Πρωτοσέλιδα της ημέρας παράδοσης της Ιαπωνίας, η ιστορική φωτογραφία του 1945 και η ανάρτηση του υπουργού Υποθέσεων Βετεράνων των ΗΠΑ στο Χ | CreativeProtagon
Θέματα

Η ιστορία και η ταλαιπωρία μιας (ιστορικής) φωτογραφίας

Μια από τις πιο εμβληματικές σκηνές του 20ού αιώνα, με μια νοσοκόμα να λυγίζει προς τα πίσω καθώς ένας ναύτης σκύβει για να τη φιλήσει, γνωστή ως «Ημέρα της Νίκης επί της Ιαπωνίας στην πλατεία Τimes», κέρδισε μια «μάχη» κατά υποδείξεων περί απαγόρευσής της λόγω του μη συναινετικού χαρακτήρα του εναγκαλισμού που απεικονίζει
Protagon Team

Το βίαιο σφυροκόπημα στις πόρτες του κινηματογράφου Radio City Music Hall στη Νέα Υόρκη προανήγγειλε την έναρξη ενός απογεύματος που ο 22χρονος Τζορτζ Μεντόνσα δεν θα ξεχνούσε ποτέ. Τη 14η Αυγούστου του 1945, μαζί με την κοπέλα του, ονόματι Ρίτα Πέτρι, είχαν ταξιδέψει με το τρένο από το Ρόουντ Αϊλαντ για να δουν την πολεμική ταινία «A Bell For Adano» με πρωταγωνίστρια την Τζιν Τίρνεϊ. Ωστόσο η προβολή δεν ολοκληρώθηκε ποτέ.

Τα φώτα άναψαν και ένας εκφωνητής ανακοίνωσε στο κοινό τα ευχάριστα νέα: η Ιαπωνία είχε παραδοθεί και ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος είχε τελειώσει. Ολοι ξεχύθηκαν στους δρόμους αναζητώντας ένα μπαρ που να μην ήταν ήδη κατάμεστο από κόσμο. Ο Μεντόνσα και η κοπέλα του κατέληξαν τελικά στο «Childs Bar», λίγα τετράγωνα παρακάτω, οι μπάρμαν του οποίου δεν σταματούσαν να γεμίζουν τα ποτήρια των πελατών τους, με τον νεαρό Μεντόνσα να παραδέχεται αργότερα πως κατάφερε να πιει αρκετά ποτά.

Υστερα από λίγες ώρες το ζευγάρι ενώθηκε με το τεράστιο πλήθος που κατευθυνόταν προς την πλατεία Τάιμς. Συνεπαρμένος από την ατμόσφαιρα ενθουσιασμού που επικρατούσε, ο Μεντόνσα, ο οποίος φορούσε ναυτική στολή, άφησε πίσω την κοπέλα του, έχοντας αποφασίσει να φιλήσει κάθε γυναίκα που θα συναντούσε στον δρόμο του.

Φυσικά, η συμπεριφορά του δεν πέρασε απαρατήρητη και κάποια στιγμή τράβηξε την προσοχή και του Αλφρεντ Αϊζενσταντ, ενός φωτογράφου του περιοδικού Life. «Είδα έναν ναύτη να τρέχει κατά μήκος του δρόμου και να αρπάζει κάθε γυναίκα που έβλεπε. Δεν τον ενδιέφερε αν ήταν γριά, εύσωμη, αδύνατη ή μεγάλη. Ετρεχα μπροστά του με τη Leica μου να κοιτάζει πίσω, πάνω από τον ώμο μου, αλλά καμία από τις φωτογραφίες που μπορούσα να βγάλω δεν με ικανοποιούσε. Τότε, ξαφνικά, αστραπιαία, τον είδα να αρπάζει κάτι λευκό», είχε αφηγηθεί στη συνέχεια ο φωτογράφος.

Οσον αφορά το «κάτι λευκό», ήταν η 21χρονη (αυστριακής καταγωγής) Γκρέτα Ζίμερ, μια νοσοκόμα βοηθός οδοντιάτρου που είχε επίσης περπατήσει μέχρι την πλατεία Τimes για να ενωθεί με το περιχαρές πλήθος. Η λευκή στολή της θύμισε στον νεαρό ναύτη κάτι που είχε ζήσει πρόσφατα.

Ο Τζορτζ Μεντόνσα φωτογραφισμένος το 2012, σε ηλικία 89 ετών, για το περιοδικό Life. Κρατάει το εμβληματικό ενσταντανέ του Αλφρεντ Αϊζενσταντ, με τον ίδιο ντυμένο ναύτη, να φιλάει μια νοσοκόμα την ημέρα παράδοσης των Ιαπώνων (και λήξης του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου) κοντά στη Πλατεία Τάιμς της Νέας Υόρκης (Patrick Raycraft/Hartford Courant/Tribune News Service via Getty Images)

Τρεις μήνες νωρίτερα, κάπου στον Ειρηνικό Ωκεανό είχε δει δυο ιαπωνικά αεροσκάφη καμικάζι να πέφτουν σε μια μονάδα του στόλου των ΗΠΑ, προκαλώντας τεράστιες εκρήξεις που σκότωσαν περίπου 350 ναύτες. Το πλοίο στο οποίο υπηρετούσε ο Μεντόνσα είχε σπεύσει να συνδράμει τους πληγέντες, περισυλλέγοντας δεκάδες τραυματίες από τα φλεγόμενα ύδατα.

Στο μυαλό του ναύτη η νεαρή νοσοκόμα στην πλατεία Times ήταν εκπρόσωπος όλων των νοσοκόμων που είχαν προσφέρει τις υπηρεσίες τους στη διάρκεια του πολέμου, περιλαμβανομένων και εκείνων που είχαν παράσχει τις πρώτες βοήθειες στους τραυματισμένους ναύτες στον Ειρηνικό.

«Είχα δει τι έκαναν οι νοσοκόμες εκείνη την ημέρα, και μετά, πίσω στην πλατεία Τάιμς, ο πόλεμος τελείωνε, (είχα πιει) μερικά ποτά, οπότε άρπαξα τη νοσοκόμα» ανέφερε στη συνέχεια ο ίδιος.

Φυσικά, ο Αλφρεντ Αϊζενσταντ έσπευσε να απαθανατίσει τη σκηνή, όπως έκανε και ο Βίκτορ Γιόργκεσεν, ένας φωτογράφος του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ. Μια από τις φωτογραφίες που έβγαλε ο δεύτερος δημοσιεύθηκε την επομένη στους New York Times, ενώ η φωτογραφία του πρώτου δημοσιεύθηκε την επόμενη εβδομάδα στο Life.

Αμφότεροι είχαν απαθανατίσει μια από τις πιο εμβληματικές σκηνές του 20ού αιώνα, με τη νοσοκόμα να λυγίζει προς τα πίσω καθώς ο ναύτης σκύβει για να τη φιλήσει. Η φωτογραφία του Αλφρεντ Αϊζενσταντ θεωρείται καλύτερη, γιατί περιλαμβάνει και τα πόδια του ζευγαριού, αναδεικνύοντας έτσι το ιστορικό φιλί σε όλο του το μεγαλείο.

Στη συνέχεια, όμως, όσο ξαφνικά ο νεαρός ναύτης άρπαξε τη νεαρή νοσοκόμα για να τη φιλήσει, εξίσου ξαφνικά την άφησε να φύγει. Δεν συναντήθηκαν ποτέ ξανά, ενώ όσον αφορά το φιλί, τουλάχιστον η νοσοκόμα μάλλον δεν το ευχαριστήθηκε ιδιαίτερα.

