«Αντίκρισα πρώτη φορά το Καστελόριζο ακριβώς πριν από σαράντα χρόνια, ήμουν μια τριαντάχρονη γυναίκα, εργαζόμουν στο Λονδίνο και το ερωτεύτηκα παράφορα. Αποφάσισα να αγοράσω ένα σπίτι. Εκείνη την περίοδο η Ελλάδα δεν ανήκε στην Ευρωπαϊκή Ενωση και κάθε εξαγορά χρειαζόταν ολόκληρη διαδικασία. Αλλά δεν εγκατέλειψα την προσπάθεια. Μάλιστα, έφτασα στο σημείο να πάω στην Αυστραλία για την υπογραφή του συμβολαίου με τους ιδιοκτήτες που ζούσαν εκεί. Από τότε το σπίτι μου είναι εκεί και ως Ιταλίδα δηλώνω το εξής: το Καστελόριζο είναι Ευρώπη και το προασπιζόμαστε με νύχια και με δόντια. Προστατεύοντας το Καστελόριζο, προστατεύουμε την Ευρώπη».
Η Ασκάνια Μπαλντασερόνι Σπανταφόρα είναι μια επιμελήτρια τέχνης που συγκαταλέγεται μεταξύ των όχι λίγων Ιταλών που ανέπτυξαν (πριν μάλιστα από τη διεθνή επιτυχία της ταινίας «Mediterraneo» του ιταλoύ Γκαμπριέλε Σαλβατόρες) έναν ισχυρότατο δεσμό με το μικρό ελληνικό νησί που βρέθηκε ή μάλλον βρίσκεται μονίμως στο επίκεντρο των εντάσεων ανάμεσα στην Τουρκία και στην Ελλάδα.
«Το γνωρίζουμε: το Καστελόριζο είναι το “κομμάτι της Ευρώπης” που απέχει περισσότερο από την ήπειρο και είναι πιο κοντά στις τουρκικές ακτές, λίγο περισσότερο από δύο χιλιόμετρα», υπενθυμίζει ο Πάολο Κόντι της Corriere della Sera.
Σε εκτενές κείμενό του ο ιταλός δημοσιογράφος παρουσιάζει συνοπτικά όλα όσα έλαβαν χώρα τις προηγούμενες εβδομάδες στα πέριξ του Καστελόριζου – στις τουρκικές έρευνες, στην αντίδραση της Αθήνας «την οποία υποστηρίζει προφανώς η ΕΕ», στις δηλώσεις του Γενς Στόλτενμπεργκ, στον Εμανουέλ Μακρόν, «ο οποίος συμπαρατάχθηκε αμέσως με την Ελλάδα», στην πρωτοφανή συγκέντρωση πολεμικών ναυτικών δυνάμεων στην περιοχή, στην επίσκεψη της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου στο νησί με αφορμή την 77η επέτειο της απελευθέρωσής του, γεγονός που αποτέλεσε μια «κίνηση με ισχυρό συμβολικό χαρακτήρα, μια ξεκάθαρη απάντηση» προς την Τουρκία.
Ο Πάολο Κόντι αναφέρεται επίσης και στην πρόσφατη ιστορία του νησιού και στην ιταλική κατοχή των Δωδεκανήσων, σημειώνοντας ότι για αυτόν τον λόγο «η γλώσσα μας είναι ακόμη τόσο διαδεδομένη μεταξύ των πιο ηλικιωμένων». Επιστρέφοντας, όμως, στο παρόν, επισημαίνει ότι οι κάτοικοι του Καστελόριζου θεωρούν πως η Τουρκία αποτελεί «μια δύναμη που μπορεί να ακυρώσει την ταυτότητά τους».
Ενώπιον της διεθνούς αντίδρασης, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μαζεύτηκε και μετρίασε την ορμή του και τώρα Αθήνα και Αγκυρα προετοιμάζονται να καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Ποιους όρους θα θέσει η Τουρκία και σε ποιο πλαίσιο θα διεξαχθεί αυτός ο διάλογος, παραμένει άγνωστο, σημειώνει ο Κόντι.
Γνωστό είναι, ωστόσο, ότι πάρα πολλοί άνθρωποι που σχετίζονται με το Καστελόριζο παραμένουν ιδιαίτερα ανήσυχοι για το μέλλον του αγαπημένου τους νησιού. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγεται και μία ακόμη Ιταλίδα, η Νικολέτα Φιορούτσι, επιχειρηματίας που δραστηριοποιείται σε διεθνές επίπεδο, περίφημη συλλέκτρια έργων σύγχρονης τέχνης και αξιωματούχος του Τάγματος του Αστέρα της Ιταλίας. Η κυρία Φιορούτσι έχει ένα υπέροχο σπίτι στο Καστελόριζο, φωτογραφίες του οποίου έχουν δημοσιευτεί σε πολλά διεθνή περιοδικά, ενώ στο νησί είναι γνωστή μεταξύ των ντόπιων για το πόσο πολύ το αγαπάει.
