Τη δεκαετία του 1990, ένας γλυκός και πολύ σοβαρός άνθρωπος από τη Βόρεια Ήπειρο, που ήταν δάσκαλος στην Αλβανία και στην Ελλάδα έγινε ελαιοχρωματιστής για να ζήσει την οικογένειά του, μου έλεγε όσα άκουγε μικρός από το καθεστώς του Εμβέρ Χότζα -του επονομαζόμενου και «αλβανού Στάλιν»- για τη στρατιωτική ισχύ της Αλβανίας.
«Στο σχολείο μας έλεγαν ότι έχουμε τον πιο δυνατό στρατό στον κόσμο και ότι τα δικά μας τεθωρακισμένα ήταν ανίκητα». Προφανώς, η προπαγάνδα του Χότζα αναφερόταν στα σοβιετικά τεθωρακισμένα του αλβανικού στρατού.
Και στα αυτιά μου – όπως φαντάζομαι και σε πολλών άλλων – ηχούν ακόμη από τη δεκαετία του 1980 φράσεις όπως «αυτά τα αυτοκίνητα είναι αθάνατα», «τη λαμαρίνα να δεις καταλαβαίνεις», για τα θρυλικά Lada 2107 της σοβιετικής εποχής, που παρότι ήταν πιο πίσω τεχνολογικά από τα δυτικά αυτοκίνητα, πχ. δεν διέθεταν υδραυλικό τιμόνι, ήταν φτηνά και σχετικά αξιόπιστα και είχαν καλή εμπορική πορεία στην Ελλάδα των 80s.
Οι Έλληνες της Βορείου Ηπείρου ανήκουν στους συμπατριώτες μας που δεν βλέπουν ρομαντικά τον υπαρκτό σοσιαλισμό, γιατί τον έζησαν στο πετσί τους. Ενώ στην Ελλάδα που δεν τον ζήσαμε, πολλοί μεγαλώσαμε σε περιβάλλον θαυμασμού για τον σοβιετικού τύπου ολοκληρωτισμό και θεωρούσαμε a priori λαμπρό καθετί που παρήγε. Από τεθωρακισμένα, μέχρι «αθάνατα» Lada. Τύφλα να’ χει η Mercedes.
Γιατί τα θυμήθηκα αυτά. Γιατί αργά το βράδυ της Τρίτης διάβασα την κοινή δήλωση των τομεαρχών Εθνικής Άμυνας του ΣΥΡΙΖΑ, Θοδωρή Δρίτσα και Γιώργου Τσίπρα, για την αποστολή σοβιετικής κατασκευής τεθωρακισμένων οχημάτων -μεταφοράς προσωπικού- από την Ελλάδα στην Ουκρανία και την παραλαβή στη θέση τους νεότερων γερμανικών.
Και μου έφερε ένα αεράκι από τα βάθη του χρόνου. Τότε που θαυμάζαμε τα παλιά, γερά και αθάνατα. Τα «αυθεντικά» και όχι τα περίπλοκα δυτικά «με τα μπλιμπλίκια του διαβόλου».
Γιατί η κοινή δήλωση των τομεαρχών, πέρα από την κριτική στην απόφαση της κυβέρνησης (θα τη δούμε παρακάτω), υπονοεί ότι τα σοβιετικά δημιουργήματα που δίνουμε είναι πολύ πιο χρήσιμα από τα γερμανικά που παίρνουμε. Κι ενώ «θάβει» τα αντικειμενικά πιο σύγχρονα τεθωρακισμένα που θα μας στείλει η Γερμανία, στη δήλωση δεν γίνεται καμία αναφορά στα παμπάλαια σοβιετικά που δίνουμε. Αντιθέτως, ο ΣΥΡΙΖΑ υποστηρίζει ότι τα νησιά κινδυνεύουν από τον Ερντογάν ακριβώς γιατί αντικαθίστανται τα σοβιετικά οχήματα.
Αλλά ας τα πάρουμε ένα-ένα:
Δίνουμε διαμάντια και παίρνουμε σαπάκια; Στην κοινή δήλωση των τομεαρχών του ΣΥΡΙΖΑ τα τεθωρακισμένα οχήματα Marder που μας δίνει η Γερμανία χαρακτηρίζονται «γηραλέα» και σημειώνεται ότι «η προμήθειά τους θα αυξήσει την πολυτυπία».
