Ο καπετάν Γιάννης Κωστόπουλος λάτρευε τον Ομηρο και, σαν τον Οδυσσέα, ένιωθε στο στοιχείο του όταν βρισκόταν στη θάλασσα και όχι στα γραφεία της τράπεζας.
Η αλμύρα, τα κύματα, η θαλασσινή αύρα ήταν η δική του καταφυγή, εκεί όπου ένιωθε πιο άνετα από οπουδήποτε αλλού.
Η λατρεία του (πέραν της Τέχνης) για την ιστιοπλοΐα, είχε άλλωστε τις ρίζες της πολύ πίσω, στα πρώτα νιάτα του, όταν σπούδαζε ναυπηγός στο King’s College του Πανεπιστημίου Durham της Αγγλίας.
Είναι βέβαιο ότι αν δεν ήταν οικογενειακή επιχείρηση η τράπεζα, η Ελλάδα θα είχε «κερδίσει» έναν σημαντικό ναυπηγό που θα δούλευε πολύ πιο κοντά στο περιβάλλον που λάτρευε, στη θάλασσα.
Στα χνάρια του Ομήρου
Αγαπημένα του σκάφη στην αρχή ήταν τα Dragon, μια κατηγορία με την οποία είχαν στεφθεί χρυσοί Ολυμπιονίκες ο τότε διάδοχος του θρόνου Κωνσταντίνος με τον Γιώργο Ζαΐμη και τον Οδυσσέα Εσκιτζόγλου στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ρώμης το 1960.
Τότε «βάφτισε» για πρώτη φορά τα σκάφη του Ωκύαλος (Ι & ΙΙ) και με αυτά ξέφευγε από την καθημερινότητά του με βόλτες στη θάλασσα.
Ενα από τα χόμπι του ήταν το διάβασμα και ιδιαίτερα η Ιστορία. Από τον Ομηρο είχε εμπνευστεί και το αγαπημένο όνομα του σκάφους.
Ωκύαλος ονομάζεται εκείνος που κινείται με ταχύτητα πάνω στο νερό (τάχιστος στη θάλασσα) ενώ «Ωκύαλος ναυς» χαρακτηρίζεται από τον Ομηρο το σκάφος του Οδυσσέα. Το μόνο του θέμα, ήταν ότι δεν μπορούσε – όπως έλεγε στους συνεργάτες του τότε – να ακολουθήσει κατά γράμμα την Οδύσσεια.
«Το πλοίο σου στο νησί μας άραξε, ν᾿ ακούσεις τη φωνή μας
κανείς ως τώρα δεν προσπέρασε με μελανό καράβι,
τη μελοστάλαχτη απ᾿ τα χείλη μας φωνή πριχού γρικήσει’
κι ως φράθη πια κι ο νους του επλούτυνε, κινάει και φεύγει πάλε»
λένε οι σειρήνες στο τραγούδι τους προς τον Οδυσσέα (στίχος 185 της Οδύσσειας) και το πρόβλημα είχε να κάνει με το χρώμα του πλοίου (μελανό καράβι).
Ο έμπειρος ιστιοπλόος γνώριζε ότι, σε μια χώρα με τόσο ήλιο και τέτοιο θερμό κλίμα, δεν ενδείκνυται το μαύρο σκάφος και αμέσως είπε στους συνεργάτες τους: «Θα το κάνουμε άσπρο» !
Ήταν η μοναδική του «παρέμβαση» στον αγαπημένο του Όμηρο. Στα σκάφη του και πριν τον Ωκύαλο έδινε ανέκαθεν ονόματα από την αρχαία Ελλάδα όπως Ερατοσθένης, Καλλιστώ, Αρίσταρχος.
Το όραμα της ανοιχτής θάλασσας
Καλοκαίρι του 1987 όλη η Ελλάδα βγαίνει στον δρόμο για το θαύμα της κατάκτησης από την εθνική μας ομάδα μπάσκετ του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, με τον Νίκο Γκάλη, τον Παναγιώτη Γιαννάκη και τους άλλους παίκτες του Κώστα Πολίτη να προκαλούν ένα παραλήρημα χαράς σε όλη τη χώρα.
Την ίδια εποχή, το μυαλό του Γιάννη Κωστόπουλου, μεταξύ των υποχρεώσεών του στην τράπεζα, «τρέχει» πλέον πιο γρήγορα από ποτέ στην ανοιχτή θάλασσα. Ρίχνει την ιδέα σε φίλους και εκείνο το καλοκαίρι ιδρύει την ιστιοπλοϊκή ομάδα του Ωκυάλου.
