Oι πολιτικές δολοφονίες έχουν συχνά στο παρελθόν οδηγήσει σε πολέμους. Η δολοφονία, από το Ισραήλ, του ηγέτη της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγια, λίγες ώρες μετά τη δολοφονία του Φουάντ Σουκρ της Χεζμπολάχ, δημιουργεί φόβους για έναν ανοιχτό πια πόλεμο μεταξύ Ισραήλ και Ιράν.
Ο Σουκρ θεωρήθηκε από το Ισραήλ ότι βρισκόταν πίσω από τον, πιθανότατα τυχαίο, βομβαρδισμό της παιδικής χαράς στο Μαϊντάλ Σαμς, στις 27 Ιουλίου, και οι Ισραηλινοί τον δολοφόνησαν, ως αντίποινα, μέσα στη Βηρυτό, στην καρδιά της ηγεσίας της Χεζμπολάχ.
Οταν ο Ισμαήλ Χανίγια ταξίδεψε στην Τεχεράνη για την ορκωμοσία του νέου ιρανού προέδρου, οι Ισραηλινοί τον έβαλαν στο στόχαστρο σε έναν από τους ξενώνες του ίδιου του προεδρικού συγκροτήματος. Ηταν μια εκπληκτική επίδειξη δολοφονίας ακριβείας, αλλά και του θράσους του Ισραήλ να τον σκοτώσει σε μια επίσημη εκδήλωση του ιρανικού κράτους. Τόνισε την αποτυχία της Τεχεράνης να προστατευθεί, δείχνοντας στους Ιρανούς ηγέτες πόσο ευάλωτοι είναι.
Οι Ισραηλινοί δεν δείχνουν απλώς να αντιδρούν στα γεγονότα που ξεκίνησαν στο Μαϊντάλ Σαμς, γράφουν οι Times. Ο Χανίγια βρισκόταν πάντα πολύ κοντά στην κορυφή της λίστας τους, και υπήρξαν και άλλες ευκαιρίες να τον σκοτώσουν, αλλά επέλεξαν αυτήν: Προκαλούν τους Ιρανούς να ξεκινήσουν έναν πόλεμο, όταν η Τεχεράνη ανταποδώσει -όπως σίγουρα θα κάνει- εντός των επόμενων ημερών.
Την Παρασκευή 2 Αυγούστου, το Ιράν ενημέρωσε τα Ηνωμένα Εθνη ότι περίμενε επίθεση στο Ισραήλ από την Χεζμπολάχ και ότι η οργάνωση «δεν θα περιορίσει την απάντησή της σε στρατιωτικούς στόχους».
Στις δυτικές πρωτεύουσες κρίνεται ότι ούτε η Ιερουσαλήμ ούτε η Τεχεράνη επιθυμούν έναν πλήρη πόλεμο. Το Ιράν, πιστεύεται, θα δώσει πλώς μεγαλύτερη «άδεια» στις… πελατειακές του οργανώσεις, συμπεριλαμβανομένης της Χαμάς και των Χούθι στην Υεμένη, να πολεμήσουν για να υποστηρίξουν τη Χεζμπολάχ, αλλά τελικά θα θυσιάσει οποιονδήποτε από αυτούς προκειμένου να αποφύγει έναν άμεσο πόλεμο με το Ισραήλ.
Ωστόσο, επισημαίνουν οι Times, υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία, ιδιαίτερα στην Ουάσιγκτον, ότι το ένστικτο πολιτικής επιβίωσης του Μπένιαμιν Νετανιάχου και οι φανατικοί σιωνιστές που υποστηρίζουν την κυβέρνησή του, θέλουν να αντιμετωπίσουν άμεσα σε ανοιχτή αντιπαράθεση τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο. Η Χαμάς, υποστηρίζουν, δεν είναι το κύριο πρόβλημα ασφαλείας τους, όπως και η Γάζα, παρ’ όλη τη δυστυχία των δύο εκατομμυρίων ανθρώπων της.
Η κύρια απειλή, λένε, είναι η Χεζμπολάχ στον Λίβανο και ο τρόπος με τον οποίο η Τεχεράνη τη χρησιμοποιεί για να συνεχίσει τον ατέρμονο πόλεμο της εναντίον του Ισραήλ. Ο Νετανιάχου πιστεύει ότι είναι η ώρα να διευθετηθεί η κατάσταση στον Λίβανο και να αναγκαστεί το Ιράν να επιλέξει: είτε να υποχωρήσει είτε να συγκρουστεί ευθέως με το Ισραήλ. Αυτή δεν είναι μια καθολική άποψη μεταξύ της πολιτικής ελίτ του Ισραήλ ή του λαού. Αλλά, οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις έχουν από καιρό εντάξει αυτό το σενάριο στον στρατηγικό τους σχεδιασμό και πολλοί στον στρατό πιστεύουν ότι μετά τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου, έχει φτάσει η ώρα της Χεζμπολάχ.
Σενάρια σύγκρουσης
Πόσο εύκολο ή απλό θα είναι, όμως, αυτό;
Την τελευταία φορά που το Ισραήλ πήγε σε πόλεμο με τη Χεζμπολάχ, το 2006, απείλησε να «γυρίσει το ρολόι του Λιβάνου 20 χρόνια πίσω» και να εξαλείψει οριστικά την Χεζμπολάχ από τα σύνορά του. Οταν η σύγκρουση τελείωσε, ένα μήνα αργότερα, η Χεζμπολάχ είχε χτυπηθεί αρκετά, αλλά οι μαχητές της παρέμειναν στη θέση τους.
Μια πλήρης σύγκρουση, όπως γράφουν οι Financial Times, θα έβαζε τον πιο εξελιγμένο στρατό της Μέσης Ανατολής, ενισχυμένο από προηγμένο δυτικό υλικό και όπλα, απέναντι στον πιο βαριά οπλισμένο μη κρατικό στρατό στον κόσμο. Οι δυνατότητες τόσο της Χεζμπολάχ, όσο και του Ισραήλ, αλλά και του Ιράν, έχουν εξελιχθεί πολύ από εκείνη την τελευταία σύγκρουση πριν από 18 χρόνια, κάτι το οποίο απειλεί να κάνει την επόμενη σύγκρουση ακόμη πιο καταστροφική.
«Η δυναμική έχει αλλάξει από το 2006. Αυτό που θα έκανε τώρα μια ενδεχόμενη σύγκρουση πολύ χειρότερη, είναι ότι ένας πόλεμος σήμερα δεν θα ήταν μια σύγκρουση μόνο μεταξύ Ισραήλ και Χεζμπολάχ», καθώς τα άλλα μέλη του «άξονα αντίστασης» υπό την ηγεσία του Ιράν είναι βέβαιο ότι θα εμπλακούν, είπε στους FT η Σανάμ Βακίλ. επικεφαλής του προγράμματος Μέσης Ανατολής στο think-tank Chatham House.
Αυτός ο άξονας, που περιλαμβάνει τους αντάρτες Χούθι της Υεμένης και τις πολιτοφυλακές στο Ιράκ και τη Συρία, καθώς και τη Χαμάς, «λειτουργεί και συντονίζεται με υπερεθνικό τρόπο, πράγμα που σημαίνει ότι ένας πόλεμος δεν θα περιοριστεί σε συγκεκριμένα γεωγραφικά όρια και θα επηρεάσει την ευρύτερη Μέση Ανατολή», πρόσθεσε.
Το Ισραήλ συγκαταλέγεται μεταξύ των καλύτερα εξοπλισμένων στρατών στον κόσμο, στα πρότυπα του ΝΑΤΟ και με οπλισμό που κατασκευάζεται στις ΗΠΑ, όπως μαχητικά αεροσκάφη F35, καθώς και αντιαεροπορική άμυνα κορυφαίας εμβέλειας και άλλο νέο εξοπλισμό. Εχει επίσης δημιουργήσει μια καλά ανεπτυγμένη εγχώρια βιομηχανία όπλων που παράγει τα δικά της άρματα μάχης, τεθωρακισμένα οχήματα, αντιαεροπορική άμυνα, πυραύλους και drones.
Αλλά, η Χεζμπολάχ με έδρα τον Λίβανο, η οποία σύμφωνα με τους αναλυτές έχει 20.000 έως 40.000 μαχητές, έχει επίσης μια πολύ αυξημένη δύναμη σε σχέση με το 2006. Τώρα διαθέτει ένα πολύ πιο ογκώδες και εξελιγμένο οπλοστάσιο πυραύλων και μη επανδρωμένων αεροσκαφών, μεγάλο μέρος του οποίου παρέχεται από το Ιράν, για να δημιουργήσει μια μαχητική δύναμη που είναι σημαντικά ανώτερη από τη Χαμάς, με την οποία το Ισραήλ μάχεται στη Γάζα εδώ και 10 μήνες.
Η δεξαμενή σκέψης CSIS με έδρα τις ΗΠΑ εκτιμά ότι η Χεζμπολάχ διαθέτει μεταξύ 120.000 και 200.000 βλημάτων, συμπεριλαμβανομένων πυραύλων ακριβείας και οπλισμένων μη επανδρωμένων αεροσκαφών, καθώς και αντιαρματικών και αντιαεροπορικών πυραύλων.
Η Χεζμπολάχ είναι επίσης πλέον σε θέση να χτυπήσει σε όλο το Ισραήλ και να στοχεύσει με ακρίβεια στρατηγικούς στόχους, κάτι που σημαίνει ότι καμία πόλη ή κανένα σημείο του Ισραήλ δεν θα είναι ασφαλές, εκτιμούν οι πηγές των FT.
Μετά από την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου, η Χεζμπολάχ έχει στείλει μη επανδρωμένα αεροσκάφη παρακολούθησης βαθιά στο Ισραήλ, τα οποία διείσδυσαν στην εξελιγμένη αεράμυνα της χώρας για να καταγράψουν πλάνα από στρατιωτικές θέσεις. Η οργάνωση χρησιμοποίησε επίσης πύραυλο εδάφους-αέρος κατασκευασμένο από το Ιράν για πρώτη φορά τον Ιούνιο, αναγκάζοντας τα ισραηλινά μαχητικά αεροσκάφη να υποχωρήσουν.
Ο Κασέμ Κασίρ, λιβανέζος αναλυτής που έχει βαθιά γνώση για τη Χεζμπολάχ, είπε στους FT ότι η οργάνωση έχει χρησιμοποιήσει περίπου 5.000 πυραύλους από το απόθεμά της από τον Οκτώβριο, ενώ διατηρεί πολλά από τα πιο προηγμένα βλήματα σε εφεδρεία, συμπεριλαμβανομένων όπλων μεγαλύτερου βεληνεκούς. Εκτίμησε ότι η ομάδα είχε χρησιμοποιήσει μόλις το 10% της στρατιωτικής και υλικοτεχνικής της ικανότητας τους περασμένους 10 μήνες.
Η Χεζμπολάχ είναι αδιαφανής ως προς το οπλοστάσιό της, αλλά ισχυρίζεται ότι έχει περίπου 100.000 μαχητές. Οι δυνάμεις της έχουν επίσης εμπειρία στο πεδίο της μάχης αφού αναπτύχθηκαν μαζί με ρωσικές και ιρανικές δυνάμεις στο πλαίσιο του εμφυλίου πολέμου της Συρίας που ξέσπασε το 2011.
Το Ισραήλ παρουσιάζει επίσης μια διαφορετική εικόνα από το 2006, με νέα τεχνολογία και μεγαλύτερη αποφασιστικότητα. Οι ηγέτες του Ισραήλ έχουν προειδοποιήσει ότι, εάν ξεσπάσει ολοκληρωτικός πόλεμος, οι στρατιωτικές του ενέργειες θα είναι πολύ πιο σκληρές και βαθύτερες από ό,τι στην 2006, με καταστροφικές συνέπειες για τον Λίβανο.
Το Ισραήλ είναι ο μεγαλύτερος αποδέκτης της εξωτερικής βοήθειας των ΗΠΑ στον κόσμο, η οποία έρχεται κυρίως με τη μορφή στρατιωτικής βοήθειας. Η μακροχρόνια δέσμευση των ΗΠΑ να διατηρήσουν αυτό που περιγράφεται ως το «ποιοτικό στρατιωτικό πλεονέκτημα» του Ισραήλ, διασφαλίζει ότι το εβραϊκό κράτος έχει τεχνολογικό πλεονέκτημα έναντι των γειτόνων του. Αυτό σημαίνει ότι έχει πρόσβαση στα πιο προηγμένα αμερικανικά όπλα, συμπεριλαμβανομένων των μαχητικών αεροσκαφών F35.
Η Ουάσιγκτον έχει παράσχει στο Ισραήλ τουλάχιστον 12,5 δισ. δολάρια σε στρατιωτική βοήθεια μετά την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου. Το Ισραήλ είναι επίσης το μόνο κράτος της Μέσης Ανατολής με πυρηνικά όπλα, αν και δεν αναγνωρίζει δημόσια το γεγονός. Η χώρα μπόρεσε τα τελευταία χρόνια να χρησιμοποιήσει την ανώτερη αεροπορική της δύναμη και το δίκτυο πληροφοριών της για να εξαπολύσει εκατοντάδες πλήγματα εναντίον της Χεζμπολάχ και στόχων που συνδέονται με το Ιράν στη γειτονική Συρία.
Εχει σκοτώσει περισσότερους από 350 μαχητές της Χεζμπολάχ από τις 7 Οκτωβρίου -περισσότερους από όσους σκοτώθηκαν στον πόλεμο του 2006- και εξαπέλυσε επιδρομές στο Ιράν, τη Συρία και την Υεμένη. Παρά το γεγονός αυτό, οι αναλυτές λένε στους FT ότι θα αντιμετωπίσει πολλαπλές απειλές και προκλήσεις εάν εξαπολύει χερσαία επίθεση στον Λίβανο.
«Ο στρατός του Ισραήλ είναι τεχνολογικά εξελιγμένος, το ερώτημα είναι για ποιο είδος πολέμου μιλάμε» είπε στους FT ο Σεθ Τζόουνς, αντιπρόεδρος στο CSIS. Εάν οι ισραηλινές χερσαίες δυνάμεις μετακινήθηκαν στο νότιο Λίβανο, «αυτή είναι μια διαφορετική ιστορία, επειδή η Χεζμπολάχ βρίσκεται σε έδαφος που γνωρίζει πολύ καλά και θα διεξάγει έναν αμυντικό πόλεμο». Το Ισραήλ θα αντιμετώπιζε επίσης τον κίνδυνο να καταρριφθεί η πολυδιαφημισμένη αεράμυνα του, που θεωρείται η καλύτερη στην περιοχή, συμπεριλαμβανομένου του συστήματος Iron Dome.
Αυτή η απειλή θα επιδεινωνόταν εάν το Ιράν και τα μέλη του αντιστασιακού του άξονα παρέμβουν υπέρ της Χεζμπολάχ εξαπολύοντας τις δικές τους επιθέσεις από διάφορα μέτωπα. Οι Χούθι, για παράδειγμα, έχουν εκτοξεύσει πολλαπλούς πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη εναντίον του Ισραήλ, από τον Οκτώβριο, συμπεριλαμβανομένου ενός τον περασμένου μήνα που σκότωσε έναν Ισραηλινό στο Τελ Αβίβ.
Σε μια τέτοια περίπτωση, ακόμη και με δεδομένη την τεχνολογική του υπεροχή, το Ισραήλ θα ήταν ευάλωτο. Σε περίπτωση ολοκληρωτικού πολέμου, είπε ο Τζόουνς, ο στρατός του «θα είναι σε θέση να προστατεύσει ορισμένες πολύ συγκεκριμένες τοποθεσίες, αλλά όχι, ας πούμε, τμήματα του Τελ Αβίβ».
Ο Εμίλ Χοκαγιέμ, ανώτερος συνεργάτης για την ασφάλεια της Μέσης Ανατολής στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών, είπε ότι το 2006, η Χεζμπολάχ εκτόξευε κατά μέσο όρο 124 ρουκέτες την ημέρα επί 34 ημέρες. «Αυτή τη φορά, σύμφωνα με τις δυτικές μυστικές υπηρεσίες και τους ισραηλινούς αναλυτές, η Χεζμπολάχ θα μπορούσε να εκτοξεύει έως και 3.000 την ημέρα για 10 ημέρες, ενδεχομένως και περισσότερο», εξήγησε.
Ακόμη και ο στρατός του Ισραήλ αναγνωρίζει ότι η Χεζμπολάχ έχει την ικανότητα να εκτοξεύει χιλιάδες βλήματα την ημέρα. Ομως, μία από τις προκλήσεις της Χεζμπολάχ θα ήταν η προστασία των εξεδρών εκτόξευσης των πυραύλων της, οι οποίες είναι σχετικά στατικές και πρέπει να βρίσκονται στην επιφάνεια για την εκτόξευση, καθώς τα ισραηλινά αεροσκάφη θα πετούν από πάνω.
Το σχετικά υψηλό ποσοστό απωλειών μεταξύ των μαχητών της Χεζμπολάχ από τις 7 Οκτωβρίου οφείλεται εν μέρει στην ικανότητα του Ισραήλ να στοχεύσει μια θέση εκτόξευσης δευτερόλεπτα μετά την εκτόξευση ενός πυραύλου, είπαν τρία άτομα που γνωρίζουν τις επιχειρήσεις της ομάδας. Η Χεζμπολάχ επίσης δεν έχει επιδείξει την ικανότητα να καταρρίπτει τα μαχητικά αεροσκάφη του Ισραήλ, αν και έχει καταρρίψει πολλά μη επανδρωμένα αεροσκάφη τους τελευταίους μήνες.
Ο Μάθιου Σάβιλ, διευθυντής ερευνών στο Rusi, μια δεξαμενή σκέψης με έδρα το Λονδίνο, λέει στους FT ότι το Ισραήλ υποτίμησε τη Χεζμπολάχ το 2006, όσον αφορά τόσο τον επαγγελματισμό της όσο και τις δυνατότητές της. «Το 2006 είχαν αποτελεσματικές τακτικές, γνώση του τερένκαι πολλά αντιαρματικά όπλα, ώστε να μπορέσουν να αιφνιδιάσουν τα ισραηλινά τεθωρακισμένα», είπε ο Σάβιλ. «Φαίνεται απίθανο οι Ισραηλινοί να είναι ανεπαρκώς προετοιμασμένοι αυτή τη φορά».
Δεν είναι μόνο η Χεζμπολάχ για την οποία πρέπει να ανησυχεί το Ισραήλ. Το ίδιο το Ιράν έχει δεσμευτεί να εκδικηθεί για την δολοφονία του Χανίγια. Το Ιράν και το Ισραήλ αντάλλαξαν επιθέσεις πυραύλων και μη επανδρωμένων αεροσκαφών τον περασμένο Απρίλιο, αφού η Ισλαμική Δημοκρατία πραγματοποίησε την πρώτη της άμεση επίθεση στο Ισραήλ από ιρανικό έδαφος ως αντίποινα για τη δολοφονία αρκετών από τους στρατιωτικούς διοικητές της στη Συρία.
Αλλά, οι απαντήσεις θεωρήθηκαν «βαθμονομημένες» για να αποφευχθεί περαιτέρω κλιμάκωση. Δεδομένης της γεωγραφικής απόστασης μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, οποιαδήποτε άμεση μάχη μεταξύ των δύο εχθρών θα ήταν ουσιαστικά ένας πόλεμος από αέρος.
Το Ιράν, που βρίσκεται υπό βαριές κυρώσεις, δεν διαθέτει τα απαραίτητα συμβατικά όπλα για να πολεμήσει με το Ισραήλ. Ωστόσο, έχει δημιουργήσει όλο και πιο εξελιγμένες τεχνολογίες πυραύλων και drone και βασίζεται σε ασύμμετρο πόλεμο, κινητοποιώντας τους περιφερειακούς πληρεξούσιους του και τη δύναμη των Φρουρών της Επανάστασης, που αποτελείται από περίπου 120.000 άτομα. Σύμφωνα με το CSIS, το Ιράν διαθέτει το «μεγαλύτερο και πιο ποικιλόμορφο πυραυλικό οπλοστάσιο» της Μέσης Ανατολής που αποτελείται από χιλιάδες βαλλιστικούς πυραύλους και πυραύλους κρουζ, ορισμένοι εξ αυτών ικανοί να πλήξουν το Ισραήλ αλλά και μέχρι τη νοτιοανατολική Ευρώπη.
Το Ισραήλ επέμεινε αυτή την εβδομάδα ότι «τα αμυντικά του συστήματα είναι πολύ καλά», προσθέτοντας ότι είχε «διεθνείς εταίρους που αύξησαν τις δυνάμεις τους στην περιοχή για να μας βοηθήσουν ενάντια στις απειλές». Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, δήλωσε την Πέμπτη μετά από τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ισραηλινό ηγέτη Μπένιαμιν Νετανιάχου, ότι η Ουάσιγκτον αναδιατάσσει δυνάμεις στη Μέση Ανατολή ως μέρος των προσπαθειών να προστατεύσει το Ισραήλ από επίθεση του Ιράν ή των πληρεξουσίων του.
Ωστόσο, καθώς οι εντάσεις είναι υψηλές και οι κίνδυνοι μιας ολοκληρωτικής σύγκρουσης αυξάνονται μέρα με τη μέρα, όλα τα -άμεσα ή έμμεσα εμπλεκόμενα- μέρη κινδυνεύουν να πληρώσουν υψηλό τίμημα.