«Το Καστελόριζο είναι ένα πολύ μικρό νησί, με ελάχιστους κατοίκους, αλλά έχει τεράστια σημασία για την ιστορία της Ευρώπης και για την ιστορία της Ιταλίας. Η ιστορία του Καστελόριζου είναι η δική μας ιστορία. Και αυτό πρέπει να συνεχιστεί όσον αφορά το παρόν και το μέλλον. Προασπιζόμενοι την ελληνική ψυχή του Καστελόριζου, προασπιζόμαστε εμάς τους ίδιους, με τις ευρωπαϊκές αξίες μας και τα ευρωπαϊκά ιδανικά μας», δηλώνει σήμερα η ίδια, με αφορμή μια επιστολή που έλαβε από την Αυστραλία.
Οσον αφορά τη σχέση του Καστελόριζου με τη μακρινή ήπειρο, το 1945, μετά το τέλος του Πολέμου, πάρα πολλοί καστελοριζιοί πρόσφυγες που είχαν καταφύγει στην Παλαιστίνη αποπειράθηκαν να επιστρέψουν στο νησί τους, το οποίο είχε σχεδόν καταστραφεί. Ωστόσο, μετά τη βύθιση ενός πλοίου που είχε σαλπάρει από το Πορτ Σαΐντ με προορισμό το Καστελόριζο, όσοι βρίσκονταν στο νησί, αποφάσισαν να φύγουν μετανάστες στην Αυστραλία, όπου είχαν ήδη φίλους και συγγενείς, με στόχο να αρχίσουν μια νέα ζωή.
Σήμερα στο Περθ και στο Σίδνεϊ υπάρχουν δύο συμπαγείς κοινότητες Ελλήνων με καταγωγή από το Καστελόριζο, τρίτης και τέταρτης γενιάς πλέον, οι οποίοι στην Αυστραλία είναι γνωστοί ως «Kazzies».
Για αυτόν τον λόγο, μια ομάδα επιφανών Καστελοριζιών της Αυστραλίας μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται ο δικηγόρος Νίκος Παπαναστασίου –Νικ Πάπας για τους Αυστραλούς– ο επίσης δικηγόρος Νικόλαος Μυταρός, αλλά και o Ανδρέας Λιβέρης, πρώην πρόεδρος και εκτελεστικός διευθυντής του αμερικανικού κολοσσού στον κλάδο παραγωγής χημικών The Dow Chemical Company, απέστειλαν στη Νικολέτα Φιορούτσι μια ανοιχτή επιστολή, ζητώντας της να κοινοποιήσει το περιεχόμενό της στη διεθνή κοινότητα:
«Σας ζητάμε να συμβάλετε στην αποτροπή κάθε πρωτοβουλίας που θα μπορούσε να απειλήσει την ελληνική κυριαρχία στο Καστελόριζο. Ενα μικρό νησί με μικρό πληθυσμό, μόλις δύο χιλιόμετρα από τις τουρκικές ακτές, αποτελεί το κλειδί των νομικών επιχειρημάτων της Ελλάδας όσον αφορά την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) της που εκτείνεται από τη Ρόδο έως τα χωρικά ύδατα της Κύπρου. Η ανησυχία μας αφορά το ενδεχόμενο, στο πλαίσιο των διπλωματικών πιέσεων για την εξεύρεση μιας λύσης, η κυριαρχία του Καστελόριζου να καταστεί εκ νέου αντικείμενο συναλλαγής, όπως κινδύνευσε να καταστεί το 1946 και το 1968. Ο πληθυσμός του Καστελόριζου ήταν πάντα ελληνικός και οι Καστελοριζιοί της Διασποράς ανέρχονται σε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους μεταξύ της Αυστραλίας και των ΗΠΑ. Δηλώνουμε στον κόσμο ότι το Καστελόριζο είναι ο αιώνιος Φρουρός στην Πύλη και η παραχώρησή του ή η ανοχή μιας ενδεχόμενης προσάρτησής του θα υπονόμευε τα θεμέλια του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, ενθαρρύνοντας συγχρόνως τους εχθρούς του. Το Καστελόριζο είναι η Ευρώπη», επισημαίνεται στην επιστολή.
Και το γεγονός αυτό εξηγεί γιατί «σημαντικό κομμάτι της Δύσης κοιτάζει το Καστελόριζο με τεράστια ανησυχία, κατά πολύ μεγαλύτερη από τα 12 τετραγωνικά χιλιόμετρά του», καταλήγει ο ιταλός δημοσιογράφος.