Το όνειρό του ήταν να «τρέξει» πλέον στην ανοιχτή θάλασσα και ο στόχος του δεν ήταν να πάει να πάρει τους κορυφαίους του κόσμου και να τους φέρει στο σκάφος του Ωκύαλος ΙΙΙ και απλά να τους βάλει να τρέξουν για να νικήσει. Ζούσε για ένα δικό του πρότζεκτ που θα δοκίμαζε τις δυνάμεις τους.
Ήθελε πρώτα απ’ όλα να προάγει (όπως πάντα) την Ελλάδα. Διάλεξε έλληνες ιστιοπλόους, όπως ο έμπειρος κυβερνήτης Γιώργος Ερτσος (ίσως ο κορυφαίος έλληνας ιστιοπλόος στην ανοικτή θάλασσα), ο Σωτήρης Κάρταλης και ο Παύλος Κούρκουλος, ξεχώρισε και τρείς Δανούς για πλήρωμα και ξεκίνησαν.
Μόλις την πρώτη χρονιά η ομάδα κατακτά το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα ανοικτής θαλάσσης στην κατηγορία 3/4ΤΟΝ και ΟΝΕ ΤΟΝ στην Ελβα της Ιταλίας το 1988 και επαναλαμβάνει την ίδια επιτυχία για άλλα δύο χρόνια το 1989, στην Ελλάδα, στο Μικρολίμανο (με τον Κωνσταντίνο Στρατηγόπουλο να αντικαθιστά σε εκείνους τους αγώνες τον Παύλο Κούρκουλο που είχε κάποιες άλλες υποχρεώσεις) και το 1990 στη Σουηδία, στο νησί Μάρστραντ.
«Αυτός ο άνθρωπος μας δίδαξε πρώτα απ’ όλα ήθος. Παράλληλα μας έμαθε να ανακαλύπτουμε τα όρια μας. Ήθελε να δοκιμάσουμε όλοι τις δυνάμεις μας, να προσαρμοστούμε και να δούμε μέχρι που μπορεί να φτάσουμε. Και καταφέραμε τρία συνεχόμενα χρόνια να πάρουμε το παγκόσμιο πρωτάθλημα στην κατηγορία μας, απέναντι σε επαγγελματίες ιστιοπλόους, εξειδικευμένους με συμμετοχές στο America’s Cup, τη μεγαλύτερη ιστιοπλοϊκή διοργάνωση στον κόσμο. Και έβλεπες την ικανοποίηση στο πρόσωπό του όταν τελείωναν οι αγώνες» θυμάται μέσω του Protagon ο Σωτήρης Κάρταλης, μέλος του πρώτου πληρώματος της ιστιοπλοϊκής ομάδας της Ωκύαλος.
«Αξία έχει και η ήττα»
Σε σχέση με άλλους, ο Γιάννης Κωστόπουλος πόνταρε έντονα στο ελληνικό στοιχείο και ήθελε αυτή την ομάδα που έφτιαχνε να βελτιώνεται και να μεγαλώνει μέσα από τους αγώνες. Μάλιστα όπως έλεγε πάντα: «Αξία έχει και η ήττα, στην οποία είσαι υποχρεωμένος να κάνεις μεγαλύτερη ανάλυση για να δεις τα λάθη σου για την επόμενη φορά».
Η χαρά του ήταν να ταξιδεύει σε αγώνες αρκετών ημερών και συμμετείχε όπως και όλοι, θέλοντας να ζήσει τη δράση, την ένταση, τις δυσκολίες, τη μάχη με τα κύματα και τον αέρα. Δεν έμπαινε στην καμπίνα εκ του ασφαλούς, αλλά ήταν στην πρώτη γραμμή, θέλοντας να ρουφήξει ως το μεδούλι αυτή τη μοναδική εμπειρία. Η θάλασσα τον ηρεμούσε, τον χαλάρωνε, ήταν τι ησυχαστήριό του.
«Δεν θα ξεχάσω σε ένα ταξίδι προετοιμασίας από το Κίελο που ανεβάζαμε το σκάφος προς τη Δανία σε μια περιπετειώδη μάλιστα εμπειρία καθώς είχαμε πρόβλημα με το άλμπουρο. Σε στιγμές χαλάρωσης μας έλεγε ρεμβάζοντας τη θάλασσα: «Ρε παιδιά πόσο όμορφα νοιώθω εδώ, μακριά από τηλεφωνήματα, από συσκέψεις στα γραφεία, από χαρτούρα» θυμάται ο Παύλος Κούρκουλος που ήταν ο «φωτογράφος» της ομάδας τουλάχιστον στις απονομές και αυτός που μας παραχώρησε τις φωτογραφίες από την απονομή του τροπαίου στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του 1990 στη Σουηδία. Και επειδή σε αυτές τις φωτογραφίες (επάνω) ισχύει το μια εικόνα είναι χίλιες λέξεις, φαίνεται στο πρόσωπο του καπετάν Γιάννη το πόσο «γεμάτος» είναι από αυτές τις στιγμές.
