Τα fourplex είναι η νέα αρχιτεκτονική τάση στον Καναδά. Είτε πρόκειται για νέες κατασκευές, είτε για τη μετατροπή μιας υπάρχουσας μονοκατοικίας, τα «τετραπλά κτίρια» συνθέτουν μια κατασκευή, συνήθως ανεξάρτητη, χωρισμένη σε τέσσερα ξεχωριστά διαμερίσματα.
Οι υποστηρικτές των fourplex, που περιλαμβάνουν και την καναδική κυβέρνηση, ελπίζουν ότι θα εξαπλωθούν σε ολόκληρη τη χώρα, σύμφωνα με ρεπορτάζ του BBC. Θέλουν να παρέχουν τη «μέση λύση» μεταξύ των μεγάλων προαστιακών μονοκατοικιών και των υψηλών πολυκατοικιών που έχουν πλημμυρίσει τις εργατικές συνοικίες των μεγαλουπόλεων. Πιστεύουν ότι η κατασκευή τους θα δώσει ένα ιδιαίτερο «χρώμα» σε πολλές περιοχές πηγμένες στα ψηλά κτίρια.
Η νέα αρχιτεκτονική τάση έρχεται την ώρα που το ζήτημα της στέγης βρίσκεται στα πρωτοσέλιδα στη χώρα: μόλις ο πρωθυπουργός Τζάστιν Τριντό ανακοίνωσε ότι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση θα χρηματοδοτήσει την κατασκευή κτιρίων σε επαρχίες που αντιμετωπίζουν έντονα στεγαστικά προβλήματα –ελλείψει κατοικιών σε προσιτές τιμές– με τέσσερα δισ. ευρώ.
Ο Ομοσπονδιακός υπουργός Στέγασης, Σον Φρέιζερ, ζήτησε τα «τετραπλά κτίρια» να αποτελέσουν προϋπόθεση ώστε οι δήμοι να εισπράξουν το μερίδιό τους από αυτό το πακέτο χρηματοδότησης της ομοσπονδιακής στέγασης. Κάποιες επαρχίες είναι πιο υποστηρικτικές για το σχέδιο από άλλες.
Η τοπική κυβέρνηση της Βρετανικής Κολομβίας έχει ψηφίσει νομοθεσία που επιτρέπει την κατασκευή fourplex (ακόμα και fiveplex και sixplex, δηλαδή πενταπλά και εξαπλά κτίρια) σε κάθε πόλη με πληθυσμό άνω των 5.000 κατοίκων. Ωστόσο οι κυβερνήσεις του Οντάριο και της Αλμπέρτα δηλώνουν αντίθετες στην πρόταση να υποχρεωθούν οι δήμοι των επαρχιών τους να επιτρέψουν την κατασκευή των «τετραπλών κτιρίων».
Οι αντιδράσεις επικεντρώνονται στον φόβο ότι αυτά τα κτίρια θα αλλάξουν τη φυσιογνωμία πολλών καναδικών προαστίων, τα οποία εδώ και πολλές γενιές είναι γεμάτα από μονοκατοικίες. Παρότι τα fourplex επεκτείνονται ραγδαία στο Τορόντο τον τελευταίο χρόνο, η κατασκευή τους απαγορευόταν από το 1929 ως το 2023, οπότε τα μόνα που στέκονταν μέχρι πέρυσι ήταν ηλικίας άνω του ενός αιώνα.
Σύμφωνα με τη μέχρι σήμερα νομοθεσία για τις κατασκευαστικές ζώνες, μεγάλα τμήματα κατοικημένων περιοχών στο Τορόντο χρησιμοποιούνταν αποκλειστικά για κατασκευές μονοκατοικιών και κτιρίων με μεσοτοιχία. Παρόμοια ήταν η εικόνα και σε άλλες αγγλόφωνες καναδικές πόλεις. Αντίθετα, στο γαλλόφωνο Μόντρεαλ τα fourplex και άλλες μικρές πολυκατοικίες ήταν πολύ συνηθισμένες.
Οι απαρχαιωμένοι αυτοί νόμοι χωροθέτησης αντανακλούν την ταξική πολιτική που κυριαρχούσε στο Τορόντο στις αρχές του 20ού αιώνα. Από τη δεκαετία του 1910 κυριαρχούσε η αντίληψη ότι τα τετραπλά διαμερίσματα φέρνουν «λάθος» είδη ανθρώπων στη γειτονιά – όπως μετανάστες.
Η κατάσταση άρχισε να αλλάζει χάρη στην πίεση της ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Το νέο κονδύλι για την κατασκευή των «τετραπλών κτιρίων» είναι το καρότο που προσφέρει στις τοπικές κυβερνήσεις ώστε να αντιμετωπιστεί με άμεσο τρόπο η στεγαστική κρίση στη χώρα. Πολλοί πιστεύουν ότι αυτή η πρωτοβουλία είναι το πρώτο βήμα μιας σειράς ευρύτερων μεταρρυθμίσεων.
Βέβαια, η ώθηση που προσφέρει στα fourplex η κεντρική κυβέρνηση δεν σημαίνει ότι οι αρχιτέκτονες και οι εταιρείες real estate θα τρέξουν να τα κατασκευάσουν. Προτιμούν τα πιο μεγαλεπήβολα κτίρια, που προσφέρουν μεγαλύτερο κέρδος. Γιατί να αναλωθούν στην κατασκευή μιας μονάδας μόλις τεσσάρων διαμερισμάτων όταν μπορούν να εστιάσουν σε μια τεράστια πολυκατοικία 150 διαμερισμάτων;
Παράλληλα, η χρηματοδότηση των fourplex είναι δύσκολη γιατί οι τράπεζες δεν είναι έτοιμες για αυτά. Χρειάζονται χρόνο για να αναπτύξουν νέα χρηματοδοτικά προγράμματα για τα νέα κτίρια, που δεν είναι ούτε μικρά ούτε μεγάλα. Επίσης, η αύξηση της κλίμακας κατασκευής τους θα απαιτήσει πιθανότατα την ανάπτυξη ενός νέου, πιο εξειδικευμένου τύπου κτηματομεσίτη.
Ειδικά για τους αρχιτέκτονες, τα «τετραπλά κτίρια» αποτελούν ιδιαίτερη πρόκληση. Η επικρατούσα εντύπωση, ότι πρόκειται για βαρετά κτίσματα, είναι μάλλον λανθασμένη – οι αρχιτέκτονες γίνονται πιο δημιουργικοί με τη διάταξη και τον σχεδιασμό. Τα fourplex δεν είναι όλα ίδιου μεγέθους: άλλα είναι φτιαγμένα για ένα άτομο και άλλα για πολυμελείς οικογένειες.
Ωστόσο, όσο ελκυστικά κι αν είναι για κάποιους τα fourplex, χρειάζονται χρόνο για την εκτόξευσή τους. Από τον περασμένο μήνα, τόσο στο Τορόντο όσο και στο Βανκούβερ, μόνο περίπου 100 αιτήσεις κατασκευής τους είχαν ληφθεί από τις Αρχές, σύμφωνα με δημοσιεύματα του Τύπου.