Οταν βρισκόταν σε ένα ταξίδι του στη Μαλαισία, τον περασμένο Ιανουάριο, ο Γκέραρντ Ντάνιελ Κάμπος Βίτιχ σταμάτησε να στέλνει μηνύματα στη σύντροφό του, στο Ρίο ντε Τζανέιρο, όπου οι δύο τους ζούσαν μαζί. Εκείνη τρελάθηκε από την αγωνία της και άρχισε να τον αναζητά.
Βραζιλιάνος, αυστριακής καταγωγής, ο Κάμπος Βίτιχ είχε επιχειρήσεις τρισδιάστατων εκτυπώσεων στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Το υπουργείο Εξωτερικών της Βραζιλίας και διάφορες ομάδες στα social media της Μαλαισίας άρχισαν να τον αναζητούν επίσης. Εκείνος, όμως, είχε απλώς εξαφανιστεί.
Τελικά, όταν μαθεύτηκε τι του συνέβη, τα νέα ήταν σοκαριστικά για όσους τον ήξεραν. Ή, νόμιζαν ότι τον ήξεραν. Διότι, όπως έμαθαν, από τα ελληνικά ΜΜΕ, ο Κάμπος Βίτιχ δεν υπήρχε. Ήταν μια πλαστή περσόνα πίσω από την οποία κρυβόταν ένας άλλος, εντελώς διαφορετικός άνθρωπος. Ο οποίος δεν ήταν, όπως ο ίδιος είχε πει στη σύντροφό του, παιδί αυστριακού πατέρα και βραζιλιάνας μητέρας και δεν τον είχαν μεγαλώσει οι γονείς του στη Βιέννη. Ηταν ρώσος κατάσκοπος.
Ο Κάμπος Βίτιχ, ήταν ένας «παράνομος», μέλος της επίλεκτης ομάδας κατασκόπων που είχαν εκπαιδευτεί επί χρόνια στη Ρωσία ώστε να μπορούν να παίξουν τον ρόλο ενός ξένου. Και ήταν κρυφά παντρεμένος με μια άλλη κατάσκοπο, τη «δική μας» Μαρία Τσάλλα, την Ιρίνα Ιβάνοβα, που έμενε στο Παγκράτι παριστάνοντας την ελληνομεξικανή φωτογράφο και ιδιοκτήτρια καταστήματος με είδη πλεξίματος. Το ζευγάρι είχε χωριστεί αναγκαστικά, αφού καθένας είχε τη δική του αποστολή να εκτελέσει στην υπηρεσία του Βλαντίμιρ Πούτιν.
Τουλάχιστον έξι τέτοιοι «παράνομοι» έχουν αποκαλυφθεί τον τελευταίο χρόνο, κάτι που σημαίνει ότι ανάμεσά τους υπάρχει κάποιος που δίνει πληροφορίες στη Δύση. Μετά την εισβολή στην Ουκρανία, οι «παράνομοι» αυτοί κατάσκοποι έχουν κινητοποιηθεί ιδιαίτερα, καθώς οι «νόμιμοι» ρώσοι πράκτορες, διπλωμάτες συνήθως, έχουν απελαθεί από τις χώρες στις οποίες υπηρετούσαν.
Οι ελληνικές υπηρεσίες αντικατασκοπείας πιστεύουν ότι ο Κάμπος Βίτιχ ήταν ρώσος πράκτορας με το επώνυμο Σμίρεφ, είπε στον Guardian υψηλόβαθμος έλληνας αξιωματούχος, ενώ η Μαρία Τσάλλα ονομάζεται στην πραγματικότητα Ιρίνα Ιβάνοβα. Οι δύο τους παντρεύτηκαν στη Ρωσία πριν φύγουν για τις αποστολές τους κι εκείνη πήρε το επίθετό του. Η Ιβάνοβα-Τσάλλα έφυγε βιαστικά από την Αθήνα στα τέλη Ιανουαρίου λίγο μετά την «εξαφάνιση» του Κάμπος Βίτιχ. Κανείς από τους δύο τους δεν επέστρεψε στην Ελλάδα ή τη Βραζιλία αντίστοιχα.
Οι «παράνομοι» συχνά δουλεύουν ως παντρεμένα ζευγάρια, αλλά η περίπτωση του Κάμπος Βίτιχ και της Τσάλλα είναι η πρώτη γνωστή που τα δύο μέρη ενός παράνομου ζευγαριού εργάζονταν σε διαφορετικές χώρες, έχοντας διαφορετικές ζωές.
