Στις διεθνείς σχέσεις ο όρος «Françafrique» δηλώνει τη σφαίρα επιρροής της Γαλλίας στην Yποσαχάρια Αφρική, στις πρώην αποικίες της καθώς και στις γαλλόφωνες πρώην αποικίες του Βελγίου. Θα μπορούσε να γίνει λόγος για ένα μοντέλο σχέσεων ανάμεσα στο Παρίσι και τη γαλλόφωνη Αφρική –σχέσεων πολιτικών, οικονομικών, στρατιωτικών και πολιτιστικών–, στο πλαίσιο των οποίων, ωστόσο, η Γαλλία κατέληξε να ασκεί τη νεο-αποικιακή πολιτική της και διάφοροι πρόεδροί της να αποκομίζουν τεράστια οικονομικά οφέλη.
Ο Μάσιμο Νάβα, πρώην (επί σειρά ετών) ανταποκριτής της Corriere della Sera στο Παρίσι και νυν αρθρογράφος της ιταλικής εφημερίδας, σε σχετικό άρθρο κάνει λόγο για «πακτωλό χρημάτων με προορισμό το Παρίσι, συγκεκριμένα το Ελιζέ, και με σκοπό τη χρηματοδότηση προεκλογικών εκστρατειών».
Το ότι οι περισσότεροι πρόεδροι της Γαλλίας είχαν ιδιαίτερες σχέσεις με τους ηγέτες/δικτάτορες των χωρών της Françafrique ήταν ανέκαθεν γνωστό, όπως και το ότι λάμβαναν βασιλικά δώρα, με τον ιταλό δημοσιογράφο να αναφέρεται ενδεικτικά στο σκάνδαλο των «διαμαντιών του Ζισκάρ», που προκλήθηκε το 1979, όταν αποκαλύφθηκε πως ο γάλλος πρόεδρος Ζισκάρ ντ’ Εστέν είχε λάβει ως δώρο από τον δικτάτορα Μποκάσα της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας μια σειρά πολύτιμων λίθων.
Πλέον, όμως, αποκαλύπτεται ότι δεν επρόκειτο για μεμονωμένες περιπτώσεις, αλλά για την κορυφή ενός παγόβουνου: αρκετοί γάλλοι πρόεδροι φέρονται ως αποδέκτες όχι μόνο πλούσιων δώρων, αλλά και τεράστιων χρηματικών ποσών –έως και 10 εκατ. δολάρια ανά εκστρατεία– τα οποία χρησιμοποιούσαν για να εξασφαλίσουν την επανεκλογή τους.
Πηγή των νέων αποκαλύψεων σχετικά με αυτό που φαίνεται πως ήταν μια «παγιωμένη τακτική», όπως τη χαρακτηρίζει ο ιταλός δημοσιογράφος, είναι ένας άνθρωπος που υπήρξε επί δεκαετίες ένας από τους πυλώνες των γαλλοαφρικανικών σχέσεων (ως ειδικός σύμβουλος του Ελιζέ από την εποχή του Πομπιντού, και υπεύθυνος για τις σχέσεις με τους αφρικανούς ηγέτες), ο 79χρονος σήμερα γαλλοσενεγαλέζος δικηγόρος Ρομπέρ Μπουρζί.
Ο Μάσιμο Νάβα εφιστά την προσοχή στο γεγονός πως ο ίδιος ο Μπουρζί ήταν μέρος του συστήματος, σύχναζε στα κέντρα εξουσίας και από τα χέρια του πέρασαν, όπως φαίνεται, πολλά εκατομμύρια, αλλά αναγνωρίζει ότι πολλά από όσα ισχυρίζεται συμπίπτουν με όσα λέγονται και γράφονται εδώ και χρόνια στη Γαλλία.
Στα απομνημονεύματά του, που κυκλοφόρησαν την περασμένη Τετάρτη και συνόψισε ο ίδιος σε συνέντευξή του στη Le Figaro, ο Μπουρζί διηγείται τις «αποστολές» που πραγματοποίησε σε διάστημα σχεδόν 40 ετών για λογαριασμό υψηλόβαθμων αφρικανών και γάλλων αξιωματούχων, συμπεριλαμβανομένων και των πιο επιφανών προσωπικοτήτων της γαλλικής Δεξιάς, όπως ο Ζακ Σιράκ, ο Νικολά Σαρκοζί, ο Σαρλ Πασκουά, ο Ντομινίκ ντε Βιλπέν, ο Φρανσουά Φιγιόν κ.ά.
