Αν και φοράει με θρησκευτική ευλάβεια την κονκάρδα «Μένουμε Σπίτι», ο ίδιος περνάει τη μέρα του σε συσκέψεις, τηλεδιασκέψεις, ενημερώσεις και συνεντεύξεις Τύπου. Φεύγει αργά για το σπίτι του και φθάνει νωρίς το πρωί εκεί που τον καλεί το καθήκον.
Τα πρωινά του τα περνάει με τον Πρωθυπουργό –έστω και εξ αποστάσεως, με την τεχνολογία και πάλι παρούσα– αλλά και με τον υπουργό Υγείας Βασίλη Κικίλια σε σύσκεψη, όπου καθορίζεται εν πολλοίς και η ημερήσια διάταξη της καθημερινής μάχης εναντίον του Covid-19.
Ακολουθεί η συνεδρίαση της Επιτροπής Δημόσιας Υγείας όπου συμμετέχουν 28 επιστήμονες, επί το πλείστον καθηγητές Πανεπιστημίου. Μαζί τους, στη συνεδρίαση, και ο γενικός γραμματέας Δημόσιας Υγείας Παναγιώτης Πρεζεράκος. Στις 2 το μεσημέρι κάθε μέρα, ο Σωτήρης Τσιόρδας –έχοντας πλέον μια συνολική εικόνα της μάχης εναντίον του coronavirus– θα πάρει υπό μάλης τον γνωστό δερμάτινο φάκελό του και θα πάει να προετοιμάσει το καθημερινό ανακοινωθέν του απογεύματος, με τη συνδρομή του Γραφείου Τύπου του υπουργείου Υγείας. Συνομιλητής του ο στενός συνεργάτης του Βασίλη Κικίλια, δημοσιογράφος Θάνος Τριανταφύλλου.
Η συνέχεια, γνωστή: Στις 6 το απόγευμα κάθε μέρα η χώρα «στήνεται» μπροστά στις τηλεοράσεις και οι πολίτες κρέμονται από τα χείλη του Σωτήρη Τσιόδρα.
Ο «Αυστραλός» –όπως εξακολουθεί να τον αποκαλεί λόγω της καταγωγής του ένας συμφοιτητής του από τα χρόνια της Ιατρικής στα Γιάννενα– φαίνεται ότι είναι (εκ του αποτελέσματος) ο κατάλληλος άνθρωπος, στην κατάλληλη θέση, την κατάλληλη στιγμή.
Ο 55χρονος καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών που γεννήθηκε στο Σίδνεϊ της Αυστραλίας είναι το πρόσωπο αναφοράς και καθολικής αποδοχής στην καθημερινή μάχη για την αντιμετώπιση του αόρατου εχθρού, του Covid -19.
Εν ολίγοις, ο εθνικός μας λοιμωξιολόγος. Ηρθε απρόσκλητος, αλλά έγινε μέρος της σκληρής, απαιτητικής καθημερινότητας, ένα μέλος της ευρύτερης οικογένειάς μας. Ο ίδιος, ένας άνθρωπος χαμηλών τόνων, με εκείνο το μειλίχιο ύφος και τον απλό λόγο, βασισμένο σε επιστημονικά δεδομένα, που ενώνει τα διεστώτα, συνεχίζει να πίνει το τσάι του –σχεδόν όλες τις ώρες της μέρας– και να φροντίζει την προσωπική του ασφάλεια, πλένοντας σχολαστικά με αντισηπτικό τα χέρια του.
Τσάι και αντισηπτικό, λοιπόν, για έναν γιατρό πρώτης γραμμής, που ζει μια ήρεμη ζωή με την οικογένειά του (το σπίτι είναι γεμάτο από επτά παιδιά) μακριά από κοσμικότητες. Το μόνο που είναι γνωστό είναι η αγάπη του για τη βυζαντινή μουσική και το ψαλτήρι και μόλις πριν από λίγες ημέρες ο ίδιος αποκάλυψε στους διαπιστευμένους συντάκτες του υπουργείου Υγείας τα ποδοσφαιρικά οπαδικά –ερυθρόλευκα– αισθήματά του.
