Μια εβδομάδα μετά από την «πλημμύρα του αιώνα» στον Βόλο, στο Πήλιο και στον Θεσσαλικό κάμπο και όσο η στάθμη των νερών υποχωρεί, αποκαλύπτονται οι πληγές για τους κατοίκους που επέζησαν του εφιάλτη καθώς και το άλλο κόστος: το ντόμινο στην οικονομία από τις τεράστιες ζημιές στην αγροτική παραγωγή και τις υποδομές.
Οι πρώτες ελλείψεις εκτιμάται ότι θα φανούν σύντομα στην αγορά –από το γάλα, τα τυριά, το χοιρινό κρέας, μέχρι τα καλαμπόκια και τις ζωοτροφές– αλλά αυτό το οποίο όλοι φοβούνται περισσότερο οι ειδικοί είναι οι αυξήσεις των τιμών των κηπευτικών που είναι πολύ ευαίσθητες σε τέτοια φαινόμενα τα οποία τροφοδοτούν την… κερδοσκοπία.
Αυτές είναι οι άμεσες επιπτώσεις στους κατοίκους των πόλεων που στηρίζουν τη διατροφή τους κατά 20% στο Θεσσαλικό κάμπο, αλλά οι έμμεσες ίσως αποδεχθούν ακόμη πιο βαριές καθώς η αποκατάσταση των καλλιεργήσιμων γαιών μπορεί να απαιτήσει από ένα έως πέντε χρόνια «αγρανάπαυσης». Για ορισμένες περιοχές ίσως αποδειχθεί μη αναστρέψιμη.
Τα στοιχεία δείχνουν το μέγεθος του προβλήματος.
Σύμφωνα με τις τελευταίες μετρήσεις από δορυφόρους ως προς την έκταση της Θεσσαλίας που εξακολουθεί να είναι πλημμυρισμένη και τις μετρήσεις από τα κέντρα ελέγχου ροής των υδάτων στον Πηνειό και τους παραποτάμους, την Κυριακή στις πλημμυρισμένες περιοχές υπήρχαν πέντε δισεκατομμύρια κυβικά νερού (!) τα οποία είναι αδύνατον να απομακρυνθούν ή να απορροφηθούν γρήγορα.
Πιο συγκεκριμένα, την Κυριακή κάτω από το νερό βρισκόταν 720.000 στρέμματα. Ενας μεγάλος όγκος των υδάτων αυτών κατευθύνθηκε στις αποστραγγισμένες περιοχές (από το 1962) της λίμνης Κάρλας, η οποία ξαναδημιουργήθηκε καθώς όπως λένε οι ειδικοί «το νερό έχει μνήμη»…
Η νέα γενιά ακτημόνων
Γι’ αυτή την περιοχή έκτασης 180.000 περίπου στρεμμάτων οι γεωλόγοι προβλέπουν ότι το νερό δεν θα απομακρυνθεί ποτέ με φυσικό τρόπο. Επομένως η ανακαλλιέργεια θα είναι δύσκολη καθώς χάθηκε το χώμα. Οι εκτάσεις αυτές που ήταν καλλιεργήσιμες και μάλιστα από τις πιο εύφορες είχαν παραχωρηθεί σε αγρότες των γύρω χωριών οι οποίοι πλέον, σήμερα, είναι κατ΄ουσίαν ακτήμονες.
Επίσης χάθηκαν 1,2 εκατομμύρια στρέμματα καλλιεργήσιμης γης που ήταν επικλινή εδάφη.
Από αυτές τις εκτάσεις το νερό παρέσυρε το χώμα. Τα περισσότερα (επικλινή) χωράφια φαίνονται σήμερα σαν νταμάρια από τις πέτρες που αποκαλύφθηκαν ή εναποτέθηκαν από τους χειμάρρους, ενώ στα χαμηλότερα σημεία οι αγροί σκεπάστηκαν από λάσπη.
