Θα φανταζόταν κανείς ότι 1.500 χρόνια μετά την ανακάλυψή της θα είχαν στερέψει τα αποθέματα καινοτομίας στον εκλεπτυσμένο χώρο της σαμπάνιας. Και όμως, το επόμενο trend στη βιομηχανία των 7 δισ. ευρώ είναι η υποθαλάσσια γήρανση του αφρώδους οίνου.
Οπως πολλές από τις κορυφαίες καινοτομίες, και αυτή ξεκίνησε τυχαία. Το 2010, μια ομάδα δυτών στο αρχιπέλαγος Αλαντ της Φινλανδίας ανακάλυψαν το ναυάγιο ενός πλοίου που βυθίστηκε το 1852, και έμειναν έκπληκτοι όταν βρήκαν 145 μπουκάλια σαμπάνιας 50 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.
Αλλά, σύμφωνα με ρεπορτάζ του Guardian, ακόμα εντυπωσιακότερο ήταν το γεγονός ότι τα μπουκάλια ήταν ακόμα γεμάτα και είχαν γεύση –σύμφωνα με τα λόγια ενός καθηγητή βιοχημείας τροφίμων– «απίστευτη, δεν έχω δοκιμάσει ποτέ στη ζωή μου τέτοιο κρασί».
Ολες οι ετικέτες είχαν ξεπλυθεί, αλλά οι ντετέκτιβ του οίνου εξέτασαν την εσωτερική επιφάνεια των φελλών και βρήκαν εικόνες επωνυμίας που τους επέτρεψαν να αναγνωρίσουν την προέλευσή τους. Πολλά μπουκάλια ήταν από τον Οίκο Τζάγκλαρ, ο οποίος εξαφανίστηκε το 1829, όταν ο αμπελώνας του κατελήφθη από ανταγωνιστή του, ενώ βρέθηκαν και 47 μπουκάλια της γνωστής γαλλικής σαμπάνιας Veuve Clicquot.
Δύο χρόνια μετά την ανακάλυψη, 11 από τα μπουκάλια πωλήθηκαν για το συνολικό ποσό των 142.000 ευρώ σε μια δημοπρασία στο Μάριενχαμ, στο αρχιπέλαγος Αλαντ, μεταξύ Φινλανδίας και Σουηδίας, όπου ανακαλύφθηκε το ναυάγιο. Μόνο ένα από τα μπουκάλια Veuve Clicquot πουλήθηκε για 15.000 ευρώ. Αυτό συνέβη πριν αναλυθεί –και δοκιμαστεί– το περιεχόμενο των μπουκαλιών από ειδικούς. Τώρα η αξία των φιαλών έχει φτάσει τα 173.500 ευρώ.
Ο Φιλίπ Ζαντέ, καθηγητής βιοχημείας τροφίμων στο Πανεπιστήμιο του Ρεμς, στην καρδιά της περιοχής κατασκευής σαμπάνιας της Γαλλίας, έλαβε μικρά δείγματα από τρία από τα μπουκάλια για να κάνει μια «χημική και αισθητηριακή ανάλυση» του κρασιού.
Η έκθεσή του, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Proceedings of the National Academy of Sciences, ανέφερε ότι «μετά από 170 χρόνια παλαίωσης στη βαθιά θάλασσα σε σχεδόν τέλειες συνθήκες, αυτά τα εν υπνώσει μπουκάλια σαμπάνιας ξύπνησαν για να μας μεταφέρουν ένα κεφάλαιο της ιστορίας της οινοποίησης».
Αρχικά, οι ειδικοί δοκιμαστές οίνου δεν εντυπωσιάστηκαν με την άποψη του Ζαντέ. Αλλά αφού άφησαν το κρασί να καθίσει στο ποτήρι και να οξυγονωθεί, αυτό απελευθέρωσε πιο ευχάριστα αρώματα, που περιγράφονται ως «πικάντικα», «καπνιστά» και «δερμάτινα». Ο Ντομινίκ Ντεμαρβίλ, σεφ των σπηλαίων της Veuve Clicquot, δοκίμασε τη σαμπάνια τρεις φορές, ανιχνεύοντας ώριμα φρούτα, τρούφες και μέλι, και δήλωσε ότι ήταν ανάμεσα στις καλύτερες σαμπάνιες του κόσμου.