Όμως όλοι οι ειδικοί περί του ζητήματος, δεν υπάρχει ούτε ένας που να διαφωνεί, λένε ότι τα ανατολικογερμανικής προέλευσης ΒΜΡ-1 που αποκτήσαμε μεταχειρισμένα το 1994 είναι πολύ χειρότερα από τα γερμανικά οχήματα που παίρνουμε. Για παράδειγμα, η ιστοσελίδα του περιοδικού «Πτήση & Διάστημα», θυμίζει ότι τα οχήματα που δίνουμε εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στον Πόλεμο του Γιομ Κιπούρ τον Οκτώβριο του 1973, ενώ σήμερα, μισό αιώνα μετά, η δυνατότητα επιβίωσής τους στο πεδίο της μάχης είναι πλέον μηδενική.
Αντιθέτως, αυτά που παίρνουμε, τα γερμανικής κατασκευής Marder 1A3/5, παρότι κι αυτά παλαιάς σχεδίασης, θεωρούνται από τους ειδικούς πολύ ανώτερα από το ΒΜΡ-1 κυρίως σε ό,τι αφορά την προστασία που προσφέρουν στους στρατιώτες που βρίσκονται μέσα σε αυτά.
Αφήνουμε «γυμνά» τα νησιά απέναντι στον Ερντογάν; «Από ποιες μονάδες θα σταλούν τα οχήματα στην Ουκρανία; Μήπως από τα νησιά εν μέσω πιέσεων για την αποστρατιωτικοποίηση τους;» ρωτά ο ΣΥΡΙΖΑ, υπονοώντας ότι η κυβέρνηση αποστρατιωτικοποιεί τα νησιά υπό την πίεση της Τουρκίας επειδή θα αντικαταστήσει τα «αρχαία» σοβιετικά οχήματα.
Παρότι το σημείο αυτό δεν αντέχει σε κριτική, ας σημειωθεί ότι το Υπουργείο Άμυνας διαβεβαιώνει πως τίποτα δεν θα αποσυρθεί πριν παραληφθούν τα γερμανικά τανκς. Βεβαίως, όταν το επίπεδο των επιχειρημάτων από τον ΣΥΡΙΖΑ πέφτει τόσο χαμηλά, αναμενόμενο είναι η άλλη πλευρά να θυμίζει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ που κόπτεται για την άμυνα των νησιών με… σοβιετικά οχήματα 30 και 40 ετών δεν ψήφισε τα επιπλέον Rafale.
Όσον αφορά τους αριθμούς των τεθωρακισμένων, η αναπληρώτρια κυβερνητική εκπρόσωπος Αριστοτελία Πελώνη διευκρίνισε ότι η αντικατάσταση των σοβιετικών οχημάτων θα γίνει «με ίσο αριθμό οχημάτων γερμανικής τεχνολογίας, νεότερων, πολύ πιο χρήσιμων για τις Ενοπλες Δυνάμεις».
Θα χρειαστεί χρόνος για να τα μάθουν οι στρατιώτες; «Θα στείλουμε τα τεθωρακισμένα στην Ουκρανία πριν παραλάβουμε τα τεθωρακισμένα αντικατάστασης και πριν πιστοποιηθεί το προσωπικό μας για τη χρήση τους, με κίνδυνο να αποδυναμωθεί η άμυνα της χώρας;» ερωτά ο ΣΥΡΙΖΑ. Παρότι οι ειδικοί σημειώνουν ότι το τεθωρακισμένο Marder έχει πολλές ομοιότητες με τα Leopard 1 που ήδη διαθέτει ο στρατός, το Υπουργείο Άμυνας θα πρέπει να διευκρινίσει το θέμα αυτό στο δρόμο για την οριστικοποίηση της συμφωνίας.
Θα πληρώσουμε τους Γερμανούς; «Υπάρχει οικονομικό κόστος για την αντικατάσταση των Τεθωρακισμένων Οχημάτων Μάχης ΒΜΡ-1 με ίσο αριθμό Τεθωρακισμένων Οχημάτων Μάχης τύπου Marder και αν ναι ποιο είναι αυτό;» ερωτά ο ΣΥΡΙΖΑ. Κυβερνητικοί κύκλοι απαντούν πως η ανταλλαγή δεν θα έχει κόστος, ωστόσο τις τελικές λεπτομέρειες θα τις μάθουμε όταν ολοκληρωθούν οι τεχνικές συζητήσεις.
