Παράλληλα με την παγκόσμια κούρσα για την έγκριση ακόμη περισσότερων εμβολίων, αλλά και νέων, που θα προλαμβάνουν τις μεταλλάξεις που έχει δημιουργήσει ή θα κάνει στο μέλλον ο κορονοϊός, ειδικοί από διάφορα εργαστήρια σε όλο τον κόσμο προετοιμάζουν ένα εμβόλιο που θα αντιμετωπίζει όλους τους κορονοϊούς.
Ερευνητές έχουν ήδη ξεκινήσει την ανάπτυξη πρωτότυπων που ονομάζονται πανκορονοϊκά εμβόλια, με πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα, αν και προς το παρόν προέρχονται από πειράματα σε ζώα και όχι κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους, όπως γράφουν οι New York Times (NYT).
«Θα πρέπει να συνεργαστούν πολλές επιστημονικές ομάδες ανά τον κόσμο για να επιταχύνουμε τη διαδικασία, ώστε να καταφέρουμε να έχουμε φέτος κιόλας ένα τέτοιο εμβόλιο», υποστηρίζει ο δρ Ερικ Τόπολ, καθηγητής Μοριακής Ιατρικής και ο Ντένις Μπάρτον, ανοσολόγος από το Ερευνητικό Κέντρο Scripps του Σαν Ντιέγκο στην Καλιφόρνια.
Οι δύο ειδικοί σε δημοσίευσή τους στο Nature επισημαίνουν ότι η Covid-19 σηματοδοτεί μία νέα εποχή, για την οποία θα πρέπει να γίνει ορθολογικός σχεδιασμός εμβολίων που βασίζονται σε εξουδετερωτικά αντισώματα.
Και ενώ οι πρώτοι κορονοϊοί αναγνωρίστηκαν το 1960, δεν είχε ασχοληθεί κανείς μαζί τους, καθώς αυτό που προκαλούσαν ήταν το κοινό κρυολόγημα. Δηλαδή συμπτώματα δίχως καμία σημασία.
Το 2002, ο Sars-Cov ήταν ο πρώτος κορονοϊός που είχε έντονα θανατηφόρες διαθέσεις. Ωστόσο δεν προκάλεσε πανδημία. Ως εκ τούτου, κανείς δεν είχε καταφέρει να δημιουργήσει μέχρι πρόσφατα εμβόλιο για κορονοϊό και οι επιστήμονες γνώριζαν ελάχιστα για τη βιολογία του.
Ομως οι επιστήμονες είχαν επιλέξει τουλάχιστον έναν στόχο που θα προκαλούσε στους ανθρώπους ανοσία: την πρωτεΐνη που βρίσκεται στην επιφάνεια του κορονοϊού και μοιάζει με ακίδα.
Η ιδέα σταμάτησε εκεί, καθώς και ο Sars και ο επόμενος κορονοϊός, ο Mers, είχαν προκαλέσει μικρής έκτασης επιδημίες.
Χωρίς χρηματοδότηση…
Το 2016 η Μαρία Ελενα Μποτάτσι, ιολόγος στο Κολέγιο Ιατρικής Μπάιλορ του Τέξας και οι συνεργάτες της είχαν καταθέσει αίτηση στην κυβέρνηση των ΗΠΑ, προκειμένου να λάβουν χρηματοδότηση για να αναπτύξουν ένα πανκορονοϊκό εμβόλιο. Ωστόσο, η απάντηση που είχαν λάβει ήταν αρνητική.
Μάλιστα, είχαν κάνει έρευνα και είχαν καταφέρει να αποδείξουν ότι μπορούν να δημιουργήσουν ένα εμβόλιο που ήταν αποτελεσματικό σε τρωκτικά, δεν ήταν τοξικό για τα ανθρώπινα κύτταρα και μπορούσε να παρασκευαστεί σε μεγάλες ποσότητες. Η απάντηση όμως ήταν αρνητική, διότι ο κορονοϊός είχε εξαφανιστεί και δεν ήταν στις προτεραιότητες της κυβέρνησης.
Ετσι, μη έχοντας χρηματοδότηση, οι ειδικοί έβαλαν σε βαθιά κατάψυξη τον Sars και συνέχισαν την έρευνά τους για άλλους ιούς.
Τρία χρόνια αργότερα προέκυψε η πανδημία του Sars-Cov-2, ενός ιού που, όπως γράφουν οι NYT, είναι λιγότερο θανατηφόρος από τους προηγούμενους δύο, αλλά έχει εξαιρετικά υψηλή μεταδοτικότητα.
Οι επιστήμονες από το Κολέγιο Ιατρικής Μπάιλορ επιστράτευσαν όλη τη γνώση που είχαν και έσπευσαν να δημιουργήσουν το δικό τους εμβόλιο, χρησιμοποιώντας την τεχνολογία που είχαν στα σκαριά για τον πρώτο Sars. Το εμβόλιο αυτό σήμερα βρίσκεται στις πρώτες φάσεις κλινικών δοκιμών.
