Ολοι όσοι παρακολουθούν στενά την οικονομική πολιτική θα διαπιστώσουν ότι μέσα σε τρείς μήνες από τις εκλογές η κυβέρνηση θεσμοθέτησε ολόκληρο το προεκλογικό πρόγραμμα της που στηρίχτηκε σε τρείς άξονες: καλύτεροι μισθοί για όλους, στοχευμένα επιδόματα και φοροελαφρύνσεις. Και παράλληλα να μην παρεκκλίνει από τον στόχο για την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας.
Τα μέτρα αυτά, από τη μείωση του ΕΝΦΙΑ για όλους όσοι έχουν ασφαλίσει ή πρόκειται να ασφαλίσουν τα σπίτια τους, μέχρι την αύξηση των μισθών στους γιατρούς, τους δημοσίους υπαλλήλους και στους ιδιωτικούς υπαλλήλους -μέσω του κατώτατου μισθού- και την επαναφοράς των τριετιών από το 2024 τρέχουν ή πρόκειται να τρέξουν μέχρι την ερχόμενη άνοιξη.
Είναι όμως αυτά αρκετά για να βγει η οικονομία, που εξακολουθεί να αποτελεί το ατού της κυβέρνησης, σε ένα καλύτερο μονοπάτι ικανοποιώντας τους ψηφοφόρους και υποστηρικτές της;
Δυστυχώς ο οικονομικός κύκλος είναι αμείλικτος. Η συγκυρία των επιπτώσεων του οικονομικού πολέμου που συνεχίζεται από τους Ρώσους στις τιμές της ενέργειας και στα τρόφιμα, και παράλληλα της κλιματικής κρίσης και της απληστίας των επιχειρήσεων, έχουν υψώσει στο δρόμο όλων των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, αλλά ιδιαίτερα της δικής μας, τρία εμπόδια:
- Τον εκρηκτικό πληθωρισμό των τροφίμων που συνεχίζεται σε όλη την Ευρώπη για 20 ολόκληρους μήνες και τροφοδοτείται πλέον από τις ελλείψεις ή τη μείωση της παραγωγής βασικών προϊόντων, με πρώτο το ελαιόλαδο
- Την αλματώδη αύξηση των επιτοκίων από την ΕΚΤ (από το μηδέν στο 4% μέσα σε ένα χρόνο) που ακριβαίνει και κάνει πιο δυσεύρετο το χρήμα για όλους
- Το τεράστιο κόστος από τις πλημμύρες του Daniel με την οικονομική και κοινωνική διάσταση που έχουν για τον σιτοβολώνα της χώρας
Στο μέτωπο του πληθωρισμού, το βασικό πρόβλημα είναι η έναρξη ενός νέου κύκλου τιμών της ενέργειας που ήδη έχει οδηγήσει την τιμή της βενζίνης στην Ελλάδα πάνω από τα δύο ευρώ το λίτρο, την αναμενόμενη τιμή του πετρελαίου θέρμανσης στα 1,5 ευρώ το λίτρο και τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας σε αύξηση 7% σε σύγκριση με τους καλοκαιρινούς μήνες.
Βέβαια η τιμή του ελαιολάδου που έχει διαμορφωθεί στα 9 ευρώ το λίτρο (τιμολόγιο αγοράς των εταιριών τυποποίησης ελαιολάδου από τους παραγωγούς της Κρήτης) και σύντομα αναμένεται ότι θα ξεπεράσει τα 10 ευρώ το λίτρο στα σούπερ μάρκετ (κάτι που συμβαίνει ήδη στην Ισπανία), γίνεται η σημαία του πληθωριστικού κύματος που σαρώνει την ευρωπαϊκή οικονομία
Ερωτήματα για τον έλεγχο της κερδοσκοπίας
Τα μέτρα που ανακοίνωσε ο αρμόδιος υπουργός, Κώστας Σκρέκας, και τα οποία συνιστούν συμφωνίες κυρίων με τα σούπερ μάρκετ ώστε να μειώσουν σε επιλεγμένα προϊόντα κατά 5% τις τιμές και να τις κρατήσουν σταθερές για έξι μήνες, μπορεί να βοηθήσουν τον καταναλωτή.
Το μεγάλο ερώτημα όμως είναι πώς μπορεί να αποτραπούν τα φαινόμενα αισχροκέρδειας όταν λείπουν οι ελεγκτικοί μηχανισμοί και όταν η παρουσία του υπουργείου Ανάπτυξης στην αγορά είναι υποτυπώδης.
Είναι προφανές ότι η πρόσκληση του κ. Σκρέκα στους καταναλωτές να ενημερώνουν το υπουργείο για κάθε ακραία τιμή σε προϊόντα που παρατηρούν, μέσω ενός «app» παρακολούθησης της αγοράς, δεν μπορεί να αποτελεί μέτρο ουσίας.
Μείζον θέμα για την κυβέρνηση
Σε κάθε περίπτωση, η πορεία των τιμών σε βασικά είδη αποτελεί τεράστιο ζήτημα για την κυβέρνηση καθώς η εξέλιξη του πληθωρισμού επηρεάζει τα εισοδήματα και την καθημερινότητα του πολίτη και των νοικοκυριών.
Παράλληλα, σημαντικό πρόβλημα για την οικονομική πολιτική, αλλά κυρίως για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά που έχουν δανειστεί από τράπεζες, είναι το κόστος από την άνοδο των επιτοκίων. Τα ευρω-επιτόκια έχουν ανέβει στο 4% μέσα σε λίγους μήνες από τα μηδενικά επίπεδα όπου βρισκονταν μέχρι τα μέσα του 2022.
Βέβαια οι τελευταίες προβλέψεις των τραπεζιτών λένε ότι η ΕΚΤ έφτασε στο τέλος του κύκλου αύξησης των επιτοκίων, αλλά όπως σημείωσε σε συνέντευξή του την Παρασκευή ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας Γιάννης Στουρνάρας «το επίπεδο όπου έχουν φτάσει τώρα τα επιτόκια, θα οδηγήσει σε επιστροφή του πληθωρισμού στο στόχο του 2,0% μέχρι το τέλος του 2025. Ισως μάλιστα και λίγο νωρίτερα».
Ωστόσο μέχρι να αρχίσει η αντίστροφη πορεία στον κύκλο αυτόν, προφανώς και το Δημόσιο θα δανείζεται ακριβότερα. Παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα ανέκτησε την επενδυτική βαθμίδα από την DBRS και κερδίζει συνεχείς αναβαθμίσεις από τους οίκους αξιολόγησης η πολιτική της ΕΚΤ ωθεί το spread των δεκαετών ομολόγων ακόμη και πάνω από το 4,1%. Το υψηλό κόστος δανεισμού επιβαρύνει ασφαλώς τις δαπάνες για τόκους κι αυτό θα αποτυπωθεί στο νέο προϋπολογισμό.
Το κεφάλαιο Θεσσαλία
Ωστόσο το μεγαλύτερο πρόβλημα που υψώθηκε ως μεγάλο εμπόδιο στο δρόμο της οικονομίας και του υπουργού Εθνικής Οικονομίας, Κωστή Χατζηδάκη, είναι οι πλημμύρες στη Θεσσαλία και το μεγάλο ύψος των ζημιών που προκάλεσε ο κατακλυσμός του Daniel.
Οι ζημιές ανάγκασαν την κυβέρνηση να προχωρήσει στην κατάθεση συμπληρωματικού προϋπολογισμού ύψους 600 εκατ. ευρώ, διαθέτοντας 450 εκατομμύρια ευρώ από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και 150 εκατ. ευρώ από τον τακτικό προυπολογισμό για να δώσει τις πρώτες αποζημιώσεις σε νοικοκυριά που έμειναν άστεγα και στις επιχειρήσεις.
27.800 αιτήσεις για κρατική αρωγή
Οπως είπε ο αρμόδιος υφυπουργός Οικονομίας Θάνος Πετραλιάς, μιλώντας στη Βουλή «το συνολικό κόστος των αποζημιώσεων αναμένεται σημαντικά μεγαλύτερο, άνω του 1 δισ. ευρώ, και θα επιβαρύνει και τα επόμενα έτη, καθώς θα επισκευάζονται τα κτίρια που υπέστησαν ζημιά και θα αποζημιώνονται από την κρατική αρωγή».
Σημειώνεται ότι έως την Παρασκευή, είχαν υποβληθεί περισσότερες από 27.800 αιτήσεις στην κρατική αρωγή για βοήθεια.
Αυτά τα χρήματα είναι συμπληρωματικά όσων απαιτούνται για έργα αποκατάστασης υποδομών που θα χρηματοδοτηθούν κατά κύριο λόγο από συγχρηματοδοτούμενα εργαλεία, όπως το ΕΣΠΑ και το Ταμείο Ανάκαμψης και συνολικούς πόρους 2,2 δισ. ευρώ που θα αντληθούν από την ΕΕ.
Ο Daniel «κατάπιε» 1699 αυτοκίνητα
Παράλληλα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ενωσης Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος (ΕΑΕΕ) μέχρι προχθές έχουν δηλωθεί στις ασφαλιστικές συνολικά 6.011 ζημιές σε κτίρια και επιχειρήσεις ενώ από αυτές οι 1.699 αφορούν σε ζημιές ή απώλεια αυτοκινήτων. Βέβαια, όπως διευκρινίζει η Ενωση, αποζημίωση λόγω της πλημμύρας δικαιούνται και θα λάβουν μόνο όσοι είχαν ασφαλίσει τα αυτοκίνητά τους και για φυσικές καταστροφές.