Η καλλιεργήσιμη έκταση της Θεσσαλίας, κατ’ ουσίαν ο Θεσσαλικός κάμπος, ξεπερνά τα 4,9 εκατομμύρια στρέμματα. Η συνολική αγροτική παραγωγή (κτηνοτροφική και γεωργική) της Θεσσαλίας αναλογεί στο 20% της πρωτογενούς παραγωγής της χώρας. Ευτυχώς δεν χάθηκαν τα πάντα. Ομως οι ζημιές είναι τεράστιες και θα φανούν άμεσα στην αγορά τροφίμων, αλλά και σε βάθος χρόνου.
Οι απώλειες και οι ελλείψεις
Αυτή είναι η πρώτη εικόνα της καταστροφής όπως αναφέρουν στο Protagon ειδικοί επιστήμονες από την περιοχή της Θεσσαλίας:
♦ Τη μεγαλύτερη ζημιά υπέστησαν οι βαμβακοκαλλιεργητές καθώς καταστράφηκε όλη η παραγωγή (η καλλιέργεια είναι ετήσια) σε έκταση 920.000 στρεμμάτων. Αξίζει να σημειωθεί ότι το βαμβάκι του Θεσσαλικού κάμπου είναι υψηλής ποιότητας και το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής εξάγεται.
♦ Από τις πλημμύρες καταστράφηκαν καλλιέργειες καλαμποκιού σε έκταση 200.000 στρεμμάτων καθώς τα φυτά «πλάγιασαν» στο έδαφος από τα νερά και τους ανέμους, ακόμη κι αν δεν βρίσκονταν σε πλημμυρισμένες περιοχές.
♦ Η πρώτη καταγραφή δείχνει ότι χάθηκε το 40% της παραγωγής βιομηχανικής ντομάτας (το 60% είχε συγκεντρωθεί και παραδοθεί στα εργοστάσια παρασκευής χυμών και τοματοπολτού) ενώ οι ζημιές είναι μεγάλες (αλλά επιδιορθώνονται γρήγορα) στις καλλιέργειες τριφυλλιών.
♦ Στην περιοχή του Τυρνάβου γίνεται καταγραφή στις ζημιές που υπέστησαν οι αμπελώνες. Ετσι κι αλλιώς ήταν μια δύσκολη χρονιά για τα σταφύλια, την παραγωγή κρασιού (ακόμη και για τα τσίπουρα) αλλά το πρόβλημα επιδεινώθηκε.
Στις γύρω περιοχές καταγράφονται οι ζημιές που υπέστησαν οι καρυδιές καθώς βρισκόμαστε σε περίοδο συγκομιδής του καρπού.
Σύμφωνα με τους νόμους της αγοράς, οι ελλείψεις προϊόντων που θα δημιουργηθούν στην ελληνική αγορά θα καλυφθούν από εισαγωγές με ό,τι αυτό σημαίνει για την αύξηση των τιμών, αλλά και την επιβάρυνση του ελλείμματος στο εμπορικό ισοζύγιο της χώρας.
Αυτό όμως που πρέπει να αντιμετωπιστεί και ήδη είναι ορατό στην αγορά του Βόλου, με τις αυξήσεις στις τιμές των εμφιαλωμένων νερών που έφτασαν να πωλούνται προς 1 ευρώ το μπουκάλι του ενάμιση λίτρου (6 ευρώ η εξάδα), είναι η κερδοσκοπία που φτάνει στα όρια του «μαυραγοριτισμού».
Στην άλλη πλευρά, στη Ζαγορά του Πηλίου, το μεγάλο πρόβλημα είναι η συγκομιδή των μήλων και η μεταφορά τους προς τις αγορές είτε της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, είτε του εξωτερικού καθώς η παραγωγή σε ποσοστό άνω του 70% εξάγεται.
Σε αυτά τα ζητήματα πρέπει να προστεθεί και η καταστροφή στα κηπευτικά προϊόντα που παράγονται είτε για τον εμπόριο είτε για την κατανάλωση των ίδιων των νοικοκυριών. Αυτά θα πληρώσουν ακριβότερα οι καταναλωτές όπου και να βρίσκονται καθώς οι ελλείψεις δημιουργούν ντόμινο.
