Μια νέα μελέτη στην επιθεώρηση Frontiers in Public Health παρέχει στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η ικανοποίηση της δημιουργικής πλευράς μας θα μπορούσε να προσφέρει σε όλους σημαντική ώθηση στην ευεξία. Επειδή οι τέχνες και η χειροτεχνία είναι σχετικά προσιτές και προσβάσιμες, η προώθηση της πρόσβασης του κοινού σε καλλιτεχνικές δραστηριότητες θα μπορούσε να δώσει σημαντική ώθηση στη δημόσια ψυχική υγεία.
Πώς ξεκίνησε η έρευνα; Εχει χειροτερέψει η δημόσια υγεία;
Οι επιστήμονες σχεδίασαν αυτή τη νέα έρευνα ορμώμενοι από την επείγουσα ανάγκη βελτίωσης της δημόσιας ψυχικής υγείας μετά την πανδημία της Covid-19. Οποιοδήποτε μέτρο θα μπορούσε να βελτιώσει τα επίπεδα ευεξίας και να μειώσει το αίσθημα μοναξιάς στον γενικό πληθυσμό θα είχε σημαντικά οφέλη.
Τι δείχνουν μέχρι τώρα οι έρευνες;
Ορισμένες μελέτες έχουν ήδη δείξει ότι συγκεκριμένες χειροτεχνικές δραστηριότητες μπορούν να είναι θεραπευτικές για άτομα με ψυχικές διαταραχές.
Θα μπορούσε η τέχνη να βοηθήσει και όσους δεν έχουν διαγνωσμένη ψυχική νόσο;
Ακριβώς αυτή ήταν και η βάση της έρευνας: εάν η ενασχόληση με καλλιτεχνικές δραστηριότητες γενικά έχει θετικό αντίκτυπο στην ευημερία ατόμων χωρίς διαγνωσμένη ασθένεια, η προώθηση της προσβασιμότητας στις τέχνες θα μπορούσε να συμβάλει σημαντικά στη δημόσια ψυχική υγεία.
Πόσοι άνθρωποι συμμετείχαν στη μελέτη;
Οι επιστήμονες ανέλυσαν ένα δείγμα 7.182 συμμετεχόντων από την ετήσια έρευνα Taking Part, που διεξάγεται από το υπουργείο Πολιτισμού, Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και Αθλητισμού του Ηνωμένου Βασιλείου, η οποία αξιολογεί τη συμμετοχή του κοινού σε πολιτιστικές, ψηφιακές και αθλητικές δραστηριότητες. Αυτό το ευρύ δείγμα επέτρεψε στους επιστήμονες να διερευνήσουν τον αντίκτυπο των δημιουργικών τεχνών γενικά –και όχι συγκεκριμένων τεχνών– και τους βοήθησε να αξιολογήσουν πόσο αποτελεσματικές μπορεί να είναι οι παρεμβάσεις που βασίζονται στις τέχνες, πέρα από ένα ελεγχόμενο κλινικό περιβάλλον.
Ποιοι άλλοι ήταν οι παράγοντες που έλαβαν υπ’ όψιν οι ερευνητές;
Οι επιστήμονες έλεγξαν τις κοινωνικοδημογραφικές μεταβλητές που γνωρίζουμε ήδη ότι επηρεάζουν την εμπειρία της ευεξίας: φύλο, ηλικιακή ομάδα, υγεία, κατάσταση απασχόλησης και επίπεδο στέρησης. Για παράδειγμα, η χειρότερη υγεία και η ανεργία έχουν συνδεθεί με χαμηλότερη ευημερία.
Ποια ερωτήματα τέθηκαν στους συμμετέχοντες;
Ολοι οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να αξιολογήσουν τα αισθήματά τους ως προς την ευτυχία, το άγχος και την ικανοποίηση από τη ζωή. Ρωτήθηκαν επίσης πόσο συχνά αισθάνονταν μοναξιά. Οταν ρωτήθηκαν για την ενασχόλησή τους με τις χειροτεχνίες, το 37,4% των ερωτηθέντων επιβεβαίωσαν ότι είχαν λάβει μέρος σε τουλάχιστον μία χειροτεχνική δραστηριότητα τους τελευταίους δώδεκα μήνες.
Τελικά άλλαξαν οι τέχνες και οι χειροτεχνίες την αίσθηση για τη ζωή;
Τα άτομα που συμμετείχαν σε τέχνες και χειροτεχνίες ανέφεραν υψηλότερα επίπεδα ευτυχίας και ικανοποίησης, καθώς και ισχυρότερη αίσθηση ότι η ζωή τους έχει αξία. Η ενίσχυση της αίσθησης των ερωτηθέντων ότι η ζωή τους έχει νόημα ήταν εξίσου σημαντική με την απασχόληση.
Επηρεάστηκε το αίσθημα μοναξιάς;
Η ενασχόληση με τις τέχνες δεν συσχετίστηκε με τα επίπεδα μοναξιάς. Αυτό θα μπορούσε να οφείλεται στο γεγονός ότι ορισμένες χειροτεχνίες μπορεί να είναι μοναχικές: θα χρειαστεί περαιτέρω έρευνα για τη διερεύνηση των κοινωνικών πτυχών των τεχνών και των χειροτεχνιών.
Μπορούν τελικά οι τέχνες και η χειροτεχνία αυξάνουν την ευτυχία;
«Η ενασχόληση με αυτές τις δραστηριότητες συνδέεται με μεγαλύτερη αίσθηση ότι η ζωή αξίζει τον κόπο, αυξημένη ικανοποίηση από τη ζωή και ευτυχία», δήλωσε η δρ Helen Keyes, συν-συγγραφέας της έρευνας, από το Πανεπιστήμιο Anglia Ruskin. «Οι επιδράσεις στην ευημερία ήταν παρούσες ακόμη και αφού συνυπολογίσαμε πράγματα όπως το καθεστώς απασχόλησης και το επίπεδο στέρησης. Φαίνεται ότι η χειροτεχνία μπορεί να συμβάλει θετικά στην ευημερία σας, πέρα και πάνω από αυτές τις άλλες πτυχές της ζωής σας».
Η Μαρία Μπελιβάνη είναι ιατρός-βελονίστρια, μέλος της Βρετανικής Εταιρείας Ιατρών Βελονιστών (BMAS) και επιστημονική συνεργάτης στην Α’ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΧΕΠΑ).