Σφυρί, πυξίδα, κριθάρι. Και όμως, το εθνόσημο της Λαοκρατικής (ή Λαϊκής) Δημοκρατίας της Γερμανίας ήταν το μόνο ανάμεσα σε εκείνα των σοσιαλιστικών καθεστώτων που δεν περιλάμβανε κόκκινο αστέρι. Αντιθέτως, απεικόνιζε τα σύμβολα του σφυριού, της πυξίδας και των σιτηρών (εργάτες, ιντελιγκέντσια, αγρότες), που υποδείκνυαν το γήινο μεγαλείο της χώρας. Το σύμβολο έγινε επίσημο και πανεθνικό στις 26 Σεπτεμβρίου 1955.
Εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην τηλεόραση στις 22 Νοεμβρίου 1959 και αμέσως έγινε εθνικό σουξέ. Η μαριονέτα των 24 εκατοστών, εμπνευσμένη από τα παραμύθια των αδελφών Γκριμ, ήρθε για να μείνει και να γίνει η μόνιμη συντροφιά των παιδιών: ουσιαστικά με αυτή την εκπομπή έκλεινε η μέρα των μικρών μαθητών, οι οποίοι την παρακολουθούσαν «πριν τον ύπνο». Φυσικά και ο Ζάντμαν δεν ήταν «αθώος» πολιτικά, καθώς εμμέσως περνούσε τα μηνύματά του. Χαιρετούσε εργάτες, στρατιώτες, αθλητές, ακόμη και κοσμοναύτες, καθώς σε ένα επεισόδιο έφτασε στο Διάστημα. Η επιτυχία του ήταν τόσο μεγάλη ώστε να γίνει «εξαγώγιμη» φιγούρα σε Δανία, Ελβετία και Ελλάδα, ενώ το 1991, μετά την επανένωση, κατάφερε να διατηρηθεί στο πρόγραμμα της Δυτικής Γερμανίας (οι πολίτες της οποίας γυρνούσαν έτσι κι αλλιώς τον διακόπτη για να πιάσουν το πρόγραμμα των «απέναντι»).
Το 2015 είχε υπολογιστεί ότι περίπου 150.000 μοτοσικλέτες Σβάλμπε (Schwalbe) κυκλοφορούσαν ως επίσημα δηλωμένες στους γερμανικούς δρόμους. Ενα μικρό δείγμα «οσταλγίας», όπως αποκλήθηκε το κύμα συμπάθειας προς την πρώην Ανατολική Γερμανία. Η πρώτη μηχανή συναρμολογήθηκε το 1964 στο εργοστάσιο Ζίμσον της πόλης Ζιλ και αμέσως δέχτηκε κριτική για την «αστάθεια» και τη χαμηλή ταχύτητα που ανέπτυσσε. Γεγονός που οδήγησε σε συνεχείς τροποποιήσεις έως και το 1986, οπότε η σειρά «Bird» έγινε το σουξέ της εποχής.
Φαίνεται παράδοξο, αλλά από την πρώτη στιγμή που ο Λουί Αραγκόν «έκλεψε» την ιδέα από τον Πικάσο για το σύμβολο του Συνεδρίου Διεθνούς Ειρήνης, το βιβλικό περιστέρι υιοθετήθηκε από τους αθεϊστές της Ανατολής. Με τις ευλογίες της πρώην ΕΣΣΔ, μάλιστα, το χριστιανικό περιστέρι έγινε ένα από τα πλέον ευδιάκριτα ανατολικογερμανικά σύμβολα: έμπαινε παντού, από τα πόστερ έως τους τοίχους των κτιρίων. Πάντως από το κίνημα της ειρήνης ξεκίνησε και ο μικρός πυρήνας που πρωταγωνίστησε το 1989 στην ειρηνική επανάσταση για την ενοποίηση των δύο Γερμανιών.
Ολα τα ραδιόφωνα και κασετόφωνα που πωλήθηκαν στην πρώην Ανατολική Γερμανία κατασκευάζονταν από την κρατική βιομηχανία Kombinat Sternradio, που διέθετε τέσσερα εργοστάσια στο Βαϊσενζέε. Εκτός από τα «κοινής λήψης», ιδιαίτερα πετυχημένο ήταν το μοντέλο Type R 160, με την ξύλινη επένδυση και την κόκκινη δερμάτινη θήκη. Η παραγωγή ξεκίνησε το 1972, αλλά μετά την πτώση του κομμουνισμού η Kombinat είχε την τύχη πολλών κρατικοδίαιτων εταιρειών: έκλεισε και οι εργαζόμενοί της απολύθηκαν.
Φτιαγμένα από καθαρό καπνό, τα άφιλτρα τσιγάρα Κaro ήταν τα φθηνότερα στη Γερμανία (κάτω από 0,80 σεντ η εικοσάδα, με σημερινή τιμή). Η επιτυχία τους κράτησε για αρκετά ακόμη χρόνια μετά την ενοποίηση, με αποτέλεσμα να παράγονται –τουλάχιστον έως πέρυσι– από την εταιρεία Ταμπάκ Μπρούκερ.