Πού αναμένονται ελλείψεις
Σε ό,τι αφορά τις πρώτες ελλείψεις για τους καταναλωτές τα πρώτα στοιχεία δείχνουν τα εξής:
♦ Η μεγαλύτερη καταστροφή έγινε στο ζωικό κεφάλαιο καθώς πλημμύρισαν εγκαταστάσεις με αποτέλεσμα να πνιγούν τα ζώα και να καταστραφούν οι υποδομές σε δεκάδες κτηνοτροφικές μονάδες αγελαδοτροφεία, χοιροτροφεία κλπ.
♦ Στην περιοχή του Κιλελέρ, της Φαρκαδόνας και στον Παλαμά καταστράφηκαν οι μονάδες εκτροφής χοίρων που τροφοδοτούσαν την εγχώρια αγορά με χοιρινό κρέας.
♦ Ελλείψεις θα εμφανιστούν και στην τροφοδοσία της αγοράς αρχικά σε φρέσκο γάλα και αργότερα σε τυροκομικά προϊόντα, καθώς δεκάδες μικρές και μεσαίες μονάδες παραγωγής και τυποποίησης τυροκομικών προϊόντων, θα αργήσουν να επαναλειτουργήσουν.
Πλήγμα σε επιχειρήσεις και εξαγωγές
Τεράστιο είναι το πλήγμα που δέχθηκαν δύο μεγάλες επιχειρήσεις επεξεργασίας, τυποποίησης και εξαγωγής τροφίμων της Λάρισας η Intercomm Foods, που έχει τις εγκαταστάσεις της στα Τέμπη, και η Del Monte στον Πλατύκαμπο.
Οι δύο αυτές επιχειρήσεις είναι από τις μεγαλύτερες εξαγωγικές επιχειρήσεις της χώρας και ασφαλώς είναι ασφαλισμένες έναντι φυσικών καταστροφών. Το ερώτημα όμως είναι πότε και πώς θα επαναλειτουργήσουν και πώς θα αποζημιωθούν οι εκατοντάδες εργαζόμενοι σε αυτές.
Στην ίδια δυσάρεστη θέση (σε άλλο χώρο παραγωγής και εξαγωγών) βρίσκεται η εταιρεία παραγωγής αλουμινίου Exalco που έχει μεγάλη μονάδα παραγωγής στη Λάρισα, όπως και δεκάδες μικρότερες επιχειρήσεις.
Τι παράγει η Θεσσαλία
Με βάση τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) για το 2021, στη Θεσσαλία παράγεται μεγάλο μέρος της εθνικής παραγωγής σε γεωργικά και κτηνοτροφικά προϊόντα. Συγκεκριμένα:
-Το 71,1% του χοιρινού κρέατος
-Το 36,6% των αρνιών και το 35,8% προβάτων
-Το ένα τρίτο του κρέατος από νεαρά μοσχάρια (έως 2 ετών)
-Η μισή ελληνική παραγωγή τυριών: 47% των μαλακών τυριών, 23% των σκληρών τυριών, 57% του νωπού βουτύρου, 38% της μυζήθρας
-Το 18,5% του γάλακτος: 20,4% του πρόβιου, 25,4% του βουβαλίσιου, 15,2% του αγελαδινού
-Το 40% της εγχώριας παραγωγής βαμβακιού
-Στη Θεσσαλία βρίσκονται πάνω από τις μισές αχλαδιές (54%) και αμυγδαλιές (51,5%) της χώρας, το 36% των καστανιών, το 31% των μηλιών και το 22,2% των καρυδιών
-Μόνο από τον νομό Λαρίσης προέρχεται η μισή παραγωγή βιομηχανικής ντομάτας και σχεδόν το ένα τρίτο της παραγωγής φιστικιών
-Η Λάρισα παράγει το 24% του σκληρού σιταριού και το 22,5% του κριθαριού
-Παράγει επίσης το 10,6% του καλαμποκιού, τα δύο τρίτα της φάβας, το ένα τρίτο ρεβιθιών και φακής και το ένα πέμπτο των πεπονιών.