Ας ξεκινήσουμε με έναν ορισμό. Οταν προέρχεται από μια δεινή θεατρίνα, ένα πλάσμα της σκηνής και της οθόνης όπως η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, κάτι παραπάνω θα έχει να μάς πει: «Η Τέχνη είναι η πατρίδα μας».
Εδώ, λοιπόν, μάς φέρνει όχι ένα φιλόδοξο και πολυδάπανο θεατρικό σχέδιο με πρωταγωνίστρια την Καρυοφυλλιά, που έχει ήδη αναβληθεί δύο φορές και, υγειονομικών συνθηκών επιτρεπουσών, θα μπει στις ράγες από τον Νοέμβριο του 2022, όπως η ίδια μου λέει. Και εννοώ το «Γλυκό πουλί της νιότης» του Τενεσί Ουίλιαμς, σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά, που είχε ανακοινωθεί για το θέατρο «Αλκυονίς», σε μια πλούσια παράσταση, με εκείνη στον περίφημο ρόλο της παλιάς σταρ του σινεμά, Αλεξάνδρας Ντελ Λάγκο. Με τον δυναμικό Γιώργο Παπαγεωργίου στον ρόλο του Τσαρλς Γουέιν, αλλά και τους Στάθη Σταμουλακάτο και Ελλη Τρίγκου στη διανομή.
Οχι, εδώ έχουμε να κάνουμε με μια μεγάλη επιστροφή της Καρυοφυλλιάς Καραμπέτη, στους επίσης μεγάλους τηλεοπτικούς ρόλους. Από εκείνους που γράφτηκαν με πηχιαία γράμματα στην ελληνική τηλεοπτική ιστορία, αρχής γενομένης το 1990-91 από τον περίφημο «Κίτρινο φάκελο» του Μ.Καραγάτση.
Δεκαπέντε χρόνια είχε να αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο σε τηλεοπτική σειρά. Διόλου δεν υποτιμούμε, βέβαια, τι συμμετοχές της ή «περάσματα» όλο αυτό το διάστημα από τηλεοπτικές σειρές, κυρίως του Πάνου Κοκκινόπουλου («10η εντολή», «Ου φονεύσεις» κ.λπ.), ούτε ρόλους, όχι όμως πρωταγωνιστικούς, σε άλλες σειρές, όπως το «Η Ζωή εν Τάφω» με βάση το βιβλίο του Στρατή Μυριβήλη, το 2019. Ο τελευταίος της πρωταγωνιστικός ρόλος, που μοιράστηκε το 2006-07 με τη Μαρίνα Καλογήρου, καταγράφεται, ως Ελλη Λόντου, στην «Τελευταία παράσταση», με βάση το βιβλίο της Φρίντας Μπιούμπη. Τη σειρά που φώτιζε την ζωή, επί και εκτός σανιδιού, της μεγάλης Έλλης Λαμπέτη. Στους τίτλους της οποίας η Καρυοφυλλιά μάς χάρισε και μια συνταρακτική ερμηνεία του «Ηθοποιού», από την «Οδό ονείρων» του Μάνου Χατζιδάκι.
Σήμερα μιλάμε για ένα σχέδιο της ΕΡΤ, η οποία έχει εντυπωσιακά «ριχθεί» στην τηλεοπτική μυθοπλασία. Και δη με βάση έργα της ελληνικής λογοτεχνίας – τομέας στον οποίο μπορούμε να πούμε ότι είναι «ειδική» ή έχει διαπρέψει, στο τηλεοπτικό πάντα πεδίο, η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη.
Εδώ μιλάμε για τη μεταφορά, σε τηλεοπτική διασκευή Ελένης Ζιώγα και σκηνοθεσία του έμπειρου Νίκου Κουτελιδάκη, ενός «αιχμηρού» για την εποχή του διηγήματος του Κωνσταντίνου Θεοτόκη. Το «Αγάπη παράνομη», έξι συνολικά επεισοδίων, που κάνει την τηλεοπτική του πρεμιέρα απόψε, Σάββατο 15 Ιανουαρίου, με δύο επεισόδια back to back στην ΕΤ1 και θα ολοκληρωθεί, με τον ίδιο τρόπο, τα επόμενα δύο Σάββατα από τη συχνότητα του κρατικού καναλιού – και στον ιστότοπο ertflix.gr.
Ας αφήσουμε, όμως, την ίδια την Καρυοφυλλιά Καραμπέτη να μάς ξεναγήσει σε αυτό το… λογοτεχνικό σχέδιο, με τις κοινωνικές προεκτάσεις, μέσα από το οποίο μάς χαρίζει μία ακόμη από τις καθηλωτικές ερμηνείες της (ύστερα και από εκείνη, στην «Ευτυχία» του Αγγελου Φραντζή, η οποία έσκισε στα σινεμά). Σε ένα ταξίδι από τον «Κίτρινο φάκελο», το «Ασθενείς και οδοιπόροι» του Γεώργιου Θεοτοκά, τα «Βαμμένα Κόκκινα Μαλλιά» του Κώστα Μουρσελά και το «Τελευταίο Αντίο» του Βασίλη Βασιλικού, έως το «Η αγάπη άργησε μια μέρα» της Λιλής Ζωγράφου, αλλά και το «Μεγάλο θυμό» της Ντόρας Γιαννακοπούλου ή το «Μωβ-Ροζ» της Μιρέλλας Παπαοικονόμου.
«Είναι δουλειές που έγραψαν ιστορία και ήταν μεγάλη τιμή να συμμετέχω σε αυτές», ξεκινάει την αφήγησή της. «Λυπάμαι που τα τελευταία χρόνια και κυρίως στα χρόνια της κρίσης σταμάτησαν αυτές οι καταπληκτικές παραγωγές, που ήταν μεταφορές βιβλίων λογοτεχνίας».
«Είναι σαν να είστε ειδική σε αυτό», τής αντιτείνω. «Ετυχε. Φυσικά ήταν και οι δικές μου επιλογές. Οταν είχα μια σοβαρή πρόταση που είχε όλα τις καλλιτεχνικές εγγυήσεις, έλεγα ναι, με χαρά. Και τι καλύτερο από τη μεταφορά ενός λογοτεχνικού έργου».
Σε παραγωγές μεγάλες, αλλά και σύντομες. «Αυτό μου άρεσε κι εμένα στην έξοχη μεταφορά της Ελένης Ζιώγα. Καθώς το concept από την ΕΡΤ ήταν να γίνουν κάποιες μεταφορές διηγημάτων σε πολύ λίγα επεισόδια – έχουν προηγηθεί κάποιες άλλες αντίστοιχες μεταφορές – ώστε να μην πλατειάσουν κιόλας τα πράγματα. Μια σειρά σαν μια μεγάλη ταινία. Ή σαν τρεις ταινίες, θα έλεγα.
»Η Ελένη Ζιώγα είχε τον χώρο να αναπτύξει τους χαρακτήρες, βάζοντας κι ένα πιο σύγχρονο στοιχείο. Σε ένα διήγημα της εποχής εκείνης (σ.σ.: το 1906) δεν προλαβαίνουν να αναπτυχθούν οι χαρακτήρες πάρα πολύ. Ισως να είναι λίγο πιο μονοδιάστατοι. Εδώ, η Ελένη με την ανάγκη της εποχής, τού να δούμε δηλαδή ένα φαινόμενο ενδοοικογενειακής βίας, αιμομιξίας κ.λπ., τούς αναπτύσσει.
»Το να δούμε τον δικό μου ρόλο, της Διαμάντως Θεριανού, έτσι όπως είναι σκληρή και άτεγκτη στο διήγημα του Θεοτόκη, δεν είναι τόσο σύμφωνο με τις σημερινές ανάγκες. Ειδικά στο λεγόμενο victim blaming, αυτό που γίνεται δηλαδή κατά κόρον, να κατηγορούνται τα θύματα. Αντιθέτως, η εποχή επιτάσσει – και αυτό είναι το σωστό και πάντα αυτό ήταν το σωστό, απλώς παλιότερα δεν γινόταν, δεν ευνοούσαν οι συνθήκες – να αγκαλιάσουμε τα θύματα. Να σταματήσει δηλαδή αυτό το απαράδεκτο φαινόμενο, να κατηγορούνται. Δεν φτάνει που υπέστησαν, ας πούμε, έναν βιασμό, αλλά να διασύρονται κιόλας. Να λένε πώς ήταν ντυμένη, αν ήταν προκλητική η συμπεριφορά της. Απαράδεκτα πράγματα για την εποχή μας αυτού του τύπου οι κατηγορίες. Οπότε η ηρωίδα μου έχει μια απίστευτη αγάπη και αλληλεγγύη προς το κορίτσι που παντρεύεται ο γιός της».
«Αγάπη παράνομη», λοιπόν. Η ιστορία μιας γυναίκας που βλέπει τον σύζυγό της Στάθη Θεριανό (Νίκος Ψαρράς) να κάνει τα πάντα για να κρατήσει κοντά του τον κρυφό του έρωτα, τη Χρυσαυγή (Ευγενία Ξυγκόρου), φτάνοντας έως και να την παντρέψει με το γιο του Γιώργη (Μιχαήλ Ταμπακάκης). Κάτι που η Διαμάντω προσπαθεί να αποτρέψει.
«Σε αυτό της τον αγώνα είναι εντελώς μόνη, απέναντι σε μια κοινωνία (σ.σ.: στη Δαφνύλα Κέρκυρας, στις αρχές του 20ού αιώνα) πολύ κλειστή και πολύ αυστηρή. Μια πατριαρχική κοινωνία και έντονα θρησκευόμενη, μέσα στην οποία το να δημιουργηθεί ένα τέτοιο σκάνδαλο θα ήταν ένα στίγμα για όλη την οικογένεια. Η Διαμάντω προσπαθεί να επιτύχει όλα αυτά με πλάγιους τρόπους. Διότι κανένας δεν πρέπει να αντιληφθεί τίποτα. Και, προ παντός, μέσα στο ίδιο της το σπίτι ο ίδιος της ο γιός. Καθώς τότε θα έπρεπε να χυθεί αίμα ανάμεσα σε πατέρα και γιο και αυτό θα ήταν κάτι αδιανόητο.
»Όταν το κορίτσι αντιλαμβάνεται ποιες είναι οι προθέσεις του πεθερού της, οι δύο γυναίκες προσπαθούν να το αντιμετωπίσουν μόνες τους. Και υπάρχει αυτή η συμμαχία. Η γλυκιά συμμαχία ανάμεσά τους.
»Εδώ θέλω να επισημάνω, ως προς το σύγχρονο κοίταγμα της τηλεοπτικής μεταφοράς, ότι και ο Στάθης Θεριανός, που τον ερμηνεύει εξαιρετικά ο Νίκος Ψαρράς, δεν είναι μόνον ο θύτης. Ο κακός. Ο δαίμονας. Κι αυτός ζει το προσωπικό του δράμα, διότι έχει απίστευτες ενοχές γι’ αυτό που τού συμβαίνει. Το πολεμάει. Δεν το αφήνει, δηλαδή, να τον κυριεύσει. Προσπαθεί να βρει καταφύγιο στο αλκοόλ, το οποίο βέβαια επιδεινώνει την κατάσταση.
»Γενικά είναι αυτή η θεματική του Κωνσταντίνου Θεοτόκη, ανάμεσα στην ανθρώπινη φύση και στα αρχέγονα ένστικτα, τα οποία έρχονται σε σύγκρουση με τους κοινωνικούς θεσμούς και τις συμβάσεις».
Να σημειώσουμε εδώ ότι ο Κωνσταντίνος Θεοτόκης έχει γράψει και τη νουβέλα «Η τιμή και το χρήμα», το 1914. Η οποία, 70 χρόνια μετά, μετασχηματίσθηκε στη θρυλική ταινία της αξέχαστης Τώνιας Μαρκετάκη, «Η τιμή της αγάπης». «Έγραψε και τον “Κατάδικο” (1909), που είχε γίνει το 1983 τηλεοπτική σειρά για την ΕΡΤ», μού συμπληρώνει η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη.
«Ηταν πολυγραφότατος και ένας από τους πολύ σπουδαίους συγγραφείς της εποχής εκείνης (σ.σ.: στην Επτανησιακή Σχολή). Ο οποίος μάλιστα, ενώ καταγόταν από μία εύπορη αστική οικογένεια και έκανε σπουδές στην Ευρώπη, όταν επέστρεψε και είδε πόσο δύσκολα ήταν τα πράγματα, και ως προς τη φτώχεια και ως προς την πατριαρχική κοινωνία, είχε ασπασθεί τα ιδεώδη του Σοσιαλισμού. Και μέσα από το έργο του προσπάθησε να δώσει κάποιες μάχες για τη βελτίωση της ζωής». Και το κοινωνικό πρόσωπο.
Κυβέλη – Γεώργιος Παπανδρέου στη μικρή οθόνη
Με τον απόηχο αυτών των τελευταίων φράσεων ακόμη στα αυτιά μας, η Καραμπέτη περνάει στο επόμενο τηλεοπτικό της σχέδιο, που θα δούμε όπως φαίνεται τον Σεπτέμβριο του 2022 (και πάλι με πρωταγωνιστικό ρόλο και πάλι στην ΕΡΤ και σε μίνι σειρά). Μιλάμε για την επικείμενη σειρά «Φλόγα και άνεμος», βασισμένη στο ομότιτλο βιβλίο του Στέφανου Δάνδολου. Σε σενάριο Ρένας Ρίγγα και σκηνοθεσία Ρέινας Εσκενάζυ (με την οποία είχε πρωτοσυνεργαστεί στη σειρά «Η τελευταία παράσταση», πριν από κοντά 15 χρόνια).
Να την πούμε σημαντική στιγμή για την ιστορία της ελληνικής τηλεόρασης; Να την πούμε. Καθώς η ερωτική ιστορία του Γεωργίου Παπανδρέου με την περίφημη ηθοποιό Κυβέλη (παντρεμένη τότε και με το συζυγικό επώνυμο Θεοδωρίδου) περνάει, πέρα από ντοκιμαντέρ και άλλα που έχουμε δει μέχρι τώρα, και σε μία σειρά μυθοπλασίας. Μετά και το ντοκιμαντέρ του Cosmote History, με βάση την έρευνα και το βιβλίο της καθηγήτριας στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών Λένας Διβάνη, «Ζευγάρια που έγραψαν ιστορία».
Η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη αναλαμβάνει στη σειρά, που θα ξεκινήσει γυρίσματα μετά το Πάσχα (και μέχρι τέλος Ιουλίου), τον ρόλο της Κυβέλης και ο Αρης Λεμπεσόπουλος (που μόλις επέστρεψε, ύστερα από χρόνια στην τηλεόραση, με τη «Σκοτεινή θάλασσα» του Mega) τον ρόλο του Γεωργίου Παπανδρέου – «Γέρου της Δημοκρατίας». Ενώ στη διανομή βρίσκουμε τους Δημήτρη Καταλειφό, Θέμιδα Μπαζάκα, Αργύρη Πανταζάρα, Κατερίνα Λέχου, Λένα Παπαληγούρα, Πέγκυ Σταθακοπούλου. Γιώργο Τριανταφυλλίδη, κ.ά.
«Πολλοί σπουδαίοι ηθοποιοί, επειδή ήταν πολύ δύσκολο να παίξουν στο θέατρο αυτά τα χρόνια, της πανδημίας, έχουν επιστρέψει στην τηλεόραση. Και, ευτυχώς, γίνονται και πολύ καλές προσπάθειες πια», παρατηρεί η πρωταγωνίστρια της ιστορίας μας, σε μια κουβέντα μας που έγινε και ραδιοφωνικά για την εκπομπή μου DeliClassic, στο youfly.com Radio.
Όσο για το «Φλόγα και άνεμος», προσθέτει: «Είναι μία σειρά που θα καλύπτει και πολλά χρόνια ελληνικής ιστορίας. Η Κυβέλη και ο Γεώργιος Παπανδρέου είχαν γνωριστεί το 1920, στη Χίο. Παντρεμένοι και οι δύο. Με την Σοφία Μινέικο (σ.σ.: κόρη πολωνού αριστοκράτη, γεννημένη στην Πάτρα) ο Γεώργιος Παπανδρέου. Και με τον δεύτερο σύζυγό της, το θεατρικό επιχειρηματία Κώστα Θεοδωρίδη, η κυρία Κυβέλη. Ήταν ένας έρωτας κεραυνοβόλος, που ανάγκασε και τους δύο να χωρίσουν από τους συζύγους τους. Έκαναν και ένα παιδί, ως γνωστόν, τον Γιώργο Παπανδρέου. Τον αδελφό του Ανδρέα, ο οποίος ήταν παιδί της Σοφίας Μινέικο. Παντρεύτηκαν πολύ αργότερα, μετά τη γέννηση του παιδιού, κατά μαρτυρίες».
Και αυτό, την ίδια εποχή που την προπολεμική Αθήνα – και τον Γεώργιο Παπανδρέου – σκανδάλιζε η φερόμενη ως «εκμαυλίστρια αισθημάτων», χιλιανή σοπράνο Ροζίτα Σεράνο (κατά κόσμον Μαρία Μάρθα Εστερ Αλντουνάτε ντελ Κάμπο). Το όνομα της οποίας έδωσε ζαχαροπλάστης στην πάστα σοκολατίνα – σεράνο.
«Κάποια στιγμή χώρισαν για ένα διάστημα, δίχως να έχουν πάρει διαζύγιο. Ήταν λάτρης του γυναικείου φύλου ο Γεώργιος Παπανδρέου και γι’ αυτό τον είχε διώξει η Κυβέλη από το σπίτι. Δεν ανεχόταν την απιστία», παραθέτει μερικές ψηφίδες ιστορίας η επικείμενη τηλεοπτική «Κυβέλη». «Βέβαια, ο δεσμός, ο πνευματικός, ανάμεσά τους ήταν ισχυρός. Εκείνος συνέχιζε να τής στέλνει, στην επέτειο της γνωριμίας τους, ένα μπουκέτο λουλούδια…».