Αλλοι ειδικοί, όπως η εταιρεία BioNTech, χρησιμοποίησαν ακόμη πιο σύγχρονες μεθόδους και κινήθηκαν πιο γρήγορα, δημιουργώντας το πρώτο εμβόλιο με την τεχνολογία του αγγελιοφόρου RNA.
Μετά όμως και από την παγκόσμια επέλαση του τρίτου κορονοϊού, αρκετοί είναι οι επιστήμονες που ενώνουν τις φωνές τους και ζητούν προετοιμασία για τον επόμενο θανατηφόρο κορονοϊό. «Εχει συμβεί ήδη τρεις φορές και είναι πιθανό να γίνει ξανά», σχολιάζει ο Ντάνιελ Χοφτ, ιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Σεντ Λούις στο Μιζούρι.
Τα πρώτα βήματα
Ερευνητές της εταιρείας VBI με έδρα το Κέιμπριτζ είχαν κάνει το περασμένο καλοκαίρι ένα πρώτο, μικρό βήμα για τη δημιουργία του πρώτου εμβολίου για όλους τους κορονοϊούς.
Οι επιστήμονες δημιούργησαν μικροσκοπικά κελύφη που μοιάζουν με ιούς και είναι γεμάτα με πρωτεΐνες ακίδας από τους τρεις κορονοϊούς, τους Sars-Cov, Mers και Sars-Cov-2.
Σε πειράματα που έκαναν σε ποντίκια, τα ζώα ανέπτυξαν αντισώματα που ήταν αποτελεσματικά και για τους τρεις τύπους κορονοϊού.
Επίσης, τα αντισώματα αυτά θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν και έναν τέταρτο τύπο κορονοϊού, αυτόν που προκαλεί το κοινό κρυολόγημα κάθε χειμώνα, ακόμη και αν οι ακίδες αυτού του ιού δεν περιλαμβάνονταν στα κελύφη.
Οι ερευνητές έδωσαν στοιχεία από τη μελέτη τους στη δημοσιότητα, όμως τα αποτελέσματά της ακόμη δεν έχουν δημοσιευτεί σε κάποια επιστημονική επιθεώρηση.
Νανοσωματίδια
Η Πάμελα Μπγιόρκμαν, δομική βιολόγος στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνιας (Caltech) και οι συνεργάτες της δημοσίευσαν στο περιοδικό Science τον περασμένο μήνα ένα πιο εκτενές πείραμα που αφορά το καθολικό εμβόλιο για τους κορονοϊούς.
Οι ερευνητές προσάρμοσαν μόνο τις άκρες των ακίδων από οκτώ κορονοϊούς στον πυρήνα μιας πρωτεΐνης. Αυτή η κατασκευή ονομάζεται νανοσωματίδιο.
Ακολούθως, το δοκίμασαν σε ποντίκια και τα ζώα δημιούργησαν αντισώματα που θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν και τους οκτώ κορονοϊούς, αλλά και ακόμη τέσσερις που δεν είχαν χρησιμοποιηθεί στο εμβόλιό τους.
Και ο δρ Κέιβον Μοντζάραντ, διευθυντής του τμήματος Αναδυόμενων Μολυσματικών Νόσων στο Ιδρυμα Walter Reed Army των ΗΠΑ, έχει επίσης αναπτύξει ένα εμβόλιο με νανοσωματίδια που περιέχουν θραύσματα πρωτεΐνης, οι κλινικές δοκιμές του οποίου αναμένεται να ξεκινήσουν τον επόμενο μήνα. Αυτή τη στιγμή το εμβόλιο περιλαμβάνει θραύσματα πρωτεΐνης μόνο από τον Sars-Cov-2, αλλά οι επιστήμονες σκοπεύουν να προσθέσουν υλικό και από άλλους κορονοϊούς.
Στο ίδιο πλαίσιο και ο δρ ο Ντάνιελ Χοφτ αναπτύσσει ένα εμβόλιο για όλους τους κορονοϊούς, το οποίο όμως δεν βασίζεται σε αντισώματα κατά της πρωτεΐνης-ακίδας. Η δική του προσπάθεια αφορά ένα εμβόλιο που ωθεί τα κύτταρα να παράγουν επιφανειακές πρωτεΐνες, ικανές να προειδοποιούν το ανοσοποιητικό σύστημα ότι εισέβαλε μέσα στον οργανισμό ένας οποιασδήποτε κορονοϊός. Τώρα, βρίσκονται στη φάση που οργανώνουν την κλινική δοκιμή για να διαπιστώσουν αν είναι αποτελεσματικό στον Sars-Cov-2.
«Οι κορονοϊοί μοιάζουν αρκετά μεταξύ τους, οπότε δεν θα είναι δύσκολη η παρασκευή ενός εμβολίου που θα δημιουργεί εξουδετερωτικά αντισώματα για όλους», εκτιμά ο ίδιος.
Πλέον, ειδικοί σε όλο τον κόσμο έχουν εξασφαλίσει κονδύλια και προετοιμάζονται για την αντιμετώπιση των μελλοντικών κορονοϊών, διότι κανείς δεν θέλει να υπάρξει άλλη μία πανδημία τόσο μεγάλης έκτασης.