24 Οκτωβρίου 1917 με το παλιό ημερολόγιο, 6 Νοεμβρίου με το καινούριο. Είναι περίπου 11 το βράδυ και o επιβάτης ενός τραμ στην Αγία Πετρούπολη ζητά από την οδηγό τη γνώμη της για την πολιτική κατάσταση. Είναι ένας σχετικά μικρόσωμος άνδρας με φτωχή κόμη, που έχει τυλίξει το κεφάλι του με έναν επίδεσμο και φοράει κασκέτο. Κατευθύνεται προς το Ινστιτούτο Σμόλνι, το ιστορικό κτίριο που ιδρύθηκε το 1764 από τη Μεγάλη Αικατερίνη, ως το πρώτο εκπαιδευτικό ίδρυμα της Ρωσίας για γυναίκες.
Ο επιβάτης είναι ο Βλαντίμιρ Λένιν. Η Κεντρική Επιτροπή του Κόμματος των Μπολσεβίκων τού έχει ζητήσει να κρύβεται σε ένα σπίτι στο προάστιο Βίμποργκ μετά την πρόσφατη επιστροφή του από τη Φινλανδία.
Εκείνος όμως δεν μπορεί να μείνει μακριά από τη δράση, πιστεύει ότι η κατάκτηση της εξουσίας είναι δυνατή και θέλει να ξεκινήσει πάση θυσία ένα πραξικόπημα. Φοράει λοιπόν την περούκα του, ενώ έχει ξυρίσει από τον περασμένο Ιούνιο το υπογένειό του, ύστερα από υπόδειξη του Στάλιν. Κυκλοφορεί, εξάλλου, με έναν και μοναδικό σωματοφύλακα, τον φινλανδό μπολσεβίκο Εΐνο Ρακία.
Στη διαδρομή προς το Ινστιτούτο τούς σταματά μια περίπολος και για λίγα δευτερόλεπτα παίζεται η τύχη τους, χωρίς να το γνωρίζουν ούτε εκείνοι ούτε οι μετέπειτα στρατιές συντρόφων. Για καλή τους τύχη η περίπολος τούς περνάει για μεθυσμένους και τους αφήνει να φύγουν. Γύρω στα μεσάνυχτα ο Λένιν φτάνει στο Ινστιτούτο Σμόλνι, την έδρα όλων των επαναστατικών κομμάτων (θα γίνει και κατοικία του έως τον Μάρτιο του 1918, οπότε θα μετακινηθεί στη Μόσχα). Ο ίδιος δεν έχει άδεια εισόδου, αλλά καταφέρνει να μπει χάρη σε ένα στριμωξίδι.
Σε αντίθεση με τους αστυνομικούς, με το που μπαίνει μέσα οι σύντροφοί του αναγνωρίζουν αμέσως τον ηγέτη τους, ο οποίος συγκαλεί συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής. Ολα τα πρωτοκλασάτα μέλη του κόμματος είναι εκεί.
Τον Φεβρουάριο η λαϊκή επανάσταση είχε ξεσπάσει αυθόρμητα, ξαφνιάζοντας τους μπολσεβίκους. Ο Λένιν βρισκόταν στη Ζυρίχη, ο Τρότσκι στη Νέα Υόρκη, ο Στάλιν στη Σιβηρία. Εκείνη τη νύχτα όμως είναι όλοι τους εκεί. Εδώ και μήνες, ο Καμένεφ (πρόεδρος της Κεντρικής Εκτελεστικής Επιτροπής) επαναλαμβάνει ότι θα ήταν ανεύθυνη πράξη ένα πραξικόπημα, καθώς η κατάσταση δεν είναι ώριμη και ο λαός καθόλου έτοιμος. Ο Λένιν υποστηρίζει σχεδόν μόνος του ότι είναι αναγκαίο να δράσουν, και μάλιστα χρησιμοποιώντας βία. Αυτή τη φορά, ωστόσο, δεν υπάρχει λόγος να υπερασπιστεί τα επιχειρήματά του: το πραξικόπημα έχει ξεκινήσει.