«Δεν ήταν και τόσο πολύ ένα φιλί. Επρόκειτο απλώς για κάποιον που γιόρταζε. Δεν ήταν ένα ρομαντικό γεγονός. Στεκόμουν εκεί και μετά κάποιος με άρπαξε. Αυτός ο άνθρωπος ήταν πολύ δυνατός. Δεν τον φιλούσα εγώ. Εκείνος φιλούσε εμένα», είχε εξηγήσει δεκαετίες αργότερα η ίδια.

Και είναι αλήθεια πως μέσα από το πρίσμα του κινήματος #MeToo και της αποκαλούμενης κουλτούρας της αφύπνισης, σύγχρονοι σχολιαστές έχουν υποστηρίξει πως στις μέρες μας το ιστορικό φιλί θα καταδικαζόταν ως μη συναινετική επίθεση. Το 2014 το περιοδικό Time έγραψε ότι πολλοί άνθρωποι θεωρούσαν όντως ότι η φωτογραφία ήταν «κάτι ελαφρώς περισσότερο από την τεκμηρίωση μιας πολύ δημόσιας σεξουαλικής επίθεσης».

Τις προηγούμενες ημέρες, ωστόσο, η διάσημη φωτογραφία, γνωστή ως «Ημέρα της Νίκης επί της Ιαπωνίας στην πλατεία Τimes» (V-J Day in Times Square), κέρδισε μια «μάχη» κατά υποδείξεων περί απαγόρευσής της λόγω του μη συναινετικού χαρακτήρα του εναγκαλισμού που απεικονίζει.

Την περασμένη εβδομάδα ένα υπόμνημα του υπουργείου Υποθέσεων Βετεράνων των ΗΠΑ, μέσω του οποίου προτεινόταν η αφαίρεση της φωτογραφίας από τα κτίρια του υπουργείου, όχι μόνον έγινε viral στο διαδίκτυο, αλλά προκάλεσε και πολιτική αναστάτωση.

Στο υπόμνημα επισημαινόταν ότι η φωτογραφία του Αλφρεντ Αϊζενσταντ «απεικονίζει μια μη συναινετική πράξη» που δεν συνάδει με την «πολιτική μη ανοχής του υπουργείου στις σεξουαλικές παρενοχλήσεις και επιθέσεις». «Οι υπάλληλοι εξέφρασαν δυσφορία με την επίδειξη αυτής της φωτογραφίας», έγραψε η Ρίμα Αν Νέλσον, μια βοηθός υφυπουργού, στο υπόμνημα της 29ης Φεβρουαρίου.

Η παρουσία της εικόνας στα νοσοκομεία του υπουργείου «θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως σιωπηρή επικύρωση της ανάρμοστης συμπεριφοράς που απεικονίζει», πρόσθεσε, σημειώνοντας ότι ήταν ζωτικής σημασίας να αφαιρεθεί η φωτογραφία, «ούτως ώστε να καλλιεργηθεί ένα πιο ευαισθητοποιημένο κλίμα».

Ωστόσο, τόσο ο Λευκός Οίκος όσο και ο επικεφαλής του υπουργείου Ντένις ΜακΝτόνα, απέρριψαν την πρόταση, η οποία προκάλεσε τη δυσφορία ορισμένων Ρεπουμπλικάνων, οι οποίοι την επέκριναν ως υπερβολικά «αφυπνιστική».

«Επιτρέψτε μου να είμαι σαφής: Αυτή η φωτογραφία δεν απαγορεύεται στις εγκαταστάσεις του υπουργείου Βετεράνων – και θα τη διατηρήσουμε στις εγκαταστάσεις του υπουργείου» έγραψε ο υπουργός ΜακΝτόνα στο Χ, συνοδεύοντας την ανάρτησή του με ένα αντίγραφο της φωτογραφίας. «Το υπουργείο Βετεράνων δεν πρόκειται να απαγορεύσει αυτή τη φωτογραφία», επιβεβαίωσε την Τρίτη η εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου Καρίν Ζαν-Πιερ. «Μπορώ σίγουρα να πω ότι το υπόμνημα δεν εγκρίθηκε».