Ηταν το αντικείμενο του πόθου που συμβόλιζε όσο τίποτε άλλο την ελευθερία της Δύσης για πολλούς ανατολικογερμανούς, οι οποίοι έπρεπε να ζουν στη δική τους γκρίζα καθημερινότητα: τα τζιν, που κάποιες φορές κατάφερναν να αποκτήσουν ορισμένοι χάρη στους δυτικογερμανούς συγγενείς τους. Αυτό που διέθετε η πλειονότητα ήταν οι ανατολικής κοπής φίρμες, όπως τα Boxer, Shanty, Goldfuchs ή Wisent. Δεν κάθονταν ποτέ σωστά πάνω στο σώμα και ήταν από κακοραμμένα υφάσματα. Κατέληξαν δημοφιλή λόγω ανάγκης.
Από το 1959 μέχρι και την πτώση του καθεστώτος κανένα άλλο μαζικό προϊόν δεν μπορούσε να συναγωνιστεί την επιτυχία μιας καρέκλας. Αυτής που έμεινε στην Ιστορία ως «Μοντέλο 3101» (ή σκέτο 3101) – είτε με ξύλινο κάθισμα είτε με συνθετικό δέρμα. Με προέλευση από το σχεδιαστήριο του Μπαουχάους στο Ντεσάου, μπήκε στη μαζική παραγωγή, με αποτέλεσμα να κατασκευαστούν 100.000 κομμάτια μόνο στο εργοστάσιο του Αϊσλέμπεν. Η έκπληξη ήρθε μετά το 1990, όταν η δυτικογερμανική εταιρεία L & C Arnold ανέλαβε να συνεχίσει τη γραμμή παραγωγής παρουσιάζοντας τη σειρά «Comeback».
«Κανείς δεν σχεδιάζει να κτίσει Τείχος». Τα λόγια του Βάλτερ Ούλμπριχτ, γενικού γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος, σε απάντηση της δυτικογερμανίδας δημοσιογράφου Αναμαί Ντόχερ, ήταν φυσικά ένα καμουφλαρισμένο ψέμα που ειπώθηκε στις 15 Ιουνίου 1961. Δύο μήνες αργότερα το Τείχος άρχιζε να ανεγείρεται. Οι πινακίδες προειδοποιούσαν για την απαγόρευση της διέλευσης από τον ανατολικό στον δυτικό τομέα, γεγονός που στοίχειωσε δύο λαούς επί δεκαετίες, οδηγώντας σε διχασμό, απόπειρες απόδρασης και εκτελέσεις.
Αλήθεια, τι δουλειά έχει το εξώφυλλο του Μπρους Σπρίνγκστιν στα αντικείμενα της Ανατολικής Γερμανίας; Εχει και παραέχει, καθώς η δισκογραφική εταιρεία Amiga, εκτός από τα «εγκεκριμένα» γερμανικά είδη της ποπ χορευτικής μουσικής, κυκλοφορούσε και δίσκους της επάρατης Δύσης. Ανάμεσά τους Μάικλ Τζάκσον, Μπομπ Ντίλαν και το «Αφεντικό». Το άλμπουμ «Born Ιn the USA», μάλιστα, υπήρξε ένα από τα πλέον ευπώλητα μεταξύ 1954 και 1990, οπότε και έκλεισε η δισκογραφική. Ο Σπρίνγκστον, άλλωστε, είχε τραγουδήσει το 1988, σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά την κυκλοφορία του, στο Ανατολικό Βερολίνο μπροστά σε 500.000 θεατές.
Ενα από τα εκατοντάδες πόστερ προπαγάνδας που παρήγαγε η Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας ως φόρο τιμής στη Σοβιετική Ενωση. «Ο θρίαμβος της ΕΣΣΔ» γράφει και αναφέρεται στον πρώτο διαστημικό περίπατο του σοβιετικού κοσμοναύτη Αλεξέι Λεόνοφ –μαζί με τον Πάβελ Μπελάγεφ– τον Μάρτιο του 1965. Ηταν, προφανώς, μια «κατάκτηση» την οποία έπρεπε να μνημονεύουν και να θυμούνται όλοι οι πολίτες του αδελφού «δορυφόρου».
Οταν ξεκίνησε η μαζική παραγωγή του, στη δεκαετία του 1960, κανείς δεν διανοούνταν ότι η κεφαλή του Λένιν θα μπορούσε να είναι επιχρωματισμένη με οτιδήποτε άλλο από γκρίζο χρώμα. Και όμως, στις διαμαρτυρίες της Λειψίας του 1989, οι οποίες οδήγησαν στον Νοέμβριο της επανάστασης, ο Λένιν βάφτηκε και ροζ και τιρκουάζ. Ηταν μια κίνηση «ασέβειας» των πολιτών προς το καθεστώς και τις πατρικές φιγούρες που τους κρατούσαν επί χρόνια σε συνθήκες ανελευθερίας και επιτήρησης. Σήμερα το αντικείμενο εκτίθεται στο Μουσείο Wende του Λος Αντζελες.
Φωτογραφίες: ddr-museum.de