Επικαλούμενος την προσωπική εμπειρία του αποκαλύπτει τα οικονομικά κυκλώματα στην υπηρεσία της εξουσίας και της κατάκτησης της εξουσίας. Είδε χαρτοφύλακες με χρήματα να φτάνουν στο Παρίσι, γεγονός που δεν αναφέρθηκε ποτέ σε καμία σημαντική δικαστική υπόθεση, αλλά «όλοι γνώριζαν».
Για παράδειγμα, ο πρώην πρόεδρος της Γκαμπόν, Ομάρ Μπονγκό, πριν πεθάνει εκμυστηρεύθηκε στον Μπουρζί την πικρία του για τη μεταχείριση του από τον πρώην πρόεδρο Ζακ Σιράκ, ο οποίος δεν του απαντούσε πια στο τηλέφωνο και αρνούνταν τον δεχτεί, παρ’ όλο που είχε «συνδράμει τον ίδιο τόσο πολύ και επί δεκαετίες χρηματοδοτούσε μεγάλο μέρος της γαλλικής πολιτικής τάξης».
Ο ιταλός δημοσιογράφος στο Παρίσι χαρακτηρίζει τις καταγγελίες «εν μέρει αόριστες», ωστόσο οι λεπτομέρειες που αφηγείται στο βιβλίο του ο Μπουρζί είναι σίγουρα ατιμωτικές, δεδομένου ότι αφορούν πρώην προέδρους της Γαλλικής Δημοκρατίας.
«Προσωπικά πότε δεν μετέφερα χαρτοφύλακες με χρήματα. Η διαδικασία ήταν απλή: ο Σιράκ μού υπαινισσόταν ότι πλησίαζε μια προεκλογική εκστρατεία και εγώ έπρεπε να μεταφέρω αυτό το μήνυμα στις αφρικανικές πρωτεύουσες. Οι αρχηγοί κρατών θα έστελναν στη συνέχεια έναν απεσταλμένο στο γραφείο μου στο Παρίσι με ένα μεγάλο χρηματικό ποσό, πολλά εκατομμύρια φράγκα ή δολάρια. Οταν ο Σιράκ ήταν δήμαρχος του Παρισιού, πήγαινα στο δημαρχείο με τον οδηγό του […] για να παραδώσω τα χρήματα ή στο σπίτι του Ζακ Φοκάρ, ο οποίος ενορχήστρωσε αυτές τις επιχειρήσεις […] Αφότου ο Σιράκ εισήλθε στο Ελιζέ, τα κεφάλαια διοχετεύονταν μέσω του γενικού γραμματέα του Ελιζέ για την Αφρική» εξήγησε ο Πιερ Μπουρζί μιλώντας στη Figaro.
Οσο για τον ενορχηστρωτή των επιχειρήσεων, ο Ζακ Φοκάρ ουσιαστικά υπήρξε ο θεμελιωτής της Françafrique την εποχή του Σαρλ ντε Γκολ, εκτελώντας χρέη γενικού γραμματέα της γαλλικής προεδρίας για την Αφρική – εξ ου και το προσωνύμιο «Monsieur Afrique».
Μετά τη Μάχη της Αλγερίας και την ανεξαρτησία της, ο Σαρλ ντε Γκολ εγκαινίασε μια νέα, πιο επιθετική πολιτική στην Υποσαχάρια Αφρική, επιδιώκοντας την εδραίωση των ήδη στενών και προνομιακών (νεο-αποικιακών) σχέσεων μεταξύ της Γαλλίας και των πρώην αποικιών της, έχοντας κατά νου πρωτίστως τον ενεργειακό και ορυκτό πλούτο τους. Σε αυτό το πλαίσιο, και με στόχο, φυσικά, την εξυπηρέτηση των γαλλικών συμφερόντων, ο Ζακ Φοκάρ υποστήριξε και χρηματοδότησε πραξικοπήματα, δικτατορικά καθεστώτα και αποσχίσεις.
Στενοί φίλοι του Ελιζέ υπήρξαν ανά τα χρόνια ο Ομάρ Μπονγκό, πρόεδρος της Γκαμπόν για περισσότερα από 40έτη (χάρη και στη στήριξη που του παρείχε το Παρίσι), από το 1967 έως τον θάνατό του το 2009, ο Μομπούτου Σέσε Σέκο, πρόεδρος του Ζαΐρ, νυν Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό, από το 1965 έως το 1997, και «μέγας χρηματοδότης» του Σιράκ, ο Ντενί Σασού-Νγκουέσο της Δημοκρατίας του Κονγκό, ο Μπλεζ Κομπαορέ της Μπουρκίνα Φάσο και ο Λοράν Γκμπαγκμπό της Ακτής Ελεφαντοστού.