Ο Ζαντέ αφέθηκε να δοκιμάσει «μόλις ένα σταγονίδιο που βγήκε από μια μικροσύριγγα». Η ετυμηγορία του, σύμφωνα με ρεπορτάζ του περιοδικού Smithsonian: «Δεν έχω δοκιμάσει τέτοιο κρασί στη ζωή μου. Το άρωμα έμεινε στο στόμα μου για τρεις ή τέσσερις ώρες αφότου το δοκίμασα».
Η Veuve Clicquot, που αποτελεί τμήμα του ομίλου πολυτελών ειδών LVMH του γάλλου δισεκατομμυριούχου Μπερνάρ Αρνό, ενθουσιάστηκε τόσο πολύ με την εκ νέου ανακάλυψη του κρασιού της που προσπαθεί να αναδημιουργήσει τις ίδιες συνθήκες, βυθίζοντας δεκάδες μπουκάλια στο ίδιο σημείο του αρχιπελάγους Αλαντ. Κάποια από τα μπουκάλια θα μείνουν εκεί για 40 χρόνια.
Ο οίκος σαμπάνιας πιστεύει ότι η βαθιά θάλασσα θα μπορούσε να είναι το τέλειο περιβάλλον για να «ξεκουραστεί» η σαμπάνια, η οποία παραδοσιακά αφήνεται να ωριμάσει σε ένα δίκτυο κραγιέρ (αρχαία κελάρια κιμωλίας) κάτω από τη Ρεμς. «Με τη χαμηλή περιεκτικότητά της σε αλάτι (20 φορές χαμηλότερη από αυτή του Ατλαντικού Ωκεανού) και τη σταθερή θερμοκρασία των 4°C, η Βαλτική Θάλασσα προσφέρει ένα βέλτιστο περιβάλλον γήρανσης» ανέφερε ο οίκος.
Η γεύση είναι όλη στις φυσαλίδες, προφανώς. «Ενώ δεν παρατηρήθηκαν φυσαλίδες κατά την έκχυση, ένα ελαφρύ μυρμήγκιασμα έγινε αισθητό κατά τη δοκιμή» ανέφερε η επιστημονική εργασία για την αρχαία σαμπάνια. Τα πειράματα συντήρησης της σαμπάνιας στα βαθιά ύδατα δεν γίνονται μόνο από τη Veuve Clicquot.
Η Λούσι Εντουαρντς, ειδική στη σαμπάνια και ιδρυτής του βιομηχανικού περιοδικού Champagne Everyday, αναφέρει ότι η υποθαλάσσια αποθήκευση «είναι ο ταχύτερα αναπτυσσόμενος τρόπος ανάπτυξης της σαμπάνιας, με τους περισσότερους από τους μεγάλους παραγωγούς, ακόμη και τους μικρούς οίκους, να τον δοκιμάζουν».
Ενώ η Veuve ρίχνει μπουκάλια στη Βαλτική, το μεγαλύτερο μέρος της υποθαλάσσιας βιομηχανίας αποθήκευσης βρίσκεται στα ανοιχτά των ακτών της Βρετάνης. Η ζήτηση έχει αυξηθεί τόσο γρήγορα, ώστε μια γαλλική εταιρεία υπεράκτιων εξερευνήσεων, που εργαζόταν στο παρελθόν σε πρότζεκτ για τη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου, ξεκίνησε ένα νέο τμήμα, το Amphoris, αφιερωμένο στην υποθαλάσσια αποθήκευση κρασιού.
«Χρειάζεσαι παρθένες συνθήκες για να παλαιώσεις την καλύτερη σαμπάνια» λέει η Εντουαρντς. «Νόμιζαν ότι αυτές ήταν στις σήραγγες κάτω από τη Ρεμς, αλλά τώρα πιστεύουν ότι ο βυθός της θάλασσας είναι ακόμα πιο παρθένος. Εκεί υπάρχει απόλυτο σκοτάδι, μια πιο δροσερή σταθερή θερμοκρασία, και –το πιο σημαντικό– κάτω από το νερό η πίεση είναι πιο κοντά σε εκείνη του μπουκαλιού, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται οι καλύτερες φυσαλίδες».