Μια παρτίδα σκάκι στα κύματα…
Λάτρευε να ασχολείται με τα θέματα τακτικής και στρατηγικής, το δυνατό του σημείο, που φυσικά το είχε και στην τράπεζα. Εβλεπε τον αγώνα ως μια παρτίδα σκάκι. Στις σημαντικές αποφάσεις, στον καθορισμό της διαδρομής πχ, ήθελε να έχει ρόλο όπως και στον σχεδιασμό του σκάφους ,όπου είχε και τις γνώσεις. Από την άλλη πλευρά είχε την ιδιαιτερότητα να θέλει απόλυτα ίση μεταχείριση στο σκάφος χωρίς στο ελάχιστο να τον βλέπουν ως ιδιοκτήτη
«Ηταν πραγματικός ηγέτης που είχε τον τρόπο να σε εμπνεύσει έχοντας ηθικές αξίες και όχι απλά φωνάζοντας ή δίνοντας διαταγές. Δίπλα του μάθαμε πάρα πολλά πράγματα και για την ιστιοπλοΐα, αλλά και γενικότερα για την ανθρώπινη συμπεριφορά. Προσωπικά ανακάλυψα τι μπορώ να κάνω και τι όχι. Απέκτησα δεξιότητες και επίσης, το πολύ σημαντικό, έμαθα να έχω υπομονή. Ευτυχής συγκυρία για μας που συναντήθηκαν οι δρόμοι μας» λέει ο Σωτήρης Κάρταλης.
Δεδομένου ότι λάτρευε και την Τέχνη πάντα είχε τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο και στο πόσο κομψό θα είναι το σκάφος. Εχοντας την εμπειρία από τις σπουδές του στη ναυπηγική συμμετείχε με ιδέες προς τους κατασκευαστές και τους σχεδιαστές των σκαφών του στο εξωτερικό – για το πώς θα μπορεί να γίνει πιο γρήγορο και πιο ανθεκτικό.
Αφησε το στίγμα του για το τι μπορεί να κάνει η Ελλάδα, όχι ο ίδιος. Αυτό διαλαλούσε πάντα και στους συνεργάτες του. Να δείξουμε τις δυνατότητες αυτής της χώρας που τη λάτρευε.
Οι συνεργάτες του (και) στη θάλασσα έπιναν νερό στο όνομά του γιατί πρώτα απ’ όλα ήταν σεμνός και τους έδειχνε ότι εν πλω γινόταν ένας από αυτούς.
Αναμνήσεις από τον καπετάν Γιάννη
Στον δρόμο προς τον τρίτο παγκόσμιο τίτλο στη Σουηδία, ενώ το σκάφος του προηγείται, σκίζεται το πανί. Την ώρα που το κατεβάζουν, ο Σωτήρης Κάρταλης συνειδητοποιεί ότι είχε ξεχάσει το κουτί με τα εργαλεία στη στεριά, από το προηγούμενο βράδυ όπου έφτιαχνε κάτι στο σκάφος. Ολοι είναι τρελαμένοι γιατί εκείνη τη στιγμή κινδυνεύουν να χάσουν από αυτό το απρόοπτο το τρόπαιο !
Ξαφνικά ακούνε τη μηχανή από ένα φουσκωτό που έρχεται από το σκάφος του βασικού τους αντιπάλου με ένα καρούλι κλωστή για το πανί, βελόνα και όλα τα απαραίτητα. Δείγμα του σεβασμού που είχε κερδίσει αυτός ο άνθρωπος από τους διάσημους αντιπάλους του ανά τον κόσμο. Ο βασικός διεκδικητής του τίτλου έτεινε χείρα βοηθείας σε ένα τρομερό fair play που το είχε κερδίσει ο Γιάννης Κωστόπουλος με τη συμπεριφορά του.