Ο βρετανός ιστορικός Ορλάντο Φάιτζες, ειδικός στην ιστορία της προεπαναστατικής Ρωσίας και της σοβιετικής περιόδου, θεωρεί ότι το κομβικό σημείο της Οκτωβριανής Επανάστασης ήταν η μη σύλληψη του Λένιν από την περίπολο. «Ολόκληρη η Ιστορία του 20ού αιώνα παίχτηκε εκείνη τη στιγμή» θα γράψει σε κείμενό του που περιέχεται πλέον στη συλλογή δοκιμίων «Was the Revolution inevitable?».
«Μπορώ να υποθέσω τι θα γινόταν εάν η αστυνομία είχε συλλάβει εκείνη τη νύχτα τον Λένιν» θα καταλήξει ο συγγραφέας της «Τραγωδίας ενός Λαού». «Σε αυτήν την περίπτωση, το Συνέδριο των Σοβιέτ θα είχε αναλάβει την εξουσία και οι μπολσεβίκοι θα είχαν συγκροτήσει συνασπισμό με τους μενσεβίκους και τους σοσιαλεπαναστάτες. Το πιο πιθανό είναι ότι θα ακολουθούσε εμφύλιος πόλεμος – αλλά σε αντίθεση με τον πραγματικό, νικητές ύστερα από λίγες εβδομάδες θα ήταν οι σοσιαλιστές. Δεν θα υπήρχαν δηλαδή οι συνέπειες του εμφυλίου του 1918, που άνοιξαν τον δρόμο για την κομμουνιστική δικτατορία και την άνοδο του Στάλιν. Δεν πιστεύω στις υποθέσεις, αλλά σε αυτή την περίπτωση ολόκληρη η Ιστορία του 20ού αιώνα παίχτηκε στο ενδεχόμενο εκείνης της σύλληψης».
Το ενδεχόμενο αυτό δεν είναι το μόνο στη συναρπαστική ιστορία της Οκτωβριανής Επανάστασης, όπου οι υποθέσεις του τύπου «τι θα γινόταν αν…» είναι πολλές. Ο άλλος ειδικός στη ρωσική Ιστορία, ο Σάιμον Σέμπαγκ Μοντεφιόρε, αναρωτιόταν τον Νοέμβριο του 2017 στους «New York Times»: «Και αν η Ρωσική Επανάσταση δεν είχε γίνει ποτέ;». Υπήρχε τέτοιο ενδεχόμενο; Ο ίδιος έγραφε εκεί: «Τίποτε δεν ήταν αναπόφευκτο. Το 1917 η μοναρχία των Ρομανόφ παρέπαιε, αλλά οι αυτοκράτορές της θα μπορούσαν να είχαν σωθεί εάν δεν έχαναν μια σειρά από μεταρρυθμιστικές ευκαιρίες. Οι άλλες απολυταρχικές μοναρχίες της Ευρώπης –οι Οθωμανοί, οι Αψβούργοι– έπεσαν επειδή ηττήθηκαν στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Θα έπεφταν, άραγε, νομοτελειακά και οι Ρομανόφ, αν είχαν επιβιώσει έστω έναν χρόνο για να χαρούν τη νίκη τον Νοέμβριο του 1918;».
Και συνέχιζε: «Χωρίς τον Λένιν δεν θα υπήρχε ο Χίτλερ, ο οποίος χρωστούσε εν πολλοίς την άνοδό του στη στήριξη των συντηρητικών ελίτ, που φοβούνταν μια επανάσταση μπολσεβίκων σε γερμανικό έδαφος… Ο Μάο, που δέχτηκε τεράστιες ποσότητες σοβιετικής βοήθειας τη δεκαετία του 1940, δεν θα είχε κατακτήσει την Κίνα, η οποία θα διοικούνταν για πολλά χρόνα από την οικογένεια του Τσανγκ Κάι-σεκ. Δεν θα υπήρχαν οι ιδέες που φώτισαν τα βουνά της Κούβας και τις ζούγκλες του Βιετνάμ. Ούτε ο Κιμ Γιονγκ Ουν, μια καρικατούρα παντομίμας του Στάλιν. Δεν θα υπήρχε καν ο Ψυχρός Πόλεμος».