Γιατί ανακοινώθηκε η συμφωνία από τους Γερμανούς; Ο ΣΥΡΙΖΑ σωστά θέτει το ζήτημα ότι η ανακοίνωση για την ανταλλαγή και την αποστολή τεθωρακισμένων στην Ουκρανία έγινε πρώτα από την Καγκελαρία και μετά από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Η κριτική έχει βάση. Προφανώς θα μπορούσε να υπάρξει καλύτερος συντονισμός μετά το ραντεβού Σολτς – Μητσοτάκη την Τρίτη (όπου λέγεται ότι το θέμα απασχόλησε μέρος μόνο της συνάντησης), ώστε οι ανακοινώσεις να γίνουν ταυτόχρονα.
Γιατί στέλνουμε (σοβιετικά) τανκς στους Ουκρανούς; Το επιχειρησιακό είναι αυτονόητο. Αν σε κάτι διαθέτουν εμπειρία (αλλά και ανταλλακτικά) οι Ουκρανοί στρατιωτικοί είναι τα οχήματα σοβιετικής κατασκευής.
Το πολιτικό σκέλος μας επαναφέρει στο ζήτημα που συζητείται από το τέλος Φεβρουαρίου, μετά την αποστολή Καλάσνικοφ και πυρομαχικών στους Ουκρανούς από την Ελλάδα.
Η κυβέρνηση λέει μέσω του Υπουργού Επικρατείας Άκη Σκέρτσου ότι αποτελεί μέρος των υποχρεώσεων που έχουμε ως χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης «να προσφέρουμε και εμείς κάποιες δυνάμεις στο ουκρανικό μέτωπο», ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ, δια του εκπροσώπου Τύπου Νάσου Ηλιόπουλου, υποστηρίζει ότι «η αποστολή τεθωρακισμένων θέτει προβλήματα στην ασφάλεια της ίδιας της Ελλάδας».
Συμπέρασμα; Ανεξάρτητα αν η κουβέντα αφορά Καλάσνικοφ ή τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού, τα μηνύματα είναι τα ίδια.
Η κυβέρνηση λέει και δείχνει στην πράξη ότι στηρίζει τους Ουκρανούς έναντι της παραβίασης της κυριαρχίας τους και του αναθεωρητισμού του Πούτιν, που μοιάζει πολύ με αυτόν του Ερντογάν. Και όταν είσαι μέλος μιας συμμαχίας, είναι λογικό να διαπραγματεύεσαι και με τους συμμάχους σου. Και διεκδικείς το καλύτερο που μπορείς με βάση και τις δικές τους ανάγκες σε κάθε συγκυρία. Για παράδειγμα, ο Σολτς δέχεται αυτή τη στιγμή έντονη κριτική στη Γερμανία για την καθυστέρηση της υπεσχημένης στρατιωτικής ενίσχυσης στους Ουκρανούς.
Από την άλλη, ο ΣΥΡΙΖΑ, όπως έκανε και με την πανδημία, «μετράει» ότι στην Ελλάδα υπάρχουν αρκετοί οπαδοί του Πούτιν, όπως υπήρχαν και αρκετοί συνωμοσιολόγοι αντιεμβολιαστές, και είναι λογικό να θέλει να «πιάσει» και αυτό το ακροατήριο. Εντάξει, το να πεις και μια κουβέντα παραπάνω ότι τα δυτικά τεθωρακισμένα που παίρνουμε είναι «γηραλέα», υπονοώντας ότι τα σοβιετικά που χάνουμε είναι «αθάνατα», προσθέτει απλά χρώμα και και λίγο συναίσθημα παραπάνω στο όλο πακέτο.
Πάντως το Βερολίνο, στο μπρίφινγκ της Καγκελαρίας την Τετάρτη, μια μέρα μετά τη συνάντηση Μητσοτάκη-Σολτς, εγκατέλειψε τη ρητορική των ίσων αποστάσεων τονίζοντας ότι «δεν είναι ανεκτή η αμφισβήτηση της ακεραιότητας της Ελλάδας»…