Εκείνο το βράδυ, στο καθιερωμένο γεύμα όπου (πάντα) κέρναγε όλο το πλήρωμα, το μενού είχε και σαμπάνιες. Ηταν ανήμερα του Σωτήρος και από τότε, κάθε 6 Αυγούστου, έπαιρνε τηλέφωνο τον Σωτήρη Κάρταλη (ο άνθρωπος που είχε ξεχάσει τα εργαλεία) και όταν αυτός σήκωνε το ακουστικό του έλεγε: «Θυμάσαι;». Αυτό ήταν ο προάγγελος για τα Χρόνια Πολλά που ακολουθούσαν για τη γιορτή του. Ενα περιστατικό που ευτυχώς δεν τους στοίχισε τον τρίτο συνεχόμενο τίτλο αλλά δεν το ξέχασαν ποτέ με τον εορτάζοντα μάλιστα ποτέ πια να μην δεν έχει δεύτερο κουτί με εργαλεία στο σκάφος!
Πρόεδρος για αρκετά χρόνια στον αγαπημένο του Ναυτικό Ομιλο Ελλάδος έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι του για να προβάλλει την Ελλάδα και την ιστιοπλοΐα ενώ απέφευγε τις συγκεντρώσεις και τα γκαλά. Ακόμα και στις διακοπές του, που εννέα φορές στις δέκα ήταν με το ιστιοπλοϊκό του, δεν πήγαινε στα κοσμοπολίτικα νησιά. Προτιμούσε τα άγνωστα μέρη, τις πιο άγριες θάλασσες και τους μαγευτικούς ήχους που μόνο η φύση μπορεί να σου χαρίσει.
«Η ελληνική ιστιοπλοΐα, ιδιαίτερα της ανοικτής θάλασσας, έβαλε πολύ ψηλά τον πήχη χάρις στον αγαπημένο μας καπετάνιο. Ενας άνθρωπος που εάν θέλεις να τον χαρακτηρίσεις με μια μόνο λέξη, αυτή είναι: άρχοντας» λέει στο Protagon.gr ο Ολυμπιονίκης Δημήτρης Δεληγιάννης που είχε ενσωματωθεί αργότερα στο πλήρωμα του Ωκύαλου στα μέσα της δεκαετίας του 1990 και είχε αναλάβει στη συνέχεια και την ομάδα (καθώς ο Ωκύαλος έφτασε μέχρι το Νο 14).
«Δεν θα ξεχάσω σε έναν δύσκολο αγώνα, όπου ήμασταν μαζί βάρδια και κατεβήκαμε κάποια στιγμή βρεγμένοι στην καμπίνα όπου υπήρχαν έξι κρεβάτια αλλά όλοι κοιμόντουσαν και είχε μόλις ένα ελεύθερο κρεβάτι. Οταν πήγα να ξαπλώσω στο πάτωμα, με σήκωσε και μου λέει: “Ξάπλωσε εσύ. Εχεις δουλειά, εγώ κάθομαι”. Και κοιμήθηκε αυτός κάτω ! Αλλο επίπεδο, αρχοντάνθρωπος με τα όλα του» θυμάται ο κ. Δεληγιάννης ενώ ίδιο περιστατικό (που παραχώρησε το κρεβάτι του) έχει ζήσει και ο Σωτήρης Κάρταλης.
Ο Γιάννης Κωστόπουλος πίστευε στην έννοια της ομάδας, πόνταρε στο σχεδιασμό του σκάφους και έδινε και μεγάλο βάρος στην προετοιμασία. Οπότε, προτιμούσε να φτιάχνει μια ισχυρή, πάντα ελληνική, ομάδα η οποία θα δούλευε πάνω στο πρότζεκτ και τον Ωκύαλο όλο τον χρόνο. «Ετρεχε» συνεχόμενα μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του 2000 καθώς μετά το 2005 είχε αρχίσει να έχει και μεγαλύτερο φόρτο εργασίας και πλέον σιγά σιγά είχε αραιώσει τις εμφανίσεις του στο αγωνιστικό κομμάτι.
Την αγάπη του για την ιστιοπλοΐα αλλά και για την Τέχνη την πέρασε κυρίως στην κόρη του Δάφνη που είχε μπει στην ιστιοπλοΐα (και τον ακολουθούσε από μικρή σε πολλά ιστιοπλοϊκά ταξίδια) ενώ ο γιος του Φίλιππος έμεινε μακριά από τη θάλασσα.
Η λατρεία του για την Ελλάδα φαινόταν ακόμα και στην εμμονή του να βάζει πάντα μια μεγάλη ελληνική σημαία στα σκάφη του και μάλιστα από το καλύτερο πανί για να μην σκίζεται ποτέ και να κυματίζει παντού. Πατριώτης από τα πιο απλά έως τα πιο σύνθετα.
Αλλαξε την ιστορία του yachting
Μια από τις μεγαλύτερες παρακαταθήκες του στον ιστιοπλοϊκό κόσμο αλλά και στον ελληνικό τουρισμό κατ’ επέκταση είναι ότι άλλαξε το yachting στην Ελλάδα. Μέχρι το 1995 οι περισσότεροι νοίκιαζαν παλιοσκάφη, σαράβαλα, προσφέροντας ως επί το πλείστον απαράδεκτες υπηρεσίες στους ξένους τουρίστες και πελάτες και με τον μάγειρα να είναι και… μηχανικός. Το 1995 ήταν σταθμός: έκανε μια πρώτη εταιρία που άλλαξε επίπεδο σε όλο τον κλάδο. Εφερε καινούργια σκάφη, εκπαιδευμένα πληρώματα, χωρίς να κοροϊδεύει τους ξένους και όλοι πλέον λένε ότι γύρισε το yachting σε άλλη εποχή. Ουσιαστικά είναι σημείο αναφοράς. Mιλάνε πια όλοι στον κλάδο για «προ εποχής Κωστόπουλου» και «μετά». Σε αυτόν τον τομέα έριξε μεγάλο βάρος και αφιέρωσε και πολύ χρόνο.
Εφτιαξε ομάδα της Τράπεζας
Το 1994 ξεκίνησε μάλιστα το project Alpha Sailing Team με τη λειτουργία σχολών ιστιοπλοΐας για το προσωπικό της Τράπεζας προτρέποντας εργαζόμενους του που τους άρεσε η ιστιοπλοΐα να συμμετέχουν.
Στην ομάδα της Θεσσαλονίκης, από το 2000 έως και το 2006, με προπονητή τον Στέφανο Μεταξιώτη, περισσότερα από 100 στελέχη των υποκαταστημάτων της πόλης είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν και να αγαπήσουν την ιστιοπλοΐα με το σκάφος Alpha Bank ΒΟΡΡΑΣ (GRE3) με συνεχή παρουσία σε αγώνες, όπως η Aegean Regatta και ο Αγώνας Βορείων Σποράδων (όπου κατέκτησαν 1ες θέσεις), Πανελλήνια Πρωταθλήματα ιστιοπλοΐας και πολλούς άλλους τίτλους. Την άνοιξη του 2007, μεταβίβασε το ΙΜΧ-38 Alpha Bank ΒΟΡΡΑΣ στον Ομιλο, αναγνωρίζοντας τη συμβολή του ΝΟΑΘ στη διάδοση του αθλήματος στη Βόρεια Ελλάδα, ώστε το σκάφος να συνεχίζει να αποτελεί το μέσο με το οποίο, όσοι αγαπούν τη θάλασσα, θα μπορούν να έρχονται σε επαφή με αυτή.
Καλές θάλασσες
Ολοι αποχαιρέτησαν με συγκίνηση τον «Αρχηγό» ή τον “L’ Armatore” όπως τον φώναζαν. Ο Ακης Τσαρούχης, ένα από τα πιο νέα μέλη του Ωκύαλου, έγραψε στο αποχαιρετιστήριο μήνυμά του στα social media:
«Για κάποιους ήταν άνθρωπος της τράπεζας.
Για εμένα και μια ακόμα παρέα ανθρώπων ήταν συναθλητής, πρότυπο, άνθρωπος που μετέδιδε την αγάπη για τη θάλασσα και ναύτης.
Δεν υπάρχει ιστιοπλόος που να μη λέει τα καλύτερα για αυτόν. Κορυφαίος σε ό,τι έκανε. Στους αγώνες; Σαν πρόεδρος του Ναυτικού Ομίλου Ελλάδος; Σε όλα.
Ηρεμος, μεθοδικός, λιγομίλητος, σκεπτικός και πάντα με μελετημένη, σωστή άποψη.
Του χρωστάω πολλά.
Ξεστραβώθηκα -ή τουλάχιστον με βοήθησε να ξεστραβωθώ, γιατί στο άθλημά μας πάντα κάτι έχεις να μάθεις.
Με βοήθησε να τρέξω από 15 χρονών με τους καλύτερους, στα καλύτερα και με τα καλύτερα. Με έκανε καλύτερο άνθρωπο. Να γνωρίσω ανθρώπους τους οποίους ακόμα νιώθω αδερφούς.
Κύριε Γιάννη, σας ευχαριστώ για όλα»