕΚΠΑ.