Η Γκρέτα Τούνμπεργκ, η νεαρή ακτιβίστρια από τη Σουηδία και πρωτοπόρος του διεθνούς νεανικού κινήματος για το περιβάλλον, η οποία δεν έχει διστάσει να πει στους παγκόσμιους ηγέτες ότι κλέβουν το μέλλον της, έδωσε μια συνέντευξη που έχει ανάψει φωτιές. Μιλώντας στον Τομ Πάτινσον για το cover story του πρώτου τεύχους της Vogue Scandinavia (όχι όπου κι όπου, δηλαδή, αλλά στο κορυφαίο περιοδικό μόδας), είπε με λίγα λόγια ότι η (υποτιθέμενη) βιώσιμη γρήγορη μόδα δεν είναι παρά «πράσινο ξέπλυμα»…
Η Κάρολαϊν Λίπερ, αρχισυντάκτρια μόδας της Telegraph, συμφωνεί (κατ’ αρχάς) μαζί της. Το «πράσινο ξέπλυμα» («greenwashing») –ο όρος περιγράφει το παραπλανητικό μάρκετινγκ που χρησιμοποιείται για να πείσει τους πελάτες ότι ένα προϊόν είναι κατά κάποιον τρόπο φιλικό προς το περιβάλλον– είναι πολύ διαδεδομένο στη βιομηχανία της μόδας, γράφει η Λίπερ. Ωστόσο, αμφισβητεί τις αγνές προθέσεις τόσο της νεαρής ακτιβίστριας όσο και της νέας σκανδιναβικής έκδοσης της Vogue, στόχος της οποίας είναι να γίνει «η πιο βιώσιμη εταιρεία που υπάρχει». Και η οποία μπορεί ήδη να ισχυριστεί ότι πέτυχε ουδετερότητα του άνθρακα αντισταθμίζοντας όλες τις εκπομπές των αερίων μέσω κάποιας συνεργασίας (πιθανώς με χορηγία σε κάποια υπηρεσία δενδροφύτευσης), γράφει η Λίπερ.
Η αρχισυντάκτρια μόδας της Telegraph επισημαίνει, όμως, ότι στο ίδιο τεύχος (που μπορεί κανείς να το ξεφυλλίσει online, αν θέλει να είναι οικολογικά συνεπής) δημοσιεύονται μια σειρά από άρθρα που αντιστρατεύονται εντελώς την κατά τα άλλα ευγενή προσπάθεια του περιοδικού, οπότε δεν είναι καθόλου δύσκολο να σκεφτείς ότι και αυτή δεν είναι παρά ακόμη ένα «πράσινο ξέπλυμα»…
Η 18χρονη Σουηδή, που έγινε τα τελευταία χρόνια η μαχητική φωνή της διεθνούς νεολαίας, ποζάρει στο εξώφυλλο της νέας έκδοσης της Vogue καθισμένη μέσα στο δάσος, χαϊδεύοντας ένα άλογο. Η καλλιτεχνική φωτογράφιση των Alexandrov Klum (το φωτογραφικό ζευγάρι Ιρις και Ματίας Αλεξαντρόφ Κλουμ) είναι ομολογουμένως εξαιρετική. Να σημειωθεί, ακόμη, ότι η Vogue Scandinavia είναι αγγλόφωνη έκδοση και διευθύνεται από την καλλονή και πρώην μοντέλο νορβηγοσομαλικής καταγωγής Ρόουνταχ Μοχάμεντ, την πρώτη έγχρωμη διευθύντρια περιοδικού μόδας στη Δύση, η οποία επιπλέον φοράει μουσουλμανική μαντίλα.
Η Γκρέτα ανέβασε στους λογαριασμούς της στα social media (Twitter, Instagram, Facebook) τη φωτογραφία του εξωφύλλου με το λινκ της συνέντευξης και ένα σχόλιο για την αντίφαση ανάμεσα στη μαζική παραγωγή μόδας και τη βιωσιμότητα:
«Η συμβολή της βιομηχανίας της μόδας στην κλιματική και οικολογική κατάσταση έκτακτης ανάγκης είναι τεράστια, για να μην αναφέρουμε τον αντίκτυπό της στους αμέτρητους εργαζόμενους και κοινότητες, που εκμεταλλεύεται σε όλο τον κόσμο, προκειμένου μερικοί να απολαμβάνουν τη γρήγορη μόδα την οποία πολλοί αντιμετωπίζουν ως αναλώσιμο», γράφει και προσθέτει: «Πολλές [εταιρείες] κάνουν να φαίνεται ότι η βιομηχανία της μόδας έχει αρχίσει να αναλαμβάνει τις ευθύνες της, ξοδεύοντας φανταστικά ποσά σε καμπάνιες όπου παρουσιάζονται ως “βιώσιμες”, “ηθικές”, “πράσινες”, “κλιματικά ουδέτερες” και “δίκαιες”. Αλλά ας είμαστε ξεκάθαροι: Αυτό δεν είναι σχεδόν τίποτα άλλο παρά καθαρό πράσινο ξέπλυμα. Δεν μπορείς να παράγεις μαζικά μόδα ή να καταναλώνεις “βιώσιμα” όπως έχει διαμορφωθεί ο κόσμος σήμερα. Αυτός είναι ένας από τους πολλούς λόγους για τους οποίους θα χρειαστούμε αλλαγή συστήματος».
Στο άρθρο της στην Telegraph η Κάρολαϊν Λίπερ αναρωτιέται κατά πόσο η Vogue Scandinavia ήταν το κατάλληλο μέσο για να εκφραστεί η νεαρή ακτιβίστρια. Με τη δήλωση της στα social media σχετικά με τη συνέντευξή της στη Vogue, η Τούνμπεργκ είναι είτε απόλυτη υποκρίτρια, που δεν αντιλαμβάνεται καν την ειρωνεία των πράξεών της, είτε μια κορυφαία της οικολογίας, που διαθέτει σιωπηλά το know-how να πετύχει κάτι πολύ μεγαλύτερο, γράφει αιχμηρά η Καρολάιν Λίπερ.
Στη συνέντευξή της, η Γκρέτα δηλώνει, εξάλλου: «Η τελευταία φορά που αγόρασα κάτι νέο ήταν πριν από τρία χρόνια και ήταν μεταχειρισμένο. Απλώς δανείζομαι πράγματα από γνωστούς μου».
Ωστόσο, η Λίπερ βρίσκει και αυτή την ιδέα (όπως και πολλά άλλα) «ελαττωματική». «Και οι φίλοι σου από που τα πήραν;», ρωτάει δημόσια την Τούνμπεργκ. Και προσθέτει ότι, αν μη τι άλλο, τα σχόλια της Γκρέτα τόνισαν ακόμη περισσότερο τον απίστευτα πολύπλοκο και μπερδεμένο ιστό με τα προβλήματα της βιομηχανίας της μόδας.
Η μαχητική νεαρή Σουηδή προσθέτει ακόμα ότι υπάρχει μια εσφαλμένη αντίληψη σχετικά με τη στάση των ακτιβιστών. Στο απόσπασμα της συνέντευξής της, που δημοσιεύει ο Guardian, η Τούνμπεργκ αναφέρει ότι «ειδικά για τους ακτιβιστές του κλίματος» υπάρχει η αντίληψη «ότι είμαστε απλώς αρνητικοί και απαισιόδοξοι και απλώς παραπονιόμαστε και προσπαθούμε να διαδώσουμε τον φόβο, αλλά συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο», λέει. «Αυτό το κάνουμε γιατί είμαστε αισιόδοξοι, είμαστε αισιόδοξοι ότι θα μπορέσουμε να κάνουμε τις απαραίτητες αλλαγές».
Η συνέντευξη ήλθε μια ημέρα μετά τη δημοσίευση της νέας κρίσιμης έκθεσης της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή του ΟΗΕ, στην οποία αναφέρθηκε βεβαίως αμέσως η Γκρέτα: «Η νέα έκθεση δεν περιέχει πραγματικές εκπλήξεις. Επιβεβαιώνει αυτό που γνωρίζουμε ήδη από χιλιάδες προηγούμενες μελέτες και αναφορές, ότι βρισκόμαστε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Είναι μια συμπαγής (αλλά προσεκτική) περίληψη της καλύτερης τρέχουσας επιστήμης που έχουμε στη διάθεσή μας», γράφει στο Facebook. «Δεν μας λέει τι να κάνουμε. Στο χέρι μας είναι να φανούμε γενναίοι και να πάρουμε αποφάσεις με βάση τα επιστημονικά στοιχεία που παρέχονται σε αυτές τις εκθέσεις. Μπορούμε ακόμα να αποφύγουμε τις χειρότερες συνέπειες, αλλά όχι αν συνεχίσουμε όπως σήμερα, και όχι χωρίς να αντιμετωπίσουμε την κρίση σαν κρίση».