Η Αθήνα πιστεύει ότι ήταν παντρεμένοι και ότι οι δύο τους συναντήθηκαν αρκετές φορές κατά το πρόσφατο παρελθόν στην Ελλάδα, στην Κύπρο και τη Γαλλία, προφανώς για να δουν ο ένας τον άλλον αλλά και για να ανταλλάξουν πληροφορίες.
Και οι δύο άφησαν πίσω τους ερείπια φεύγοντας όπως έφυγαν από την Ελλάδα και τη Βραζιλία. Και οι δύο είχαν συνάψει μακροχρόνιες ερωτικές σχέσεις υπό τις ψεύτικες ταυτότητές τους και οι σύντροφοί τους δεν είχαν ιδέα για το ποιοι ήταν στην πραγματικότητα.
Ο Κάμπος Βίτιχ ζούσε τε τελευταία δύο χρόνια στο Ρίο ντε Τζανέιρο με τη βραζιλιάνα σύντροφό του, η οποία ξεκίνησε την αναζήτησή του μέσω των social media όταν αυτός «εξαφανίστηκε». Η κοπέλα είναι κτηνίατρος και εργάζεται για το υπουργείο Γεωργίας της Βραζιλίας.
Ενας φίλος της είπε ότι ύστερα από όλα αυτά, είναι πολύ «τρομαγμένη και πληγωμένη και δεν μπορεί να διαχειριστεί το απότομο τέλος μιας σχέσης που φαινομενικά ήταν τέλεια».
Το ζευγάρι επικοινωνούσε στα πορτογαλικά. Ο Κάμπος Βίτοχ είχε μια προφορά που κανείς δεν μπορούσε να εντοπίσει με ακρίβεια. «Δεν μπόρεσα ποτέ να καταλάβω αν ήταν γερμανική, ρωσική ή τουρκική», είπε στον Guardian ένας άνθρωπος που τον συναναστράφηκε πολύ στο Ρίο. Ο ίδιος ο Κάμπος Βίτιχ μιλούσε ελάχιστα για το παρελθόν του και απέδιδε αορίστως την προφορά του στο γεγονός ότι μεγάλωσε στη Βιέννη.
Η κάλυψη της Ιρίνα ήταν παρόμοια. Έφτασε στην Ελλάδα πριν από αρκετά χρόνια, με μεξικανικό διαβατήριο, σύμφωνα με το οποίο ήταν η Μαρία Τσάλλα, γεννημένη στην Ελλάδα. Στους φίλους της έλεγε ότι είχε μεγαλώσει στη Μπελίζ. Χρησιμοποίησε ένα πλαστό πιστοποιητικό γέννησης για να ανακτήσει την ελληνική υπηκοότητα και έλεγε ότι ήρθε στη χώρα όπου γεννήθηκε και από την οποία έφυγε ως βρέφος, προκειμένου να ανακαλύψει τις ρίζες της.
Της άρεσε να τραβάει φωτογραφίες και είχε ένα ταξιδιωτικό blog στο οποίο περιέγραφε τον εαυτό της ως «μια παθιασμένη και ανήσυχη καλλιτέχνιδα». Οι φωτογραφίες που ανέβαζε στο ίντερνετ συγκάλυπταν πάντα προσεκτικά το μεγαλύτερο μέρος του προσώπου της: Μια γάτα, μια κάμερα, ένα ρολό από μαλλί, θα ήταν πάντα μπροστά. Η Τσάλλα γράφτηκε σε μια σχολή εκμάθησης ελληνικών και άρχισε να βγαίνει με το διευθυντή.
«Ηταν πολύ καλό άτομο. Ευγενική και πάντα με συναίσθηση. Εκανε πολύ εθελοντισμό και φρόντιζε τα αδέσποτα. Οταν έμαθα ότι ήταν κατάσκοπος ένοιωσα πολύ άσχημα», είπε μια στενή φίλη της , η οποία μάλιστα εργαζόταν και στο κατάστημα της Τσάλλα.