Ο Σωτήρης Τσιόδρας, δίχως αμφισβήτηση, είναι ένας άνθρωπος του καθήκοντος αλλά και της δέσμευσης σε ένα σκοπό (commitment). Αλλωστε, ο λόγος του είναι αποκαλυπτικός μέσα από αποσπάσματα της ενημέρωσης της Πέμπτης 19 Μαρτίου 2020:
- «Παραμένουμε και είμαστε προσηλωμένοι σε δύο στόχους που αφορούν τη Δημόσια Υγεία: να προφυλάξουμε τους ευπαθείς και να κολλήσουμε όσο το δυνατόν λιγότεροι ταυτόχρονα».
- «Δεν μπορεί τα πλοία μας να έχουν εικόνα Δεκαπενταύγουστου, με άπειρο κόσμο να συρρέει στα νησιά. Υποβαθμίζει όλη την προσπάθειά μας. Αυξάνει τον κίνδυνο για νησιώτες ηλικιωμένους, ντόπιους κατοίκους και δυσκολεύει την ανταπόκριση του συστήματος Υγείας σε τυχόν μελλοντικά σοβαρά κρούσματα εκεί, με δυσκολία στη νοσηλεία και στη διακομιδή».
- «Επενδύουμε περισσότερο σε ενίσχυση αυτής της στρατηγικής, με διευρυμένο πρόγραμμα ελέγχων με προστασία, ώστε να μην γίνεται διασπορά της νόσου σε όλη την επικράτεια. Το πρόγραμμα αυτό θα υλοποιήσει ο ΕΟΔΥ και θα αφορά τόσο επαφές επιβεβαιωμένων κρουσμάτων, όσο και κρούσματα με συμπτώματα λοίμωξης αναπνευστικού στην κοινότητα. Αυτό είναι το ορθό επιστημονικά και δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε αλλιώς».
- «Η στρατηγική μας σαν χώρα και σαν επιστημονικό δυναμικό, έχει ως θεμέλιο λίθο τη διαφάνεια, την αλήθεια, την αποφυγή του στίγματος, την αλληλεγγύη με τον κόσμο, ο οποίος αυτήν την στιγμή μπορεί να υποφέρει περιοριζόμενος, αλλά θα ανασάνει ελεύθερος αύριο. Δεν μπορεί όμως να γίνει ακόμη αυτό – θα ήταν ολοκληρωτικά ανεύθυνο».
Αλλά, πώς βρέθηκε ο καθηγητής Τσιόδρας στη θέση του εκπροσώπου του υπουργείου Υγείας για τον νέο κορονοϊό; Τα πράγματα έχουν ως εξής: Ο υπουργός Υγείας Βασίλης Κικίλιας ήταν εκείνος που «πήγε» στον Κυριάκο Μητσοτάκη τον καθηγητή και ο Πρωθυπουργός έδωσε το τελικό Ok.
Aλλωστε, ο καθηγητής δεν ήταν ένα άγνωστο πρόσωπο στην ιατρική και ακαδημαϊκή κοινότητα. Κάθε άλλο. Ο ίδιος στο πλαίσιο των ακαδημαϊκών του καθηκόντων βρίσκεται στη δύναμη της Δ’ Παθολογικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Η κλινική που ιδρύθηκε το 1997, από τον Σεπτέμβριο του 2003 μετεγκαταστάθηκε και λειτουργεί στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν». Μάλιστα, επικεφαλής της –διευθύντρια της Κλινικής από την ίδρυσή της (1997) έως το Σεπτέμβριο του 2009– ήταν η καθηγήτρια Παθολογίας Λοιμωξιολόγος Ελένη Γιαμαρέλλου, ένα πρόσωπο που ήρθε στη δημοσιότητα και συζητήθηκε αρκετά για την άποψή της για τη Θεία Κοινωνία και τη σχέση της με τον νέο κορονοϊό. Ο καθηγητής Τσιόδρας, παρότι είναι «ένας άνθρωπος της Εκκλησίας» και μάλιστα ήταν εκείνος που κλήθηκε να ενημερώσει υπεύθυνα τα μέλη της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου –με τη συμμετοχή και των Μητροπολιτών του Λεκανοπεδίου Αττικής– εν τούτοις ο λόγος του παραμένει αυστηρά στα «επιστημονικά χωράφια», ούτε μισό μέτρο παραέξω…
Με άλλα λόγια, δεν μπερδεύει ρόλους και… «καπέλα» –είναι εκεί για να ενημερώνει σωστά όλους τους συμπολίτες μας– ανεξαρτήτως καταγωγής, χρώματος, θρησκεύματος κ.λπ. Ως ένας πραγματικός κρατικός λειτουργός υπέρ του δημοσίου συμφέροντος μπροστά σε μια κρίσιμη εθνική απειλή. Τελεία και παύλα.
Το CV του εθνικού λοιμωξιολόγου
Ο καθηγητής Σωτήρης Τσιόδρας είδε το πρώτο φως της ζωής στις 13 Οκτωβρίου 1965 στο κοσμοπολίτικο Σίδνεϊ της Αυστραλίας. Και από εκεί, σε μια τυπική γειτονιά της Αθήνας, την Κυψέλη.
Τις εγκύκλιες σπουδές ολοκλήρωσε σε ένα από τα πιο χαρακτηριστικά –λόγω ιστορικότητας του κτιρίου καθώς για 30 τόσα χρόνια στέγαζε το Νοσοκομείο της Βασιλικής Αεροπορίας– σχολεία της πρωτεύουσας: στο 15ο Γυμνάσιο/ 15ο Λύκειο, στη γωνία Κυψέλης 46 και Παξών. Το απολυτήριο το πήρε το 1984 με γενικό βαθμό 19 7/13.
Στη συνέχεια πέρασε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και δύο χρόνια μετά, κατέβηκε στην Αθήνα. Πήρε την περιζήτητη μεταγραφή για την Ιατρική του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Ηταν η εποχή –όπως θυμούνται παλαιοί φοιτητές– που η Ιατρική της Αθήνας ξεκινούσε με 200 και κατέληγε στο πέμπτο έτος με λίγο λιγότερους από 700. Βεβαίως, ο νεαρός φοιτητής εξ Ιωαννίνων είχε στις αποσκευές του και καλούς βαθμούς. Κατέβηκε Αθήνα με γενικό βαθμό μαθημάτων 8,96.
Τον Μάρτιο του 1991 πήρε το πτυχίο του με Αριστα και την ίδια χρονιά έλαβε και την άδεια ασκήσεως ιατρικού επαγγέλματος από τη Νομαρχία Αθηνών. Ακολούθησε η φάση της ειδικότητας. Η τελευταία έγινε στον τομέα της Εσωτερικής Παθολογίας στη Β’ Παθολογική Κλινική, στο 401 Γενικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο Αθηνών (6 μήνες). Η ειδικότητα έγινε κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας, κατά την οποία προσέφερε υπηρεσία ως γιατρός στα κέντρα εκπαίδευσης Υγειονομικού στο Μεσολόγγι, την Αρτα, τη νήσο Σύμη, στη Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού. Απολύθηκε το 1993 και αμέσως έφυγε για το Αγροτικό του στο Κέντρο Υγείας Αστρους Κυνουρίας (το υπόλοιπο χρεωστούμενο διάστημα έγινε το 2001 στο Κέντρο Υγείας Μεσσήνης).
Το επόμενο βήμα του είχε να κάνει με το μεγάλο υπερατλαντικό ταξίδι. Ενα ταξίδι που ξεκίνησε ως ειδικευόμενος ιατρός στην ειδικότητα της Παθολογίας στο Albert Einstein Medical Center στις ΗΠΑ για να ακολουθήσει περαιτέρω εξειδίκευση στη Λοιμωξιολογία στο Beth Israel Deaconess Medical Center και στην Ιατρική Σχολή του Harvard (Harvard Medical School) στη Βοστώνη.
Το καλοκαίρι του 2001 έλαβε μεταπτυχιακό δίπλωμα, masters degree στις Ιατρικές Επιστήμες από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Harvard. Το 2002 ολοκληρώνει τη διδακτορική διατριβή του από την Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών με τίτλο: «Επίδραση των αναστολέων πρωτεάσης στο μεταβολικό σύνδρομο των ασθενών με HIV λοίμωξη» με άριστα. Το 2003 απέκτησε Τίτλο Εξειδικεύσεως Λοιμωξιολογίας στην Ελλάδα, έπειτα από επιτυχή συμμετοχή στις Εξετάσεις Πιστοποίησης.
Στο βιογραφικό του σημείωμα ο ίδιος γράφει:
«Μετά την επιστροφή μου στην Ελλάδα τον Ιούλιο του 2001, ολοκλήρωσα την υπηρεσία υπαίθρου στο Κέντρο Υγείας Μεσσήνης όπου εργάστηκα το υπόλοιπο της υποχρεωτικής από τον νόμο θητείας (έως τον Δεκέμβριο του 2001). Από τον Δεκέμβριο του 2001 έως και σήμερα απασχολούμαι επιπρόσθετα ως λοιμωξιολόγος στο Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΛΠΝΟ – πρώην Κέντρο Ελέγχου Ειδικών Λοιμώξεων ΚΕΕΛ).
Στον οργανισμό αυτό συμμετέχω ως ειδικός λοιμωξιολόγος και ως σύμβουλος του προέδρου στη στρατηγική οργάνωση της αντιμετώπισης τυχόν επιδημιών και βιοτρομοκρατικών ενεργειών, καθώς και σε άλλους επιχειρησιακούς σχεδιασμούς. Ενδεικτικά συμμετείχα ως ένας από τους συντονιστές στη σύνταξη του επιχειρησιακού σχεδίου του ΚΕΕΛ (υπό την προεδρία του καθηγητή κ. Σαρόγλου) για τις προβλεπόμενες δράσεις του ΚΕΕΛ σε σχέση με την επιτήρηση των λοιμωδών νοσημάτων, κατά την Ολυμπιακή και προ-ολυμπιακή περίοδο.
(…) Επιπρόσθετα συντόνισα μεγάλο μέρος του εγχειριδίου για τη βιολογική τρομοκρατία. Ως συνεργάτης του ΚΕΕΛ και εκπρόσωπος του υπουργείου Υγείας, σχεδιάσαμε και εφαρμόσαμε –μαζί με την αν. καθηγήτρια Βιοστατιστικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, κυρία Δαφνή– την Ολυμπιακή συνδρομική επιτήρηση για τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας. (…) Ως εκπρόσωπος του ΚΕΕΛ συμμετείχα σε ασκήσεις ετοιμότητας όπως ενδεικτικά στη διακλαδική άσκηση χημικής τρομοκρατίας με την ονομασία Πύρινη Ρομφαία της Διεύθυνσης Ασφάλειας Ολυμπιακών Αγώνων (Σεπτέμβριος 2003). (…)
Το 2005 συμμετείχα στην οργάνωση και σχεδιασμό αντιμετώπισης πανδημίας γρίπης και στην ολοκλήρωση του Εθνικού Σχεδίου Πανδημίας ως μέλος της ομάδας συγγραφής. Συμμετείχα, επίσης, ως ειδικός λοιμωξιολόγος σε θέματα δημόσιας υγείας, σε τετραμελείς επιτροπές του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (European CDC), οι οποίες επιθεώρησαν χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενώσεως για την προετοιμασία για πανδημία γρίπης σε εθνικό επίπεδο (Ιταλία και Ουγγαρία).
Ως λοιμωξιολόγος σύμβουλος στο ΚΕΕΛΠΝΟ συμμετέχω ενεργά σε αντιμετώπιση καθημερινών κλινικών προβλημάτων λοιμώξεων αλλά και στη διερεύνηση επιδημιών όπως η επιδημία μυοκαρδίτιδας από εντεροϊούς στην Κρήτη το 2003, η ψευδοεπιδημία περιστατικών με οξύ αναπνευστικό σύνδρομο (SARS) στη Λήμνο το 2003, η επιδημία από περιστατικά σαλμονέλλωσης στο Αργος το 2004, η ψευδοεπιδημία από ύποπτα ανθρώπινα περιστατικά για γρίπη των πουλερικών Η5Ν1, καθώς και η πιο πρόσφατη πανδημία γρίπης, οι επιδημίες ελονοσίας και Δ. Νείλου και η επιδημία λύσσας σε ζώα στη Βόρειο Ελλάδα».
Η σχέση του με το Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών ως μέλος ΔΕΠ ξεκινά τον Δεκέμβριο του 2003 ως λέκτορας, ενώ τον Οκτώβριο του 2009 γίνεται επίκουρος καθηγητής Παθολογίας-Λοιμώξεων στις δραστηριότητες του τμήματος Παθολογίας της Δ΄Πανεπιστημιακής Παθολογικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν». Σήμερα, εξακολουθεί να είναι στο δυναμικό της Κλινικής ως καθηγητής πρώτης βαθμίδας.