Ο Κάμπος Βίτιχ και η Τσάλλα, κατά κόσμον κύριος και κυρία Σμίρεφ, είναι πλέον πιθανότατα στη Ρωσία. Την ίδια στιγμή τέσσερις ύποπτοι για παρόμοιες δραστηριότητες κρατούνται από αρχές σε διαφορετικές χώρες του κόσμου. Ανάμεσά τους και ένας Ρώσος με βραζιλιάνικη ταυτότητα, ο οποίος είναι στις φυλακές του Ρίο. Πριν πάει στη Βραζιλία, είχε κάνει μάστερ στις ΗΠΑ και είχε περάσει ως εκπαιδευόμενος από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο στη Χάγη.
Τον Δεκέμβριο, οι αρχές της Σλοβενίας συνέλαβαν ένα παντρεμένο ζευγάρι με αργεντίνικα διαβατήρια, ιδιοκτήτες μιας διαδικτυακής γκαλερί στη Λουμπλιάνα. Οι δύο τους είναι πιθανώς αξιωματικοί της SVR, των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών που δρουν σε όλη την Ευρώπη.
Η Τσάλλα και ο Κάμπος Βίτιχ μάλλον ήταν σε ένα πιο πρώιμο στάδιο ενσωμάτωσης στις τοπικές κοινωνίες και η δράση τους θα μπορούσε να διαρκέσει δεκαετίες εάν δεν είχαν αποκαλυφθεί.
«Δεν έχουμε αποδείξεις ότι ενεπλάκη σε πράξεις κατασκοπίας στην Ελλάδα, η μόνη πραγματική παρανομία της ήταν ότι χρησιμοποιούσε πλαστά έγγραφα», λέει ο έλληνας αξιωματούχος στον Guardian για την Τσάλλα. Η Τσάλλα όμως ταξίδευε πολύ και οι αρχές ασφαλείας σε όλη την Ευρώπη ερευνούν τώρα τις κινήσεις της.
Από τους δύο, ήταν ο Κάμπος Βίτιχ εκείνος που ήταν πιο δραστήριος και έκανε επαφές με κύκλους που θα μπορούσαν να ενδιαφέρουν τους Ρώσους. Ζούσε στο Ρίο τουλάχιστον πέντε χρόνια και οι εταιρείες του είχαν στο πελατολόγιό τους στρατιωτικές εγκαταστάσεις και κυβερνητικές υπηρεσίες, για τις οποίες έφτιαχνε αναμνηστικά από ρητίνη.
Την εποχή που εξαφανίστηκε, ο Κάμπος Βίτιχ πλήρωνε την τελευταία δόση για τα νέα γραφεία που είχε βρει για την εταιρεία του, στο κέντρο του Ρίο, 50 μέτρα από το προξενείο των ΗΠΑ. Εκείνη τη στιγμή ειδοποιήθηκε ότι πρέπει να εξαφανιστεί, καθώς οι συλλήψεις στη Σλοβενία είχαν σημάνει συναγερμό.
Πήγε στη Μαλαισία, υποτίθεται για ένα συνέδριο σχετικό με τη δουλειά του. Έμεινε σε ένα πολυτελές ξενοδοχείο στην Κουάλα Λουμπούρ και είπε στη σύντροφό του ότι σχεδίαζε να περάσει μερικές μέρες χαλάρωσης στα υψίπεδα του Καμερόν. Αντί για αυτό, πήρε ένα ταξί για το αεροδρόμιο στις 9 Ιανουαρίου και μετά εξαφανίστηκαν τα ίχνη του.
Οι φίλοι της Τσάλλα επίσης αιφνιδιάστηκαν με την αναχώρησή της. Τηλεφώνησε στην υπάλληλό της, στα τέλη Ιανουαρίου από ένα τηλέφωνο με αριθμό του Κιργιστάν και της είπε ότι «κάτι σημαντικό έχει συμβεί», χωρίς άλλες λεπτομέρειες. «Μου είπε ότι αν θέλω μπορώ να αναλάβω την επιχείρηση, αλλιώς θα την έκλεινε», λέει μια φίλη της.
Οι σύντροφοι και των δύο είναι συντετριμμένοι. «Δεν υποπτευόταν τίποτε», λέει φίλος της συντρόφου του Κάμπος Βίτιχ στο Ρίο. «Είναι μια υπέροχη γυναίκα που ήθελε να παντρευτεί και να κάνει οικογένεια με τον άνθρωπο που νόμιζε ότι ήταν ο άντρας της ζωής της»